Wpływ dźwiękowego systemu ostrzegawczego oraz instalacji sygnalizacji pożarowej na warunki ewakuacji
Using of digital meters for the current measurement
Niniejszy artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na szczególną rolę, jaką w tym zakresie spełniają dźwiękowy system ostrzegawczy oraz instalacja sygnalizacji pożarowej.
Jednym z naistotniejszych zagadnień związanych z projektowaniem, budowaniem i wyposażaniem obiektów budowlanych jest zapewnienie bezpieczeństwa jego użytkownikom w czasie normalnej eksploatacji oraz na wypadek pożaru. Zapewnienie bezpieczeństwa na wypadek pożaru jest realizowane głównie poprzez zagwarantowanie możliwości bezpiecznej ewakuacji.
Zobacz także
mgr inż. Piotr Wasiucionek Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.
Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających...
Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m sześc. lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.*)
mgr inż. Łukasz Gorgolewski Przeciwpożarowy wyłącznik prądu w świetle regulacji prawnych i normatywnych
Wymagania dotyczące przeciwpożarowego wyłącznika prądu (PWP) i zasady jego stosowania zawarto w kilkunastu aktach prawnych oraz kilku polskich normach – zarówno tych powołanych, jak i niepowołanych. Dokumenty...
Wymagania dotyczące przeciwpożarowego wyłącznika prądu (PWP) i zasady jego stosowania zawarto w kilkunastu aktach prawnych oraz kilku polskich normach – zarówno tych powołanych, jak i niepowołanych. Dokumenty te nie zawsze są ze sobą skoordynowane.
mł. bryg. mgr inż. Piotr Musielak Instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu (PWP)
W niniejszym artykule autor stara się odpowiedzieć na pytanie: jakie urządzenia i instalacje, które muszą funkcjonować podczas pożaru, powinny być zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu, na...
W niniejszym artykule autor stara się odpowiedzieć na pytanie: jakie urządzenia i instalacje, które muszą funkcjonować podczas pożaru, powinny być zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu, na czym polega zasada zapewnienia ciągłości dostawy energii elektrycznej lub przekazu sygnału przez czas wymagany do uruchomienia i działania urządzenia oraz w jaki sposób wymagania te powinny być realizowane w obiekcie budowlanym.
O bezpiecznej ewakuacji możemy mówić wtedy, kiedy zapewniona jest sprawna jej organizacja oraz zagwarantowane są odpowiednie warunki jej przeprowadzenia. Sprawna organizacja ewakuacji opiera się na zapewnieniu odpowiednich procedur postępowania na wypadek powstania pożaru oraz właściwych środków alarmowania i kierowania ewakuacją. O właściwych warunkach ewakuacji świadczą drogi ewakuacyjne oraz zabezpieczenie ludzi przed oddziaływaniem czynników pożarowych jak ciepło, gazy pożarowe.
W artykule:• Ewakuacja — uwarunkowania prawne i przeprowadzenie akcji• Rola instalacji sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego w ewakuacji • Skuteczne ograniczenie rozwoju pożaru • Swobodna ewakuacja oraz dostęp dla ekip ratowniczych • Ochrona przed zadymieniem • Oświetlenie ewakuacyjne |
W inżynierii bezpieczeństwa pożarowego określa się szereg parametrów uznawanych za warunki graniczne bezpiecznych warunków ewakuacji w zakresie m.in. oddziaływania termicznego, toksyczności, widzialności itp., które stanowią o tym, czy panujące w danym miejscu warunki można uznać za bezpieczne, czy już nie. Wartości tych parametrów często nieco różnią się w poszczególnych publikacjach.
Ewakuacja - uwarunkowania prawne i przeprowadzenie akcji
Wymagania środowiskowe w odniesieniu do ewakuacji zostały określone w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie (DzU nr 144/2011, poz. 859). W dokumencie tym określono, że krytyczne dla zdrowia i życia ludzi jest przekroczenie jednego z niżej wymienionych parametrów:
- temperatury powietrza powyżej 60°C na wysokości mniejszej lub równej 1,8 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,
- gęstości strumienia promieniowania cieplnego o wartości 2,5 kW/m2 przez czas ekspozycji dłuższy niż 30 s,
- temperatury gorących gazów pożarowych powyżej 200°C na wysokości ponad 2,5 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,
- zasięgu widzialności mniejszego niż 10 m na wysokości mniejszej lub równej 1,8 m od poziomu drogi ewakuacyjnej,
- zawartości tlenu poniżej 15%.
