Zasilanie odbiorników wojskowych zbudowanych na bazie sieci 2- i 4-przewodowej przez zespoły prądotwórcze nowej generacji zbudowane na bazie sieci 3- i 5-przewodowej
oraz zasilanie nowych urządzeń wojskowych zbudowanych na bazie sieci 3- i 5-przewodowej ze starej sieci 2- i 4-przewodowej
Uzależnienie współczesnych urządzeń wojskowych od energii elektrycznej powoduje, że ich skuteczność i niezawodność zależy w bardzo dużym stopniu od ciągłości jej dostarczania. Jest to szczególnie istotne, ponieważ w branży obronnej większość sprzętu jest zasilana z mobilnych, polowych zespołów prądotwórczych z silnikami spalinowymi, a same odbiorniki energii, jak również sieci przesyłowe są mobilnym sprzętem w wykonaniu polowym. Modernizacja techniczna sił zbrojnych, która ma miejsce w przeciągu ostatnich lat oraz wieloletnie normy eksploatacji sprzętu pozyskanego jeszcze kilkanaście bądź kilkadziesiąt lat wcześniej spowodowały, że eksploatowany sprzęt zbudowany według innych zasad i norm powinien współpracować z obecnie pozyskiwanymi urządzeniami, które wykonane zostały według innych wytycznych.
Zobacz także
Impakt SA Nowa rodzina zasilaczy PowerWalker UPS VFI EVS 5 kVA z magazynami energii
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych....
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych. Zastosowana topologia podwójnej konwersji (VFI-SS-311) gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa, a wyspecjalizowane układy utrzymują współczynnik mocy PF na poziomie > 0.99. Oczywiście zależy on od podłączonych urządzeń odbiorczych. Wszelkie informacje o stanie UPS widoczne są na...
Riello Delta Power Sp. z o.o. Projekt przygotowania zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w elektrowni
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków...
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w jednej z kluczowych dla polskiego systemu energetycznego elektrowni w Polsce północno-zachodniej.
mgr inż. Dariusz Zgorzalski, EVER Sp. z o.o. Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych – na przykładzie zasilacza do napędów bram napowietrzających UZS-230V-1kW-1F firmy EVER
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a...
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a stosowanie niecertyfikowanych UPSów niesie za sobą ryzyko istotnych konsekwencji. Podkreśliłem, że świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym. Kompatybilność funkcjonalna, elektryczna i mechaniczna całego systemu jest podstawą do tego, aby urządzenia działały...
W artykule:• Ogólna charakterystyka urządzeń zasilających sprzęt wojskowy• Ogólna charakterystyka urządzeń odbiorczych • Wyniki oceny możliwości współpracy urządzeń zasilających i odbiorczych zbudowanych na innych typach sieci |
W tych aspektach wybrano temat pracy podejmujący tę problematykę. Analizy zarówno sprzętu, jak również wymagań normatywnych dla sprzętu techniki wojskowej oraz zastosowanych środków ochrony przeciwporażeniowej wykazały, że problematyczna jest współpraca sprzętu różniącego się technicznie, w tym głównie pracującego w różnych układach sieciowych. Wpływ różnych układów sieciowych wpływa na działanie lub jego brak, dla zastosowanych różnych urządzeń ochronnych.
W artykule przedstawiono do dyskusji środki techniczne, które można zastosować, aby z punktu widzenia technicznego, można było połączyć i w bezpieczny sposób eksploatować sprzęt pozyskany kilkanaście bądź kilkadziesiąt lat wcześniej oraz zakupiony obecnie.
Elementami wojskowego, polowego systemu zasilania elektroenergetycznego są:
- urządzenia zasilające (źródła energii) – są nimi np. zespoły prądotwórcze lub polowe stacje zasilania;
- sieci przesyłowe – są nimi np. przedłużacze i rozdzielnice zestawów oświetleniowych i elektrowni oświetleniowych oraz wyposażenie polowych sieci przesyłowych i zestawów do rozbudowy linii energetycznych;
- urządzenia odbiorcze – są nimi np. oprawy oświetleniowe zestawów oświetleniowych i elektrowni oświetleniowych oraz elektronarzędzia inżynieryjnych elektrowni siłowych i naświetlacze masztów oświetleniowych.
Każdy z elementów wojskowego systemu zasilania elektroenergetycznego (urządzenia zasilające, odbiorcze lub sieci przesyłowe) jest zbudowany na bazie znormalizowanych układów sieciowych [1, 8].
Normy i przepisy krajowe [1, 2] oraz wojskowe [3–8] nakładają wiele wymagań technicznych, wśród których są między innymi nakazy bądź zakazy stosowania lub współpracy ze sobą urządzeń zabezpieczających z różnymi układami sieciowymi.
Ogólna charakterystyka urządzeń zasilających sprzęt wojskowy
Zespoły prądotwórcze przeznaczone są do wytwarzania prądu przemiennego w przypadkach braku możliwości korzystania ze stacjonarnych sieci elektroenergetycznych.
