Stosowanie wyłącznika pożarowego z zasilaczami bezprzerwowymi UPS
arch. redakcji
Wraz z rozwojem technik informatycznych pojawił się problem związany ze stosowaniem wyłącznika przeciwpożarowego wyłączającego napięcie w instalacjach elektrycznych zasilanych z systemów bezprzerwowego zasilania UPS. Sposób stosowania zdalnego aparatu przerywającego zasilanie na wyjściu UPS-a, powszechnie zwanego wyłącznikiem awaryjnym
EPO, budzi wiele zastrzeżeń, zarówno ze strony rzeczoznawców ppoż., projektantów, jak i użytkowników systemów IT.
Zobacz także
dr inż. Karol Kuczyński Nadmiarowość w systemach zasilania rezerwowego (część 1.)
Nadmiarowość, zwana również redundancją, polega na instalowaniu podzespołów nadmiarowych, aby w przypadku awarii jednego elementu układ dalej prawidłowo pracował. Rozróżnia się redundancję bierną i redundancję...
Nadmiarowość, zwana również redundancją, polega na instalowaniu podzespołów nadmiarowych, aby w przypadku awarii jednego elementu układ dalej prawidłowo pracował. Rozróżnia się redundancję bierną i redundancję czynną.
Farnell Projekty w trudnych warunkach przemysłowych
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe...
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie komponenty przetrwają w trudnym środowisku. Systemy muszą wytrzymywać gorące, wilgotne i trudne warunki oraz niszczące pola elektryczne i magnetyczne. Specyficzne warunki środowiskowe, w których produkt jest używany, wpływają na jego specyfikacje. Takie specyfikacje należy...
dr hab. inż. Paweł Piotrowski, inż. Ewelina Trybułowska Analiza możliwości zastosowania sztucznej inteligencji do grupowania profili dobowych zapotrzebowania na energię elektryczną w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE)
Celem artykułu jest przedstawienie możliwości grupowania profili dobowych KSE z wykorzystaniem narzędzia sztucznej inteligencji – sieci neuronowej samoorganizującej się. Zweryfikowano sposób grupowania...
Celem artykułu jest przedstawienie możliwości grupowania profili dobowych KSE z wykorzystaniem narzędzia sztucznej inteligencji – sieci neuronowej samoorganizującej się. Zweryfikowano sposób grupowania metody dla 100 grup rozłożonych na płaszczyźnie zawierającej 10x10 neuronów wyjściowych grupujących. Sieć SOM stanowi ciekawy wariant rozwiązania problemu grupowania, w szczególności gdy liczba obiektów jest znacząco duża.
Wyłącznik EPO postrzegany jest jako pojedynczy punkt awarii zasilania systemów informatycznych, zagrożenie mogące spowodować konsekwencje utraty życia, bezpieczeństwa publicznego, narodowego, dużych strat materialnych. Z drugiej strony, zwiększa bezpieczeństwo ekip ratowniczych w warunkach pożaru, gdzie prowadzona jest akcja ratowniczo-gaśnicza poprzez umożliwienie wyłączenia zasilacza oraz przyłączonych do niego baterii akumulatorów.
Regulacje prawne
Przepisy prawne dotyczące stosowania przeciwpożarowego wyłącznika z zasilaczami UPS nie istnieją. Projektowanie opiera się na istniejących normach i wiedzy technicznej. Brakuje zapisów, jak ma to miejsce w innych krajach, gdzie odpowiednie przepisy i normy wyraźnie definiują sposób ochrony przed porażeniem prądem w czasie pożaru i prowadzenia akcji gaśniczej, gdy w obiekcie zainstalowane są systemy zasilania bezprzerwowego UPS.
Głównym aktem prawnym obowiązującym w Polsce, który wymaga odcięcia dopływu prądu do wszystkich obwodów elektrycznych w budynku w czasie pożaru, jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późniejszymi zmianami). Zapisy w rozporządzeniu nie uwzględniają stosowania zasilaczy bezprzerwowych w budynkach biurowych z infrastrukturą teleinformatyczną i w centrach przetwarzania danych.
Jedynym wyznacznikiem postępowania przy projektowaniu jest artykuł 180 ww. rozporządzenia, w którym nakłada się obowiązek stosowania Polskich Norm: "Instalacje i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów rozporządzenia, przepisów odrębnych dotyczących dostarczania energii, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagań Polskich Norm odnoszących się do tych instalacji i urządzeń, powinny zapewniać: (…) 2) ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami".
