Pomiary elektryczne w układach niskiego napięcia (część 2.)
Zasilających instalacje klimatyzacji i wentylacji mechanicznej
Pomiar pętli zwarciowej metodą spadku napięcia
Rys. K. Kaiser
Jednym z elementów mających na celu obniżanie ryzyka porażenia prądem elektrycznym są wykonywane pomiary elektryczne. Ogólnie pomiary dzielimy na: pomiary u wytwórcy urządzenia, pomiary pomontażowe, pomiary okresowe.
Zobacz także
mgr inż. Krzysztof Kaiser Pomiary elektryczne w obwodach niskiego napięcia
W artykule omówiono wykonywanie pomiarów elektrycznych w obwodach niskiego napięcia zasilających instalacje klimatyzacji i wentylacji mechanicznej. Jako że instalacje klimatyzacji i wentylacji są zasilane...
W artykule omówiono wykonywanie pomiarów elektrycznych w obwodach niskiego napięcia zasilających instalacje klimatyzacji i wentylacji mechanicznej. Jako że instalacje klimatyzacji i wentylacji są zasilane prądem elektrycznym, należy zadbać o to, aby ich działanie nie stwarzało zagrożenia pożarowego oraz zagrożenia porażenia prądem elektrycznym. W tym celu wykonuje się niezbędne sprawdzenia, próby i pomiary. W praktyce czynności te nazywane są ogólnie „pomiarami elektrycznymi”.
mgr inż. Grzegorz Loska Zmiany wartości pomiarowej impedancji pętli zwarcia w rzeczywistych niskonapięciowych sieciach IT
Przy pomiarach impedancji pętli zwarcia w przemysłowych, niskonapięciowych sieciach IT występuje wiele czynników wpływających na dokładność pomiarów. Wartości wyznaczonych pomiarowo impedancji pętli zwarcia...
Przy pomiarach impedancji pętli zwarcia w przemysłowych, niskonapięciowych sieciach IT występuje wiele czynników wpływających na dokładność pomiarów. Wartości wyznaczonych pomiarowo impedancji pętli zwarcia są często znacząco różne od wartości otrzymanych na podstawie obliczeń. Mają na to wpływ czynniki związane z zastosowaną metodą pomiarową (sposób uziemienia na czas pomiarów punktu neutralnego transformatora zasilającego), a także konfiguracja samej sieci IT, w której wykonujemy pomiary, oraz...
Jacek Sawicki news W trosce o standardy komunikacji liczników zdalnego odczytu i urządzeń odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych
W Dzienniku Ustaw z dnia 20.06.2023 r., poz. 1142, ukazało się Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 30 maja 2023 r. w sprawie wymagań dla standardów komunikacji pomiędzy licznikiem zdalnego...
W Dzienniku Ustaw z dnia 20.06.2023 r., poz. 1142, ukazało się Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 30 maja 2023 r. w sprawie wymagań dla standardów komunikacji pomiędzy licznikiem zdalnego odczytu a urządzeniami odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym oraz dla tych urządzeń na potrzeby komunikacji z licznikiem zdalnego odczytu.
StreszczenieW artykule omówiono wykonywanie okresowych pomiarów elektrycznych w układach niskiego napięcia zasilających instalacje klimatyzacji i wentylacji mechanicznej. Jest to druga część artykułu, w której omówiono sprawdzanie skuteczności ochrony przy uszkodzeniu za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania, pomiar impedancji pętli zwarciowej, ochronę przeciwporażeniową w obwodach z elementami energoelektronicznymi stosowanymi w układach klimatyzacji i wentylacji. W artykule przedstawiono również, jakie minimalne informacje powinien zawierać protokół z prób i pomiarów elektrycznych. |
Wyróżnia się następujące układy sieci: TN-C, TN-S, TN-C-S, TT, IT. Pierwsza litera określa sposób podłączenia punktu neutralnego transformatora z ziemią i tak: „T” (franc. terre – ziemia) oznacza podłączenie bezpośrednie punktu neutralnego transformatora z ziemią, zaś „I” (franc. isolation – izolować) oznacza izolowanie układu od ziemi albo podłączenie do ziemi poprzez impedancję.