W podejściu inżynierskim do bezpieczeństwa pożarowego zbadanie, czy w obiekcie zapewniono bezpieczne warunki ewakuacji, a to polega w skrócie na zweryfikowaniu, czy wymagany czas ewakuacji jest krótszy niż dostępny czas ewakuacji.
Ewakuacja może być bezpiecznie przeprowadzona pod warunkiem, iż czas niezbędny do jej zakończenia, a więc wymagany czas ewakuacji, jest krótszy od czasu, w jakim parametry pożaru, takie jak m.in. temperatura, warstwa wolna od dymu czy stężenie trujących gazów pożarowych, osiągną wartości niebezpieczne dla życia i zdrowia ludzi, czyli dostępny czas ewakuacji.
Na wymagany czas ewakuacji ludzi składa się:
- okres od powstania zdarzenia do jego wykrycia przez człowieka lub też odpowiednie urządzenia,
- zwłoka czasowa od wykrycia pożaru do rozpoczęcia alarmowania,
- czas reakcji ludzi na alarmowanie
- oraz czas przebycia drogi ewakuacyjnej do bezpiecznej przestrzeni.
Wymagany czas ewakuacji jest ściśle zależny od:
- rodzaju i liczby użytkowników obiektu,
- długości i szerokości dróg ewakuacyjnych,
- czasu wykrycia pożaru, a więc wyposażenia np. w instalację sygnalizacji pożarowej,
- jakości zarządzania ochroną przeciwpożarową w obiekcie, w tym przygotowania użytkowników do reakcji na zagrożenie,
- rodzaju środków alarmowania.
Natomiast dostępny czas ewakuacji, czyli czas, w jakim warunki w budynku przekroczą parametry zagrażające zdrowiu i życiu ludzi, będzie przede wszystkim zależny od:
- szybkości rozwoju pożaru,
- właściwości materiałów palnych w obiekcie,
- odporności ogniowej poszczególnych elementów budynku, w tym obudowy dróg ewakuacyjnych,
- wyposażenia obiektu w instalacje przeciwpożarowe jak np. zabezpieczające przed zadymieniem czy gaśnicze.
Zapewnienie właściwych warunków ewakuacji w zależności od charakteru obiektu możliwe jest jedynie w przypadku zapewnienia kompleksowego systemu ochrony przeciwpożarowej, zarówno pod względem samej konstrukcji budynku, jego wyposażenia technicznego, jak i przyjęcia odpowiednich procedur postępowania na wypadek zagrożenia.
Oddziaływanie czynnych systemów zabezpieczeń na bezpieczeństwo ludzi w obiekcie budowlanym, poprzez zabezpieczenie odpowiednich warunków i sprawnej organizacji ewakuacji, może się odbywać na wielu płaszczyznach realizowanych przez wyspecjalizowane podsystemy:
- detekcja powstania pożaru – instalacje sygnalizacji pożarowej, instalacje tryskaczowe,
- gaszenie i lokalizacja pożaru – instalacje tryskaczowe i inne urządzenia gaśnicze,
- kontrola dymu – instalacje grawitacyjne do usuwania dymu i ciepła, instalacje mechanicznej wentylacji oddymiajacej, systemy zapobiegania zadymieniu poprzez różnicowanie ciśnień,
- alarmowanie – instalacje sygnalizacji pożarowej, dźwiękowe systemy ostrzegawcze,
- zapobieganie rozprzestrzenianiu się pożaru – elementy oddzieleń pożarowych (klapy przeciwpożarowe odcinające, bramy i drzwi przeciwpożarowe, grodzie przeciwpożarowe itp.),
- otwieranie drzwi na drogach ewakuacyjnych – instalacje sygnalizacji pożarowej itd.