Niestety, wykaz polskich norm powołanych w rozporządzeniu jest nieaktualny. Część norm zostało wycofanych lub zastąpionych innymi.
Paragraf 183 wymusza stosowanie w instalacjach elektrycznych przeciwpożarowego wyłącznika prądu, odcinającego dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, który należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.
Zdefiniowane jest także miejsce umieszczenia wyłącznika prądu, a raczej wyłącznika przeciwpożarowego, który powinien znajdować się w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub złącza i zostać odpowiednio oznakowany.
Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne, jeżeli występuje ono w budynku.
W zapisie rozporządzenia występuje niespójność określeń dotyczących źródeł zasilania. Wcześniejszy § 181 w pkt 1 mówi o niezależnych źródłach energii elektrycznej zasilających budynek.
Przyjmowanie zasilacza UPS jako drugiego źródła zasilania jest nadinterpretacją przepisów, gdyż UPS zasila najczęściej wydzieloną część instalacji elektrycznej. Jednak ze względu na zagrożenie niebezpiecznym napięciem konieczne jest wyłączenie systemu UPS posiadającego zasobnik energii, pomimo że systemy UPS nie mają ani wyłączników prądu, ani układów wyłączników odcinających dopływ prądu, które mogłyby podlegać definicji wyłącznika z podanego rozporządzenia.
"Wyłącznik" może być w rozporządzeniu traktowany tylko w znaczeniu potocznym jako urządzenie przerywające. Pomijając nieścisłości słownictwa rozporządzenia należy mieć na uwadze cel dokumentu, którym jest zapewnienie bezpieczeństwa ludzi w budynku, zarówno podczas jego użytkowania, jak i w sytuacji zagrożeń, w tym pożarowych. Stosowanie wyłącznika ma na celu świadome odcięcie napięć niebezpiecznych w czasie prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej.
Niestety, nie podano zaleceń dotyczących szczegółów, nie odwołano się do norm i nie uwzględniono coraz powszechniej stosowanych systemów zasilania bezprzerwowego.
Ponieważ nie istnieją szczegółowe przepisy i zalecenia dotyczące stosowania wyłącznika awaryjnego pracującego z zasilaczami UPS, na podstawie aktu prawnego, jakim jest ww. rozporządzenie, należałoby się odnieść do zapisu przedstawionego w § 1 i 2, w których stwierdza się, że "wymagania, o których mowa w § 1, mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy". Zapis taki umożliwia stosowanie rozwiązań, które oparte są na innych dokumentach, normach, instrukcjach producentów lub wiedzy technicznej.
Polskie normy
Powyższe Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w załączniku 1 powołuje się na normę PN-IEC 60364-4-46:1999 – wersja polska "Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Odłączanie izolacyjne i łączenie".
Norma dotyczy niesamoczynnych urządzeń odłączających i łączących, sterowanych lokalnie lub zdalnie, które zapobiegają lub usuwają zagrożenia związane z instalacjami elektrycznymi, a także maszynami i innymi urządzeniami zasilanymi energią elektryczną.
W roku 2009 powyższa norma została wycofana i zastąpiona przez PN-HD 60364-4-41:2009, w której nie ma informacji na temat zdalnego odłączania urządzeń elektrycznych sterowanych lokalnie i zdalnie.
Polska norma PN-EN 62040-1:2009 Systemy bezprzerwowego zasilania. Część 1: "Wymagania ogólne i wymagania bezpieczeństwa UPS" wyjaśnia cel stosowania zdalnego wyłącznika awaryjnego, który - jak wskazano w powyższym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury - powoduje odcięcie dopływu prądu do instalacji elektrycznej zasilanej przez zasilacz UPS.
W wielu krajach wyłącznik awaryjny określany jest w skrócie EPO (ang. Emergency Power Off), natomiast norma dotycząca zasilaczy UPS określa go jako "awaryjny aparat przerywający" (odłączający). Słowo "awaryjny" odnosi się do sytuacji awaryjnych, a tak jest w przypadku wystąpienia pożaru.
Zasilacz UPS musi być wyposażony w pojedynczy zintegrowany aparat przerywający lub zaciski przeznaczone do połączenia zdalnego awaryjnego aparatu przerywającego, który zapobiega dalszemu zasilaniu odbiorów przez UPS-a w dowolnym trybie pracy zasilacza UPS.