Druga litera określa związek między częściami przewodzącymi dostępnymi instalacji a ziemią: „T” oznacza bezpośrednie połączenie elektryczne części przewodzących dostępnych z ziemią, a „N” oznacza bezpośrednie połączenie elektryczne części przewodzących dostępnych z uziemionym punktem układu sieci. Kolejne litery oznaczają związek przewodu neutralnego z przewodem ochronnym: „S” (franc. separé – oddzielony) – funkcję przewodu ochronnego PE (protective conductor) pełni przewód oddzielony od przewodu neutralnego N (neutral conductor) albo uziemionego przewodu roboczego, „C” (franc. combiné – łączony) – funkcję przewodu ochronnego i neutralnego pełni jeden wspólny przewód PEN. W układach instalacji klimatyzacji i wentylacji najczęściej spotykane są układy TN. Instalacje elektryczne niskiego napięcia, czyli do 1 kV, wykonane są najczęściej na napięcie 3 ´ 230/400 V.
Sprawdzanie skuteczności ochrony przy uszkodzeniu za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania
W sieci TN należy:
- wykonać pomiar impedancji pętli zwarciowej – pomiar impedancji pętli zwarciowej należy wykonywać dla tej samej częstotliwości, jak częstotliwość znamionowa obwodu. Przed wykonaniem pomiaru impedancji pętli zwarciowej należy przeprowadzić próbę ciągłości elektrycznej przewodów ochronnych. Zmierzona wartość impedancji pętli zwarciowej nie może być większa od impedancji Zs opisanej wzorem:
gdzie:
Uo – napięcie nominalne przewodu liniowego względem ziemi, w [V],
Zs – impedancja pętli zwarciowej przewodu fazowego z przewodem ochronnym, w [W],
Ia – prąd powodujący samoczynne zadziałanie zabezpieczenia, w [A],
- sprawdzić urządzenia ochronne przetężeniowe, takie jak wyłączniki, bezpieczniki,
- sprawdzić urządzenia różnicowoprądowe i wykonać próby ich działania – jeżeli do samoczynnego wyłączenia zasilania zastosowano urządzenia ochronne różnicowoprądowe o prądzie IDn £ 500 mA, to zwykle pomiar impedancji pętli zwarciowej nie jest konieczny;
- wykonać pomiar rezystancji uziemienia.
W przypadku stosowania w ramach ochrony:
- zabezpieczeń nadprądowych należy wykonać oględziny, sprawdzić prąd znamionowy, typ bezpiecznika, nastawienie krótkozwłocznego lub bezzwłocznego wyzwalania wyłącznika,
- urządzeń RCD należy wykonać oględziny i pomiary. Maksymalne czasy zadziałania wyłączników RCD dla prądu znamionowego IDn wynoszą: 300 ms dla RCD typu krótkozwłocznego, bezzwłocznego i 500 ms dla RCD selektywnych.
W sieci TT należy:
- wykonać pomiary rezystancji uziemienia uziomu ochronnego i rezystancji przewodu ochronnego, który jest łączony z częścią przewodzącą dostępną;
- sprawdzić urządzenia przetężeniowe i różnicowoprądowe.
Pomiar czasu zadziałania RCD wykonuje się prądem 5‑krotnie większym od prądu znamionowego stosowanego wyłącznika RCD. Powinien być spełniony warunek:
gdzie:
RA – całkowita rezystancja uziemienia i przewodu ochronnego dla dostępnych części przewodzących pętli zwarcia, w [W]; np. maksymalna wartość uziemienia dla IDn = 30 mA wynosi 1667 W,
IDn – znamionowy prąd wyłącznika różnicowoprądowego, w [A],
UL – napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale, w [V] (dla ac: 50 V w warunkach normalnych, zaś 25 V i 12 V w warunkach o zwiększonym zagrożeniu porażenia; dla dc: 120 V w warunkach normalnych, zaś 60 V i 30 V w warunkach o zwiększonym zagrożeniu porażenia).