Niniejszy artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na szczególną rolę, jaką w tym zakresie spełniają dźwiękowy system ostrzegawczy oraz instalacja sygnalizacji pożarowej.
Rola instalacji sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego w ewakuacji
Jak już wyżej wspomniano, bardzo ważnym czynnikiem warunkującym bezpieczeństwo ewakuacji jest:
- z jednej strony czas upływający od momentu powstania pożaru do chwili zakończenia ewakuacji,
- a z drugiej, czas, w jakim w obiekcie zapewnione są bezpieczne warunki ewakuacji.
Stosując różne rozwiązania od zapewnienia elementów budynku o odpowiedniej odporności ogniowej, odpowiednich wymiarów dróg ewakuacyjnych, czy chociażby poprzez zapewnienie drzwi z samozamykaczami do pomieszczeń poprzez wyposażenie obiektu w niezbędne systemy przeciwpożarowe możemy wpływać zarówno na wymagany, jak i na dostępny czas ewakuacji w budynku.
Na rys. 1. pokazano schematycznie, jak zastosowanie instalacji sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego może wpłynąć na poszczególne składowe wymaganego czasu ewakuacji.
Rys. 1. Zależność dostępnego i wymaganego czasu ewakuacji od zastosowanych środków bezpieczeństwa; rys. M. Sobecki
Jednym z naistotniejszych czynników wpływających na bezpieczeństwo ludzi w obiekcie mającym decydujące znaczenie w zakresie możliwości bezpiecznej ewakuacji jego użytkowników oraz podjęcia skutecznych działań gaśniczych jest czas, jaki upływa od chwili powstania pożaru do powiadomienia ludzi o tym fakcie. W zależności od przyjętej metody detekcji pożaru, jego długość może się znacznie różnić.
Powierzenie wykrycia pożaru człowiekowi powoduje, iż może upłynąć bardzo długi okres, od kilku minut do nawet kilku godzin od jego powstania do zauważenia. W przypadku powstania pożaru w pomieszczeniu bez stałej obecności ludzi pożar może być zauważony dopiero w fazie bardzo rozwiniętej, kiedy to rozprzestrzenia się poza pomieszczenie, w którym powstał, zagrażając bezpośrednio ludziom znajdującym się na przyległej drodze ewakuacyjnej.
Zastosowanie instalacji sygnalizacji pożarowej pozwala w znaczący sposób przyspieszyć moment wykrycia pożaru. Czas detekcji zależny jest w takim przypadku od prawidłowości doboru czujek do spodziewanego rozwoju pożaru, przyjętego zakresu ochrony oraz od czułości systemu sygnalizacji pożarowej.
Należy zaznaczyć, iż dobór czujek, a więc parametru pożarowego, który będzie badany w zabezpieczanej przestrzeni, powinien być zgodny z przewidzianym scenariuszem rozwoju pożaru.
Funkcję detekcji pożaru może również wypełniać instalacja tryskaczowa, jednak jej możliwości ograniczone są do wykrywania ciepła, więc pożaru już znacznie rozwiniętego.
Wczesne wykrycie pożaru jest bardzo istotne, gdyż niejednokrotnie pozwala na uniknięcie jakichkolwiek większych skutków zdarzenia. Zaalarmowanie obsługi obiektu w początkowej fazie rozwoju pożaru, czy też niejednokrotnie w momencie, kiedy właściwie dopiero występuje zjawisko prowadzące do pożaru, np. przegrzewanie się przewodów elektrycznych, może pozwolić na podjęcie działań zapobiegających rozwojowi zagrożenia, a dzięki temu uniknąć narażenia ludzi i mienia, więc ewakuacja użytkowników obiektu może nie być konieczna.
Jednocześnie skrócenie czasu, jaki jest niezbędny na wykrycie pożaru i zaalarmowanie użytkowników obiektu, powoduje, iż znacznie więcej czasu pozostaje na przeprowadzenie ewakuacji, która odbywa się w znacznie lepszych warunkach środowiskowych, z uwagi na czas rozwoju pożaru, niż w późniejszym okresie.