Jeżeli odcięcie zasilania wymaga wykonania dodatkowych czynności rozłączających w instalacji budynkowej, instrukcja instalacji systemu zasilania gwarantowanego powinna to wyraźnie wskazywać. Wymaganie nie dotyczy zasilaczy podłączonych wtykowo, jeśli lokalne przepisy nie stanowią inaczej.
W instrukcji obsługi i instalacji muszą być umieszczone adekwatne informacje dotyczące obwodu wyłącznika awaryjnego, zawierające między innymi cel stosowania i sposób połączeń obwodów sygnałowych. Należy zwracać uwagę na parametry charakterystyczne obwodów EPO.
Ze względów bezpieczeństwa zasilacz UPS musi być zabezpieczony przed pojawieniem się niebezpiecznych napięć i energii na zaciskach wejścia AC zasilacza UPS po przerwaniu zasilania wejściowego, jak ma to miejsce przy zadziałaniu wyłącznika awaryjnego. Nie może występować niebezpieczeństwo porażenia na zaciskach wejściowych po 15 sekundach dla zasilaczy UPS podłączonych na stałe, a po 1 sekundzie dla zasilaczy z połączeniami wtykowymi.
Dla zasilaczy podłączonych na stałe dopuszcza się możliwość odizolowania zacisków wejściowych zewnętrznie do obudowy zasilacza UPS. Wtedy wymaganie dotyczy zacisków wejściowych aparatu izolacyjnego. Zgodność z wymaganiami jest sprawdzana przez badanie urządzenia i odnośnych obwodów oraz symulację warunków awaryjnych zgodnie z "Aneksem I" powyższej normy.
Innym ważnym elementem związanym z bezpieczeństwem w czasie prowadzenia akcji gaśniczej jest stosowanie zabezpieczenia wstecznego w torze obejściowym UPS a. Norma PN EN 62040 nakłada na producentów obowiązek stosowania takiego zabezpieczenia, ponieważ w przypadku zwarcia przełącznika statycznego może się pojawić niebezpieczne napięcie na wejściu toru obejściowego UPS a.
Normy przeciwpożarowe w Ameryce Północnej
Warto przyjrzeć się rozwiązaniom prawnym w innych krajach, gdzie infrastruktura IT jest bardziej rozwinięta.
W Stanach Zjednoczonych podstawowym aktem prawnym dotyczącym bezpieczeństwa w budynkach są przepisy i normy NFPA (National Fire Protection Association). Informacje na temat stosowania wyłącznika EPO znajdują się w normie NFPA 70, edycja 2014, w rozdziale 645 "Urządzenia Technik Informatycznych". Norma zawiera szereg definicji pozwalających jednoznacznie zrozumieć zastosowane słownictwo.
Przykładowo, definiuje się systemy przetwarzania danych o znaczeniu krytycznym, które wymagają pracy ciągłej z powodu pracy na rzecz bezpieczeństwa publicznego, zarządzania kryzysowego, bezpieczeństwa narodowego lub wymogów biznesu. Określenie "wyłącznik EPO" także nie budzi wątpliwości: zdalne sterowanie przerywające – urządzenie elektryczne lub obwód, który steruje wyłączeniem przez przekaźnik lub podobne urządzenie. Dalej opisane są zasady instalacji, działania i dopuszczalne warunkowe odstępstwa.
Przerwanie obwodu powinno zapewnić rozłączenie zasilania do wszystkich urządzeń elektrycznych w pomieszczeniu urządzeń technik informatycznych. Podobne rozwiązanie powinno być zastosowane do rozłączenia zasilania urządzeń klimatyzacyjnych obsługujących pomieszczenia informatyczne lub w wydzielonych strefach oraz powinno zamknąć wszystkie systemy wentylacji technologicznej. Wyjątek stanowią systemy, gdzie spełnione są jednocześnie wszystkie poniższe warunki:
- wymagane jest uporządkowane zamykanie, w celu zminimalizowania zagrożenia dla ludzi oraz urządzeń,
- warunki obsługi technicznej i nadzoru zapewniają, że nadzór jest realizowany przez fachowy personel.
Dane osobowe personelu powinny być aktualizowane i archiwizowane przez komórkę organizacyjną odpowiedzialną za eksploatację instalacji.
Osoba wyznaczona jako przeszkolona/wykwalifikowana powinna posiadać umiejętności i wiedzę w zakresie budowy i pracy urządzeń i instalacji elektrycznych oraz mieć świadectwo potwierdzające odbycie szkolenia związanego z występowaniem zagrożeń.