W przypadku stosowania zabezpieczeń nadprądowych (zabezpieczenia przed przetężeniami), zgodnie z PN‑HD 60364 powinien być spełniony warunek:
gdzie:
Zs – impedancja pętli zwarcia, w [W], obejmująca źródło zasilania, przewód liniowy do miejsca zwarcia, przewód ochronny części przewodzących dostępnych, przewód uziemiający, uziom instalacji oraz uziom źródła zasilania,
Ia – prąd, w [A], powodujący samoczynne wyłączenie zasilania w wymaganym czasie (czasy podano w normie PN-HD 60364, dopuszcza się dla sieci rozdzielczych i dla obwodów z zabezpieczeniami ponad 32 A czas zadziałania do 1 s),
Uo – znamionowe napięcie ac lub dc przewodu liniowego w odniesieniu do ziemi, w [V].
W sieci IT należy wykonać obliczenia lub pomiar wartości prądu pierwszego doziemienia. Pomiar ten nie jest konieczny wówczas, gdy wszystkie części przewodzące dostępne instalacji są przyłączone do uziomu sieci zasilającej, a sieć jest połączona z ziemią za pomocą impedancji. Jeżeli nie jest możliwe obliczenie wartości prądu pierwszego doziemienia z powodu braku wszystkich parametrów, to należy dokonać pomiaru. Podczas pomiaru należy zachować ostrożność, aby uniknąć niebezpieczeństwa podwójnego doziemienia.
Przy pojedynczym zwarciu z ziemią prąd uszkodzeniowy jest mały, zatem samoczynne wyłączenie zasilania nie jest bezwzględnie wymagane, pod warunkiem jednak, że spełnione jest następujące wymaganie:
gdzie:
RA – całkowita rezystancja uziomu i przewodu ochronnego łączącego części przewodzące dostępne z uziomem, w [W],
Id – prąd uszkodzeniowy pierwszego doziemienia, w [A], o pomijalnej impedancji pomiędzy przewodem liniowym i częścią przewodzącą dostępną (przy wyznaczaniu wartości prądu Id należy uwzględnić prądy upływowe oraz całkowitą impedancję uziemienia instalacji elektrycznej),
UL – napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale, w [V].
Jeżeli w celu monitorowania ciągłości zasilania zastosowano sygnalizację akustyczną i/lub wizualną, to powinny one zadziałać przy pojawieniu się pojedynczego zwarcia z ziemią.
- wykonać analizę skuteczności ochrony przeciwporażeniowej dla drugiego doziemienia (pomiar impedancji pętli zwarciowej oraz sprawdzenie urządzeń ochronnych przetężeniowych, sprawdzenie urządzeń różnicowoprądowych). Jeżeli przy drugim doziemieniu w innym obwodzie powstaną warunki podobne do warunków dotyczących układu TT wówczas należy zastosować sprawdzenie, jak dla układów TT, zaś w przypadku powstania warunków podobnych do układu TN – zastosować sprawdzenie, jak dla układów TN:
- warunki, jak w układzie TN (części przewodzące dostępne są połączone przewodem ochronnym i wspólnie uziemione przez ten sam układ uziemiający), wówczas:
gdzie:
Ia – prąd, w [A], powodujący samoczynne zadziałanie urządzenia zabezpieczającego w wymaganym czasie (podobnie jak dla układu TN),
Zs – impedancja pętli zwarciowej obejmująca przewód liniowy i przewód ochronny obwodu, w [W],
Z’s – impedancja pętli zwarciowej obejmująca przewód neutralny i przewód ochronny obwodu, w [W],
Uo – nominalne napięcie przewodu liniowego względem przewodu neutralnego, w [V],
U – nominalne napięcie między przewodami liniowymi, w [V].
Podczas pomiaru impedancji pętli zwarciowej, konieczne jest wykonanie połączenia o pomijalnej impedancji pomiędzy przewodem ochronnym a punktem neutralnym układu sieci IT.