Kolejnym składnikiem wymaganego czasu ewakuacji ludzi jest okres, jaki upływa od chwili zauważenia pożaru do chwili skutecznego zaalarmowania zagrożonych ludzi.
W przypadku obiektów niewielkich, jednoprzestrzennych, powiadomienie użytkowników o zagrożeniu nie stanowi może trudnego zadania, jednak wraz ze zwiększeniem rozmiarów budynku, czy też z większym skomplikowaniem jego wewnętrznego podziału szybkie powiadomienie ludzi o zagrożeniu stanowi bardzo istotne wyzwanie i często bez odpowiednich środków technicznych nie jest możliwe do zrealizowania.
Zastosowanie instalacji sygnalizacji pożarowej pozwala zarówno na zautomatyzowanie procesu alarmowania, jak również na prawidłową jego organizację poprzez selektywne alarmowanie w zależności od miejsca powstania pożaru i możliwości rozprzestrzeniania się zagrożenia.
Automatyzacja alarmowania polega na samoczynnym sterowaniu właściwie dobranymi środkami alarmowania zgodnie z określonymi wcześniej algorytmami. Dzięki temu brak jest zwłoki czasowej niezbędnej chociażby na dotarcie wyznaczonego personelu do danej grupy ludzi w celu poinformowania o zagrożeniu.
W mniejszych obiektach, zwłaszcza ze stałymi użytkownikami znającymi budynek i obowiązujące w nim sposoby postępowania na wypadek zagrożenia, wystarczającymi śrdokami alarmowania będą sygnalizatory optyczne i sygnalizatory akustyczne.
W przypadku potrzeby zapewnienia bardziej klarownej informacji o zaistniałej sytuacji możemy sięgnąć po sygnalizatory głosowe, które w sposób bezpośredni za pomocą komunikatu słownego informują ludzi o zagrożeniu.
W dużych obiektach, zwłaszcza tam, gdzie może zachodzić potrzeba sterowania ewakuacją w czasie jej trwania oraz przekazywania różnych komunikatów w przypadku wystąpienia zagrożenia, będą to oczywiście wyspecjalizowane dźwiękowe systemy ostrzegawcze.
Kolejnym elementem czasu wymaganego do ewakuacji jest okres, jaki upływa od usłyszenia przez użytkownika sygnału o zagrożeniu do czasu, kiedy podejmie on decyzję o przemieszczaniu się do miejsca bezpiecznego.
Dzięki zastosowaniu dźwiękowych systemów ostrzegawczych możliwe jest skrócenie tego składnika wymaganego czasu ewakuacji ludzi. Jednocześnie dzięki możliwościom odpowiedniego sterowania ewakuacją za pomocą tych systemów możliwa jest poprawa samej organizacji jej prowadzenia, wskutek czego możliwe jest uniknięcie wielu czynników zakłócających sprawną ewakuację. Dzieje się tak ze względu na znacznie lepszą zrozumiałość komunikatów słownych emitowanych przez dźwiękowy system ostrzegawczy w porównaniu do sygnału alarmowego wytwarzanego przez sygnalizatory akustyczne.
Dźwięk emitowany przez sygnalizator akustyczny, tzw. „buczek”, najczęściej jest ignorowany przez ludzi. Mnogość różnych sygnalizatorów alarmowych, które na co dzień swym najczęściej wadliwym działaniem hałasują w pobliżu miejsc, gdzie mieszkamy lub pracujemy, powoduje, iż mało kto skojarzy, iż wydawany przez nie dźwięk może oznaczać rzeczywiste zagrożenie.
Dźwiękowe systemy ostrzegawcze mają jeszcze jedną bardzo ważną cechę, umożliwiają one ingerencję w emitowane wiadomości ewakuacyjne poprzez kierującego akcją ratowniczą, jak również pozwalają przekazywać jasny komunikat osobom niebędącym w bezpośrednim zagrożeniu.