Dokumentacja potwierdzająca kwalifikacje odpowiedzialnych osób powinna być przechowywana przez komórkę organizacyjną odpowiedzialną za eksploatację instalacji w jej biurze, - ustanowione i odpowiednio przestrzegane są środki zabezpieczające zatwierdzone przez ustanowioną prawnie organizację.
Szczegóły dotyczące stosowania urządzeń przerywających opisane są w rozdziale 645.10 i dotyczą konieczności stosowania zatwierdzonych środków przerywających dla wszystkich urządzeń elektronicznych w pomieszczeniach wyposażonych w urządzenia technik informatycznych lub w wyznaczonych strefach pożarowych tych pomieszczeń.
Sterowanie zdalnym przerywaniem powinno być umieszczone w zatwierdzonej lokalizacji, łatwo dostępnej w przypadku pożaru dla autoryzowanego personelu i osób działających w przypadkach awaryjnych. Środki zdalnego przerywania dla sterowania zasilaniem urządzeń elektronicznych i klimatyzacji powinny być pogrupowane i oznaczone. Dopuszcza się pojedynczy środek do sterowania obydwoma systemami.
Tam, gdzie występuje więcej niż jedna strefa pożarowa, każda strefa powinna zostać wyposażona w odpowiednie środki ograniczające rozprzestrzenianie pożaru lub systemy gaszenia pożaru. Dopuszcza się stosowanie dodatkowych środków zabezpieczających przed przypadkowym uruchomieniem sterowania zdalnym przerywaniem obwodów zasilania.
Natomiast niewymagane jest stosowanie zdalnego sterowania przerywaniem dla systemów przetwarzania danych o znaczeniu krytycznym, gdy spełnione są jednocześnie wszystkie poniższe warunki:
- funkcjonują zatwierdzone procedury odłączania zasilania i wymuszonego przepływu powietrza w pomieszczeniu lub strefie,
- całodobowo realizowany jest fachowy nadzór, dzięki czemu możliwe jest wyłączenie w odpowiedniej kolejności,
- zainstalowano systemy wykrywania pożaru,
- zastosowano odpowiedni system gaszenia pożaru,
- przewody i kable prowadzone pod podłogą podniesioną, inne niż dla obwodów odgałęziających, są zgodne z odpowiednimi wymaganiami dla takich pomieszczeń.
Kolejny punkt normy dotyczy samego zasilacza UPS.
Systemy zasilania bezprzerwowego (UPS) instalowane w pomieszczeniach urządzeń technik informacyjnych, wraz z ich obwodami wejściowymi i wyjściowymi, powinny spełniać warunki opisane w rozdziale 645.10.
Środki przerywające powinny także rozłączyć baterie akumulatorów od ich odbiorników. Wyjątek dla stosowania środków przerywających zasilanie z UPS a stanowią instalacje dotyczące systemów przetwarzania danych o znaczeniu krytycznym lub źródła zasilania UPS o mocy 750 VA lub poniżej, lub obwodów bateryjnych zintegrowanych z urządzeniem elektronicznym.
Zdefiniowane są także kody oznaczeń, kolor i sposób połączenia zdalnych urządzeń przerywających zasilanie.
Działanie wyłącznika EPO w zasilaczu UPS
Obwód wyłącznika awaryjnego (EPO) powoduje otwarcie wszystkich styczników lub przekaźników oraz zamknięcie jednostki UPS, co jest równoznaczne z wyłączeniem falownika. Dodatkowo wszystkie konwertery zostają wyłączone. Baterie akumulatorów zostają rozłączone.
Zadziałanie wyłącznika odłącza odbiorniki także w stanach pracy: gotowości lub w stanie zamykania UPS a, następuje także anulowanie dowolnych sygnałów poleceń wydawanych przez jednostkę sterującą, panel operacyjny lub dowolny moduł zasilacza UPS.
Aby wyeliminować przypadkowe zadziałanie wyłącznika EPO, np. poprzez zakłócenia elektromagnetyczne, czas, po którym następuje aktywacja odpowiedniego sygnału komendy, wynosi co najmniej 100 ms.
Powrót do stanu pracy normalnej może być przywrócony tylko po powrocie położenia styków EPO do pozycji przed zadziałaniem. Zabezpiecza to przed przypadkowym ponownym załączeniem zasilacza UPS przez użytkownika będącego w pobliżu urządzenia, nieświadomego istniejącego niebezpieczeństwa.
Po zadziałaniu wyłącznika EPO w zasilaczu UPS generowany jest alarm z odpowiednią informacją tekstową, np. "Aktywacja zdalnego wyłącznika awaryjnego EPO". Alarm jest aktywny tylko wtedy, gdy sygnał sprzętowy odpowiadający EPO jest aktywny.