- warunki, jak w układzie TT (części przewodzące dostępne są uziemione grupowo lub indywidualnie), wówczas:
gdzie:
RA – całkowita rezystancja uziomu i przewodu ochronnego łączącego części przewodzące dostępne z uziomem, w [W],
Ia – prąd, w [A], powodujący samoczynne zadziałanie urządzenia zabezpieczającego w wymaganym czasie (analogicznie, jak dla układu TT),
UL – napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale, w [V].
Pomiar impedancji pętli zwarciowej
Powszechnie stosowane mierniki do pomiaru pętli zwarciowej wykorzystują tzw. metodę spadku napięcia (rys. 1.). Mierzone są napięcia: przed załączeniem obciążenia oraz po załączeniu obciążenia. Wyznaczana impedancja pętli zwarciowej jest określona zależnością wektorową, jednak ze względu na trudności techniczne w realizacji miernika w praktyce wykorzystywana jest zależność przybliżona, określona na bazie modułów napięć:
Dobierając metodę pomiaru należy uwzględnić stosunek X/R impedancji pętli zwarciowej w miejscu pomiaru. Do badania w pobliżu transformatora nie nadają się mierniki mierzące tylko rezystancję, można zaś mierzyć nimi impedancję pętli w głębi sieci w obwodach z przewodami o małym przekroju, gdzie dominującą funkcję pełni rezystancja obwodu zwarciowego.
W obwodach elektrycznych odbiorczych wystarczającą dokładność pomiaru zapewniają przyrządy mierzące rezystancję, zaś w sieciach rozdzielczych, w których występują małe wartości impedancji pętli zwarcia poniżej 0,5 W, pomiary wykonuje się za pomocą przyrządów mierzących impedancję.
Pomiar impedancji pętli zwarciowej wykonuje się dla częstotliwości znamionowej obwodu elektrycznego, przy czym przed wykonaniem pomiaru należy sprawdzić ciągłość przewodów ochronnych pomiędzy punktem neutralnym a dostępnymi częściami przewodzącymi zamykając łącznik S1 dla wykonania wstępnego zwarcia poprzez rezystor Rk o wartości znanej wykonującemu pomiar (rys. 2.). Prąd wstępnego zwarcia powinien być nie większy niż 20 mA. Podczas zwarcia, jeżeli wartość napięcia U1 nie ulegnie zmniejszeniu w stosunku do wartości wskazanej przed zamknięciem S1, oznacza to, że pętla zwarciowa jest ciągła, a jej impedancja nie jest nadmiernie duża.
Następnie należy wykonać dwukrotny pomiar napięcia:
- U1 przed zwarciem – łącznik S2 otwarty;
- U2 podczas zwarcia – łącznik S2 zamknięty – celowe zwarcie przewodu fazowego obwodu zasilania urządzenia z jego częścią przewodzącą dostępną. Podczas zwarcia należy wykonać pomiar natężenia prądu I, który wraz ze spadkiem napięcia DU = U1 – U2 jest podstawą do wyznaczania parametrów pętli zwarciowej R, X, Z. Aby wyznaczyć spadki napięcia, wykonuje się kolejno zwarcia przez rezystancję R i reaktancję X.
Spadki napięcia na rezystancji i reaktancji obwodu zwarciowego wyraża się następującymi zależnościami:
Impedancja obwodu zwarciowego wynosi:
Sprawdzenie działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych (RCD – residual current device) polega na:
- sprawdzeniu prawidłowości połączeń przewodów L, N, PE,
- sprawdzeniu działania urządzenia za pomocą testera (wciśnięcie przycisku oznaczonego literą T lub nazwą TEST),
- pomiarze czasu wyłączania wyłącznika – według PN-HD 60364‑4‑41 (czasy zadziałania określa np. norma PN-EN 61008) próba określająca maksymalny czas wyłączenia RCD powinna być wykonana prądem 5IDn,
- sprawdzeniu wartości prądu zadziałania RCD układem z regulowanym rezystorem, za pomocą którego reguluje się wartość przepływającego prądu. Wartość prądu należy zwiększać aż do momentu zadziałania urządzenia. Prąd ID, przy którym zadziała urządzenie, nie powinien przekroczyć wartości znamionowego różnicowego prądu IDn (w przypadku wyłączników typu AC lub typu A przy prądzie różnicowym przemiennym). Zastosowanie woltomierza w układzie pomiarowym umożliwia wykonanie metodą techniczną pomiaru rezystancji uziemienia RA (sieć TT) (rys. 3.).Metoda ta może być stosowana dla układów sieci TN‑S, TT, IT. Podczas przeprowadzania próby zadziałania RCD w układzie IT, w celu zadziałania urządzenia, może być konieczne połączenie określonego punktu sieci bezpośrednio z ziemią.