W związku z tym, że sytuacja w zagrożonym budynku często może rozwinąć się w sposób zupełnie niemożliwy do przewidzenia na etapie projektowania bezpieczeństwa obiektu, niezwykle istotne jest, że osoba kierująca ewakuacją ludzi z obiektu może mieć zachowaną stałą komunikację z zagrożonymi osobami, bez względu na wielkość czy stopień skomplikowania przestrzennego budynku. Dzięki temu w nieprzewidzianych sytuacjach istnieje możliwość przekazywania niezbędnych informacji, które mogą wpłynąć na sposób zachowania się zagrożonych osób czy też np. zmienić kierunek ewakuacji.
Warto pamiętać, iż o ile największe możliwości reagowania na sytuację w obiekcie dają dźwiękowe systemy ostrzegawcze, to w przypadku mniejszych obiektów, gdzie zastosowanie takiego systemu nie jest wymagane ze względów bezpieczeństwa oraz stanowi zbyt dużą inwestycję w stosunku do osiąganych korzyści, można znacząco podnieść zrozumiałość komunikatów alarmowych poprzez zastosowanie sygnalizatorów głosowych, które również emitują zrozumiałe komunikaty słowne pozwalające na znacznie szybsze zrozumienie sygnału alarmowego przez osoby znajdujące się w obiekcie niż w przypadku sygnału dźwiękowego emitowanego przez zwykłe sygnalizatory akustyczne.
Wracając do zaprezentowanego w sposób schematyczny rozdziału wymaganego czasu na ewakuację, celem wyposażenia obiektu w odpowiednie środki wykrywania pożaru i alarmowania ludzi jest takie skrócenie poszczególnych elementów wymaganego czasu ewakuacji, aby sumarycznie był on krótszy niż dostępny czas ewakuacji.
Ktoś może zadać pytanie:
- Dlaczego na zaprezentowanym schemacie w przypadku braku w obiekcie instalacji sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego czas od alarmowania do rozpoczęcia ewakucji jest krószy niż w przypdku zastosowania tych systemów?
Odpowiedź jest dość prosta:
- W takim przypadku człowiek sam zauważa zagrożenie lub jest alarmowany przez inną osobę, która poza jasnością komunikatu słownego również w sposób werbalny komunikuje zagrożenie, w takim przypadku osoba alarmowana podejmuje decyzję o przemieszczaniu się w najkrótszym czasie.
Powyżej przedstawiono przede wszystkim wpływ instalacji sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego na wymagany czas ewakuacji poprzez skrócenie czasu wykrycia zagrożenia oraz alarmowania użytkowników obiektu.
Oczywiście nie są to jedyne zalety stosowania w obiekcie kluczowego systemu bezpieczeństwa, jakim jest instalacja sygnalizacji pożarowej.
Poniżej przedstawione zostaną przykłady innych działań mających na celu zapewnienie odpowiednich warunków ewakuacji, które w większości przypadków nie mogą być realizowane w optymalny sposób bez zapewnienia w obiekcie instalacji sygnalizacji pożarowej.
Skuteczne ograniczenie rozwoju pożaru
W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się pożaru, ograniczenia jego skutków obiekty budowlane dzielone są na odrębne strefy pożarowe. W budynkach występuje również wiele elementów budowlanych o odpowiedniej odporności ogniowej zapewniających wydzielenie pożarowe określonych przestrzeni jak np. drogi ewakuacyjne.
W elementach mających gwarantować, iż pożar nie będzie się rozprzestrzeniał poza określoną przestrzeń, znajdują się otwory jak np. kanały wentylacyjne, ciągi komunikacyjne itp.
Po wykryciu pożaru przez instalację sygnalizacji pożarowej wysyła ona w sposób automatyczny sygnały do systemów sterujących odpowiednimi elementami oddzielenia przeciwpożarowego w celu ich zamknięcia, a jednocześnie pozwala na skontrolowanie ich zadziałania. Wiedza na temat skuteczności wydzielenia stref pożarowych jest niezbędna zarówno dla osoby nadzorującej bezpieczeństwo w obiekcie, jak i dla przybyłego strażaka kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.
Skuteczne wydzielenie pożarowe dróg ewakuacyjnych czy przestrzeni bezpiecznych ma decydujący wpływ na dostępny czas ewakuacji, gdyż tylko odpowiednio szybkie i kompleksowe wydzielenie przestrzeni gwarantuje, iż czynniki pożarowe nie będą w jej obszarze stanowiły zagrożenia dla ewakuujących się osób.