Układy połączeń przycisków EPO
Wyłącznik EPO jest podłączony do dedykowanych komunikacyjnych styków połączeniowych zasilacza UPS. Dostępne są dwa warianty działania styku wyłącznika EPO: normalnie otwarty (NO) lub normalnie zamknięty (NC).
Najczęściej stosuje się 3 zaciski:
- NO – normalnie otwarte,
- NC – normalnie zwarte,
- RTN – wspólny/masa.
Styki wyłącznika EPO normalnie zwarte NC są połączone. Po rozwarciu tego połączenia, obwód logiczny odłącza zasilacz UPS, odcinając zasilanie odbiorników.
Na rysunku 1. przedstawiono najczęściej stosowany sposób połączenia obwodu sterującego EPO z zasilaczem UPS.
Aby zainstalować wyłącznik EPO dla systemu równoległego, należy ten sam rodzaj styków (NO lub NC) ustawić na każdym z zasilaczy UPS w systemie i połączyć równolegle odpowiednie styki zacisków.
Sygnał ze styków przekazywany jest do elektronicznej płyty interfejsu wejścia/wyjścia, a następnie, po przetworzeniu sygnału przez układ logiczny, jest kierowany do płyty elektronicznej sterowania, na której procesor generuje komendę otwarcia obwodów wejściowych i wyjściowych oraz zamknięcie zasilacza UPS.
Dla szczególnych przypadków możliwe jest także ustawienie innego scenariusza działania, gdy po zadziałaniu wyłącznika EPO otwierane są wszystkie styczniki UPS-a poza stycznikiem znajdującym się w torze obejściowym. Zasilanie przełączane jest na tor obejściowy i blokowane do momentu dezaktywacji sygnału EPO.
W niektórych zasilaczach UPS zastosowana jest identyczna procedura zadziałania UPS-a jak po aktywowaniu wyłącznika EPO, w przypadku przekroczenia dopuszczalnej temperatury w pomieszczeniu. Po aktywacji sygnału EPO pojawia się alarm.
Obwód EPO jest obwodem obniżonego napięcia bezpiecznego (SELV) zgodnego z normą IEC 60950. Obwód ten musi być odseparowany od jakiegokolwiek niebezpiecznego napięcia poprzez zastosowanie izolacji wzmocnionej.
Wyłącznik EPO musi być zaprojektowany na napięcie minimum 24 V i 20 mA oraz powinien posiadać blokadę mechaniczną niepodłączoną do żadnego innego obwodu.
Aby zapewnić prawidłową pracę, sygnał wyłącznika awaryjnego EPO musi pozostawać aktywny co najmniej 100 ms.
Producenci podają maksymalną rezystancję obwodu wyłącznika EPO, najczęściej powinna ona wynosić 10 Ω lub wartości przekrojów przewodów sygnałowych.
Aby zapewnić przerwanie zasilania elektrycznego do odbiorników w dowolnym trybie pracy zasilacza UPS-a zasilanie z sieci elektrycznej musi być odłączone, gdy aktywowany jest wyłącznik awaryjny. Wyłącznik EPO nie może być galwanicznie połączony z obwodami sieci zasilającej.
Połączenia i urządzenia w obwodzie wyłącznika EPO powinny mieć izolację wzmocnioną o parametrach dla sieci zasilającej. Wymagania dotyczące wyłącznika awaryjnego obowiązujące w Europie zawiera dokument zharmonizowany HD-384-48 S1 "Electrical Installation of the Buildings. Part 4: Protection for Safety. Chapter 46: Isolation and Switching" (Instalacje elektryczne budynków. Część 4: Ochrona i bezpieczeństwo. Rozdział 46: Separacja i wyłączanie).
Dobre praktyki instalacyjne
Stosując styki normalnie zamknięte mamy większą pewność, że przewód nie został przerwany i system wyłączenia awaryjnego zadziała. Dodatkowo przy wzroście temperatury w czasie pożaru rezystancja przewodów wzrasta. Po przekroczeniu wartości dopuszczalnej (zwykle 10 Ω dla obwodu wyłącznika EPO) nastąpi automatyczne wyłączenie zasilaczy UPS.
Nie powinno się prowadzić przewodów do wyłącznika EPO razem z przewodami instalacji elektrycznej, bo mogą bowiem spowodować zakłócenia elektromagnetyczne i indukowanie napięć w obwodzie przerywającym powodujące nieuzasadnione wyłączenie UPS-a.