Badanie wykonuje się wykonując dwa pomiary napięcia:
- przy otwartym łączniku „W” mierzy się napięcie U1,
- przy zamkniętym łączniku „W” mierzy się napięcie U2 w chwili zadziałania urządzenia różnicowoprądowego.
Wartość rezystancji RA określa się z zależności:
Spełniony powinien być warunek:
gdzie:
UL – napięcie dotykowe dopuszczalne, w [V].
Urządzenia różnicowoprądowe można także badać w układzie z uziomem pomocniczym, oddalonym w odległości nie mniejszej niż 10 m od części przewodzącej dostępnej i usytuowanym poza strefą wpływu innych uziomów (rys. 4.). Wartość prądu w tym układzie reguluje się rezystorem R. Napięcie U między częścią przewodzącą dostępną a tym uziomem wzrasta podczas zwiększania wartości prądu ID. Prąd ID nie powinien być większy od znamionowego prądu różnicowego IDn (w przypadku wyłączników typu AC lub typu A przy prądzie różnicowym przemiennym). Powinien być spełniony warunek:
gdzie:
UL – napięcie dotykowe dopuszczalne długotrwale, w [V],
ID – prąd zadziałania, w [A].
Metoda ta może być stosowana dla układów sieci TN-S, TT, IT tylko w przypadku, gdy lokalizacja umożliwia zastosowanie elektrody pomocniczej.
Podczas przeprowadzania próby zadziałania RCD w układzie IT, w celu zadziałania urządzenia, może być konieczne połączenie określonego punktu sieci bezpośrednio z ziemią.
Innym ze sposobów sprawdzania działania urządzeń różnicowoprądowych jest przedstawiony na rysunku 5., w którym pomiędzy przewód czynny od strony zasilania a inny przewód czynny od strony odbioru włączona jest rezystancja R. Zmniejszanie rezystancji R powoduje wzrost wartości prądu różnicowego, aż do momentu zadziałania urządzenia. Prąd ID w chwili zadziałania powinien być nie większy od prądu IDn (w przypadku wyłączników typu AC lub typu A przy prądzie różnicowym przemiennym). Podczas przeprowadzania sprawdzania urządzenia ochronnego powinno być odłączone obciążenie układu.
Metoda ta może być stosowana dla układów sieci TN-S, TT, IT.
W praktyce należy ustalić, czy rzeczywisty prąd różnicowy zadziałania ID nie tylko nie jest większy od znamionowego różnicowego prądu zadziałania IDn, ale również czy nie jest mniejszy od 0,5 IDn. W przypadku, gdy wyzwalanie wyłącznika następuje przy prądzie mniejszym niż 0,5 IDn, wówczas może dochodzić do częstych zbędnych wyłączeń w warunkach rzeczywistej pracy.
Wyłącznik różnicowoprądowy uważa się za sprawny, jeżeli jego rzeczywisty różnicowy prąd zadziałania jest zawarty pomiędzy od 0,5 IDn do IDn.
Sprawdzanie urządzeń różnicowoprądowych jest tylko oceną ich działania. Pomiary rzeczywistego różnicowego prądu zadziałania wyłączników różnicowoprądowych mogą być obarczone znacznym błędem, jeżeli w instalacji występują ustalone prądy upływowe, i tak, np. wynik pomiaru może być zaniżony w obwodach jednofazowych, natomiast może być zaniżony lub zawyżony w obwodach trójfazowych (prąd upływowy może oddziaływać w obydwu kierunkach). Z tego powodu nie należy pochopnie oceniać stanu wyłącznika różnicowoprądowego, gdyż może okazać się, że jest ona sprawny, zaś wina leży po stronie instalacji. Istnieje też możliwość, że niesprawny wyłącznik może zostać oceniony jako działający prawidłowo. Z tego powodu podczas pomiarów rzeczywistego różnicowego prądu zadziałania wyłączników należy od nich odłączać instalację odbiorczą.