W przypadku braku instalacji sygnalizacji pożarowej otwory, przez które przechodzą kanały wentylacyjne, zamykane są wskutek działania wyzwalacza termicznego w więc najczęściej znacznie później, natomiast różnego rodzaje drzwi czy bramy muszą pozostawać stale zamknięte, co może być znaczącym utrudnieniem ze względu na eksploatację obiektu.
Szczególnie nie można zapomnieć o korzyści w postaci podniesienia niezawodności urządzeń takich jak drzwi przeciwpożarowe:
- gdy są one sterowane automatycznie,
- a w stanie, kiedy nie ma zagrożenia, pozostają otwarte.
Z jednej strony, podczas normalnego użytkowania obiektu nie zakłócają one komunikacji, co również wpływa na ich stan techniczny, gdyż są rzadziej otwierane i zamykane, z drugiej strony, nie pojawiają się w takim przypadku pomysły, aby drzwi przeciwpożarowe czy dymoszczelne blokować w stanie otwartym jakimiś przedmiotami czy demontować samozamykacze bo stanowi to utrudnienie w wykorzystaniu obiektu i później skutkuje brakiem odpowiedniego zadziałania tych elementów.
Swobodna ewakuacja oraz dostęp dla ekip ratowniczych
- Oczywistym jest, że z punktu widzenia ewakuacji konieczne jest utrzymanie w pełni drożnych dróg ewakuacyjnych, tak aby ewakuujące się osoby nie napotkały żadnych przeszkód. Dlatego też konieczne jest automatyczne otwarcie wszelkich sterowanych zamknięć występujących na drogach ewakuacyjnych, jak np. rozsuwane drzwi wyjściowe czy zwolnienie kontroli dostępu.
- O ile zagadnienie utrzymania drożności dróg ewakuacyjnych dla uciekających osób jest najczęściej właściwie realizowane, to niejednokrotnie pomijany jest problem zapewnienia odpowiedniego dostępu do różnych przestrzeni dla ekip ratowniczych.
- W nowoczesnych obiektach ze względów bezpieczeństwa często stosowane są systemy ograniczania dostępu do części budynków lub konkretnych pomieszczeń. Istnienie ograniczeń w postaci zablokowanego dostępu do określonych przestrzeni mogłoby powodować znaczne utrudnienia zarówno w ewakuacji, jak i prowadzenia działań gaśniczych.
- W przypadku zastosowania w obiekcie instalacji sygnalizacji pożarowej możliwe jest automatyczne wysterowanie systemów kontroli dostępu, tak aby w przypadku pożaru w zależności od miejsca jego powstania mógł być zachowany swobodny dostęp do zagrożonych przestrzeni i pomieszczeń do nich przylegających. Jest to konieczne ze względu na fakt, że drogi komunikacyjne stanowią drogę ewakuacji ludzi znajdujących się w wewnątrz budynku oraz drogę dostępu do miejsca zdarzenia dla ekip ratowniczych.
Ochrona przed zadymieniem
Kluczowym elementem przy ocenie warunków ewakuacji jest występowanie zadymienia.
- Zadymienie pomieszczeń czy dróg ewakuacyjnych wpływa na warunki bezpieczeństwa wskutek m.in. oddziaływania termicznego na ludzi oraz na konstrukcję obiektu, zmniejszenie widzialności, oddziaływanie toksyczne na ludzi.
- Ogólnie znany jest fakt, iż w większości ofiarami pożarów są osoby, które uległy zatruciu gazowymi produktami spalania. Należy jednak również pamiętać, iż w przypadku pojawienia się dymu w kontekście ewakuacji czy też prowadzenia działań ratowniczych bardzo ważna jest również widzialność.
- W zależności od przyjętej koncepcji ochrony przed zadymieniem i celu jego stosowania dobierane są odpowiednie systemy wentylacji pożarowej. W większości przypadków, w odniesieniu zwłaszcza do bezpieczeństwa ludzi, kluczowym elementem jest czas wykrycia pożaru i uruchomienia systemów ochrony przed zadymieniem, który warunkuje skuteczność ich działania. Oczywistym jest, iż prawidłowe ich działanie nie byłoby możliwe bez automatycznej detekcji powstania pożaru.