Jeżeli obwód wyłącznika EPO przechodzi przez różne strefy pożarowe, to należy stosować przewody w izolacji niepalnej, zgodnie klasą PH odpowiednią do czasu wymaganego do działania tych urządzeń w strefach przeciwpożarowych w obiekcie.
W układach równoległych UPS-a należy prowadzić przewody do wyłącznika EPO oddzielnie dla każdego zasilacza UPS, a pojedynczy wyłącznik EPO powinien mieć izolowane pary styków w liczbie zasilaczy UPS. Układ taki zwiększa niezawodność zadziałania obwodu w przypadku uszkodzenia jednego z obwodów EPO.
Ponieważ nie ma wymogu stosowania komunikacji pomiędzy równolegle pracującymi zasilaczami UPS dotyczącej zdalnego wyłączenia awaryjnego EPO, to należy stosować równoległy układ połączeń obwodów sygnałowych od UPS-a do zdalnego wyłącznika EPO.
Połączenia z wyłącznikiem EPO nie mogą być połączone szeregowo.
Obwody wyłączników EPO muszą być galwanicznie rozdzielone.
Urządzenie przerywające (wyłącznik EPO) powinno być chronione przed przypadkowym uruchomieniem, aktywacja powinna być wielostopniowa (np. przełączniki obrotowe). Nie należy stosować przycisków bez osłon.
Jeżeli wyłącznik EPO znajduje się w innym miejscu niż wyłącznik przeciwpożarowy, obok powinna znaleźć się informacja o zainstalowanych źródłach awaryjnych zasilania UPS i sposobie ich wyłączenia. (rys. 2)
Kontrola poprawności działania wyłączenia awaryjnego
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane art. 62.1 narzuca na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego obowiązek poddania kontroli okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu i badaniu stanu instalacji elektrycznej.
Wykonywanie okresowych kontroli instalacji elektrycznej budynku powinno umożliwiać sprawdzenie poprawności działania także wyłącznika EPO.
W systemach zasilania UPS pracujących w trybie 24/7 lub o znaczeniu krytycznym, gdzie niedopuszczalne jest przerwanie zasilania gwarantowanego, należy stosować mechaniczne tory obejściowe i taką konfigurację układów zasilania, które umożliwią sprawdzenie poprawności działania układu odcinającego dopływ prądu do instalacji elektrycznej zasilanej z UPS a lub innego systemu zasilania gwarantowanego.
Podsumowanie
Prawo polskie nie reguluje wymagań dotyczących zagrożeń, jakie mogą się pojawić w czasie pożaru dla instalacji elektrycznych zasilanych coraz powszechniej przez systemy zasilania gwarantowanego UPS. Wszystkie instalacje UPS wykonywane do tej pory opierają się na wiedzy inżynierskiej, ogólnych rekomendacjach norm, doświadczeniach rzeczoznawców ppoż. oraz instrukcjach producentów zasilaczy UPS.
Ze strony projektantów, wykonawców i producentów oczekiwane są jednoznaczne wytyczne związane z instalacją wyłączników awaryjnych EPO, których zadaniem byłoby pozbawienie zasilania instalacji elektrycznej zasilanej przez UPS w przypadku prowadzenia akcji gaśniczej.
Dobrym rozwiązaniem byłoby wydanie dokumentu normatywnego przez Państwową Straż Pożarną, do którego odwoływałoby się wcześniej wymienione rozporządzenie Ministra Infrastruktury. Taki dokument mógłby być aktualizowany wraz z rozwojem branży zasilania urządzeń IT.
Istnieją już wzorce z innych krajów, które można by przełożyć na grunt krajowy. Dzięki temu nastąpiłaby poprawa bezpieczeństwa i ogromna oszczędność czasu związana z prawidłowym projektowaniem i eksploatacją instalacji elektrycznych budynków zawierających systemy zasilania gwarantowanego.
Literatura
- Materiały i publikacje firmy Eaton: www.powerqulaity.eaton.com
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami).
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 1994 r., nr 89, poz. 414).
- PN-EN 62040-1:2009U Systemy bezprzerwowego zasilania (UPS). Część 1: Wymagania ogólne i wymagania dotyczące bezpieczeństwa UPS.
- SEP N SEP-E-005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru.
- National Fire Protection Agency – NFPA 70: National Electrical Code, 2014 Edition, NFPA 75 Standards for the Protection of Information Technology Equipment, 2013 Edition.