Na podstawie wyłącznie tych badań nie można ocenić skuteczności ochrony przeciwporażeniowej.
Ochrona przeciwporażeniowa w obwodach z elementami energoelektronicznymi stosowanymi w układach klimatyzacji i wentylacji
Nieodzownymi elementami współczesnych systemów klimatyzacji i wentylacji są sterowniki mikroprocesorowe sterujące pracą instalacji. Bardzo często można spotkać również falowniki i przetwornice częstotliwości, które stosowane są w układach regulacyjnych prędkości obrotowej silników elektrycznych napędzających wentylatory. Zastosowanie urządzeń energoelektronicznych ma swoje niewątpliwe zalety. Niestety, ich wykorzystanie bardzo często utrudnia dobór środków ochrony przeciwporażeniowej, a także przeciwpożarowej.
W układach energoelektronicznych istotną rolę w ochronie przeciwporażeniowej odgrywają połączenia ochronne i wyrównawcze. W układach z przemiennikami częstotliwości zaleca się stosowanie połączeń ochronnych o odpowiednio dużym przekroju (przekroje przewodów wg PN-IEC 60364) i zaciski gwarantujące pewność połączeń tych przewodów. Zaleca się łączenie przewodów ochronnych na dwie śruby. Do jednego zacisku ochronnego nie powinno się łączyć kilku przewodów wyrównawczych lub ochronnych. Rezystancja połączeń wyrównawczych na ogół nie powinna być większa od 0,1 W. Przewody ochronne powinny być prowadzone w sposób umożliwiający eliminowanie zakłóceń elektromagnetycznych. W przypadku zasilania przemiennika częstotliwości przewodem pięciożyłowym, gdy zbędny jest przewód neutralny, przewód ochronny powinny stanowić żyły N i PE.
W układach przekształtnikowych pojęcie pętli zwarcia nie ma zastosowania. Zastosowanie skutecznych, zewnętrznych zabezpieczeń nadmiarowo-prądowych jest utrudnione i często niemożliwe. Zazwyczaj zabezpieczenia ziemnozwarciowe i zwarciowe realizowane są obecnie przez układ sterowania i kontroli pracy przemiennika, będący integralną jego częścią. W ramach ochrony można stosować odpowiednie wyłączniki różnicowoprądowe, np. typu B.
Sprawdzenie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej zależy od zastosowanego sposobu ochrony obwodu z elementem energoelektronicznym. W przypadku zastosowania RCD sprawdzenie polega na wykonaniu pomiaru wartości prądu różnicowego powodującego jego zadziałanie oraz czasu zadziałania RCD i porównaniu wyników pomiarów z wartościami dopuszczalnymi. Należy wziąć pod uwagę, że przemienniki częstotliwości mogą powodować zakłócenia mierzonych wielkości elektrycznych. W literaturze tematu spotyka się opinię, że w przypadku pomiarów okresowych wystarczające dla oceny połączeń wyrównawczych są oględziny stanu przewodów i połączeń. Z uwagi na duże znaczenie połączeń wyrównawczych i ochronnych w zakresie bezpieczeństwa eksploatacji zaleca się na ogół wykonywanie oględzin częściej niż wynikałoby to z przepisów.
Protokół
Każde sprawdzenie odbiorcze instalacji nowej lub zmodernizowanej, a także sprawdzanie okresowe instalacji elektrycznych powinno być zakończone protokołem z przeprowadzonych sprawdzeń: oględzin, pomiarów i prób. Jeżeli poprzedni protokół nie jest dostępny, konieczne jest dodatkowe badanie.