Oświetlenie ewakuacyjne
Chociaż w naszym kraju nie jest to jeszcze rozpowszechnione, można się spotkać również z aktywnymi systemami oświetlenia ewakuacyjnego, gdzie znaki określające kierunek ewakuacji są wyświetlane w sposób dynamiczny zależnie od miejsca powstania zagrożenia i określonego scenariusza ewakuacji. Sterowanie takiego oświetlenia odbywa się poprzez przekazanie sygnału z instalacji sygnalizacji pożarowej. Takie rozwiązanie pozwala na uniknięcie systuacji, gdzie np. stałe oznakowanie ewakuacyjne kierowałoby ludzi w miejsce występowania zagrożenia.
Zastosowanie takiego rozwiązania jest możliwe tylko w przypadku wyposażenia obiektu w instalację sygnalizacji pożarowej.
Podsumowanie
- Rozwój techniki, w zakresie możliwości realizowania coraz to większych i bardziej skomplikowanych konstrukcji budowlanych, przynosi ryzyko, iż w przypadku wystąpienia niebezpiecznego zjawiska, jakim jest pożar, zagrożona jest zarówno bardzo duża liczba użytkowników, którzy mogą z takiego obiektu korzystać, jak i zniszczone może być mienie o wielkiej wartości.
- Razem ze wzrostem zagrożenia nowe zdobycze techniki przynoszą niespotykane dotąd możliwości wpływania na poziom bezpieczeństwa w takich budynkach. Niezwykle duże możliwości w zakresie kreowania warunków bezpieczeństwa oferują dostępne obecnie urządzenia wchodzące w skład technicznych systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego.
- Na szczególną uwagę zasługuje rozwój, jaki nastąpił w przeciągu ostatnich lat w dziedzinie sygnalizacji pożarowej i generalnie automatyki pożarniczej, która niegdyś przeznaczona wyłącznie do wykrywania pożaru ewoluowała do systemu zarządzającego bezpieczeństwem pożarowym obiektu. To właśnie dzięki instalacji sygnalizacji pożarowej i systemom zarządzania bezpieczeństwem możliwe jest zrealizowanie założeń dotyczących koncepcji ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, często bardzo skomplikowanych, zawartych w scenariuszu rozwoju zdarzeń pożarowych.
- Szereg zadań wykonywanych przez różne urządzenia przeciwpożarowe w przypadku braku ich właściwej integracji byłyby wykonywane w sposób znacznie mniej efektywny, a ich obsługa przynosiłaby użytkownikom znacznie więcej problemów związanych z koniecznością wykonywania wielu czynności w krótkim czasie, przy jednoczesnym występowaniu zaistniałego zagrożenia.
- Drugim elementem przynoszącym znaczące korzyści w przypadku wystąpienia realnego zagrożenia i konieczności ewakuacji użytkowników obiektu jest zastosowanie dźwiękowych systemów ostrzegawczych, których działanie pozwala na bardziej efektywne informowanie ludzi o zagrożeniu jednocześnie umożliwiając aktywne sterowanie zachowaniem ludzi.
- Należy jednak stwierdzić, że aby urządzenia mogły być optymalnie wykorzystane, niezbędne jest opracowanie właściwej kompleksowej koncepcji ochrony przeciwpożarowej budynku, która później zostanie w sposób prawidłowy zrealizowana podczas projektowania, wykonania oraz utrzymania samego budynku, jak i zabezpieczających go poszczególnych instalacji.
Nie można zakładać, że samo wyposażenie obiektu w różne urządzenia przeciwpożarowe stanowi o bezpieczeństwie jego użytkowników. Kluczowe jest, czy te urządzenia spójnie zapewniają realizację założeń mających na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Dlatego niezmierne istotne jest już na wstępie procesu budowlanego określenie celu i założeń dotyczących sposobu jego realizacji w postaci właściwie wypracowanej koncepcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu oraz scenariusza rozwoju zdarzeń pożarowych.