W protokole odbiorczym, jeżeli jest to uzasadnione, dotyczącym instalacji zmodernizowanej może zostać umieszczone zalecenie naprawy lub ulepszenia, zaś wszelkie wady lub braki powinny zostać usunięte przed złożeniem deklaracji wykonawcy, że instalacja spełnia wymagania norm.
Ponadto w protokole odbiorczym powinny być zawarte zalecenia dotyczące okresu między sprawdzeniem odbiorczym a pierwszym sprawdzeniem okresowym, zaś w protokole sprawdzenia okresowego powinien istnieć zapis wskazujący na czas wykonania kolejnego okresowego wykonania pomiarów.
Protokół z pomiarów i prób powinien zawierać:
- nazwę, miejsce zainstalowania oraz dane znamionowe badanych instalacji, obwodów, urządzeń i aparatów,
- numer protokołu,
- datę pomiarów i prób,
- układ sieci, napięcie zasilania,
- dane osoby wykonującej pomiary i próby/imię, nazwisko, rodzaj i numer uprawnień,
- rodzaj pomiarów i prób,
- spis użytych przyrządów pomiarowych i ich numery,
- rysunki rozmieszczenia badanych instalacji, obwodów, urządzeń itd.,
- istotne dane o środowisku pracy instalacji, urządzeń oraz o warunkach środowiskowych przeprowadzenia pomiarów i prób, np. temperatura, wilgotność,
- tabelaryczne zestawienie wyników pomiarów i prób oraz ich ocenę,
- wnioski i zalecenia,
- podpisy osób wykonujących badania i próby.
W protokole umieszcza się również informacje, czy spełnione są wymagania wg określonej normy, np. PN-HD 60364, PN-IEC 60364, PN-HD 308, PN-EN 60998, PN-EN 60999, PN-EN 60445, PN-EN 61293, PN-E-08501, PN-EN 60038.
Podsumowanie
Instalacje elektryczne powinny być zabezpieczone przed prądami przetężeniowymi, przepięciami atmosferycznymi i łączeniowymi, porażeniem prądem elektrycznym.
Istniejące instalacje elektryczne powinny być okresowo oraz po każdej modernizacji i przebudowie poddawane sprawdzeniom, pomiarom i próbom. Wyniki pomiarów są podstawą decyzji o dopuszczeniu instalacji do dalszej eksploatacji lub o konieczności dokonania niezbędnych napraw, lub remontów.
Wykonane czynności kontrolno-pomiarowe należy przeprowadzać z należytą starannością oraz zakończyć protokołem zawierającym ocenę i wyniki sprawdzania. Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych powinny przeprowadzać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją instalacji i urządzeń elektrycznych. Pomiary ze względu bezpieczeństwa i względów praktycznych powinny być wykonywane dwuosobowo. Osoby wykonujące pomiary powinny posiadać: odpowiednie wykształcenie techniczne, doświadczenie eksploatacyjne, aktualne świadectwa kwalifikacyjne – upoważniające do wykonywania pomiarów.
Zaleca się, aby w protokole sprawdzenia okresowego był podany przedział czasu do następnego sprawdzenia okresowego. Częstość sprawdzania okresowego instalacji powinna uwzględniać:
- rodzaj instalacji i wyposażenia,
- jej zastosowanie i działanie,
- częstości i jakości konserwacji,
- wpływ warunków zewnętrznych, na które jest narażona.
W instalacjach klimatyzacyjnych i wentylacyjnych czynnikami wpływającymi niekorzystnie na instalację elektryczną są m.in. drgania, uszkodzenia mechaniczne, wilgotność, wahania temperatury. Jeżeli nie jest możliwe uniknięcie wpływów środowiskowych, to w zależności od warunków przewody powinny być chronione osłonami lub zastąpione przewodami odpornymi na te czynniki, a w przypadkach narażenia na wstrząsy i wibracje konieczne jest zastosowanie odpowiednich rozwiązań odpornych na te wpływy. Zewnętrzne powłoki przewodów powinny być wykonane z materiałów nieprzenoszących płomienia.
Literatura
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (DzU nr 54 poz. 348 z późn. zmianami).
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (DzU nr 62, poz. 288).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (DzU nr 80, poz. 912).