Odmianą konstrukcyjną zespołów prądotwórczych są polowe stacje zasilania.
Podstawowymi parametrami i cechami określającymi zespołów prądotwórczych i polowych stacji zasilania są:
- moc znamionowa, w [kW];
- napięcie znamionowe, w [V];
- natężenie prądu znamionowe, w [A];
- częstotliwość znamionowa, w [Hz];
- współczynnik mocy, w [cos φ];
- prędkość obrotowa, w [obr./min];
- rodzaj rozruchu [ręczny/elektryczny];
- rodzaj paliwa [benzyna/olej napędowy];
- zużycie paliwa przy obciążeniu znamionowym, w [l/h];
- pojemność zbiornika paliwa, w [l];
- czas pracy przy jednostkowym napełnieniu zbiornika paliwa i obciążeniu znamionowym, w [h];
- masa, w [kg];
- wymiary dł./szer./wys., w [mm];
- rodzaj zespołu [rama-przenośny/obudowa-przewoźny/kontener].
Zespoły prądotwórcze i polowe stacje zasilania:
- małej mocy (do 6 kW), starej generacji (zbudowane przed rokiem 1990) są zbudowane na bazie dwuprzewodowej sieci TN-C (L + PEN),
- średniej i dużej mocy (powyżej 6 kW), starej generacji (zbudowane przed rokiem 1990) są zbudowane na bazie czteroprzewodowej sieci TN-C (L1 + L2 + L3 + PEN),
- małej mocy (do 6 kW), nowej generacji (zbudowane po roku 1990) są zbudowane na bazie trójprzewodowej sieci TN-S (L + PE + N),
- średniej i dużej mocy (powyżej 6 kW), nowej generacji (zbudowane po roku 1990) są zbudowane na bazie pięcioprzewodowej sieci TN-S (L1 + L2 + L3 + PE + N).
W zespołach prądotwórczych i polowych stacjach zasilania starej generacji (zbudowanych w układach sieci TN-C) do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (zwane dawniej przetężeniowymi), a konkretnie bezpieczniki elektryczne (topikowe).
W zespołach prądotwórczych i polowych stacjach zasilania nowej generacji (zbudowanych w układach sieci TN-S) do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne, wyłączniki) oraz wyłączniki różnicowoprądowe.
Ogólna charakterystyka urządzeń odbiorczych
Zestawy oświetleniowe [4]
Zestawy oświetleniowe służą do budowy sieci elektryczno-oświetleniowej w warunkach polowych i oświetlania stanowisk dowodzenia, punktów medycznych, szpitali polowych, schronów, namiotów i innych polowych obiektów wojskowych.
Zestawy oświetleniowe służą również do awaryjnego oświetlania stacjonarnych obiektów wojskowych i cywilnych niezależnie od panujących warunków atmosferycznych.
Zestawy oświetleniowe ze względu na budowę, możliwości wykonania zadań z ich użyciem dzieli się na:
- ZO-2 – zestaw oświetleniowy jednofazowy o mocy 2 kW;
- ZO-4 – zestaw oświetleniowy jednofazowy o mocy 4 kW;
- ZO-8 – zestaw oświetleniowy trójfazowy o mocy 8 kW;
- ZO-20 – zestaw oświetleniowy trójfazowy o mocy 20 kW.
Zestawy oświetleniowe:
- ZO-2 oraz ZO-4 są zbudowane na bazie trójprzewodowej sieci TN-S (L + PE + N).
- ZO-8 oraz ZO-20 są zbudowane na bazie pięcioprzewodowej sieci TN-S (L1 + L2 + L3 + PE + N).
W rozdzielnicach elektrycznych zestawów oświetleniowych ZO-2, ZO-4, ZO-8 i ZO-20 do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne, wyłączniki) oraz wyłączniki różnicowoprądowe.
Elektrownie oświetleniowe
Elektrownie oświetleniowe służą do oświetlania wewnętrznego różnego rodzaju obiektów polowych. Sprzęt z kompletu elektrowni oświetleniowych pozwala na wykonanie instalacji oświetleniowej w obiektach polowych przeznaczonych dla ludzi, sprzętu lub materiałów w różnych warunkach terenowych i atmosferycznych.
Elektrownie oświetleniowe ze względu na przeznaczenie dzieli się na:
1) EO-1 – przeznaczona jest do oświetlenia:
- stanowisk dowodzenia pododdziałów;
- węzłów łączności;
- punktów medycznych;
- stanowisk pracy;
- innych obiektów.
2) EO-1/0,5 – to EO-1 z połową wyposażenia.
3) EO-4 – przeznaczona jest do oświetlenia:
- stanowisk dowodzenia (dywizji, armii, frontu);
- zasilania warsztatów naprawczych;
- zasilania aparatury łączności.
4) EO-8 – przeznaczona jest do oświetlenia:
- oświetlania grup obiektów (składnice, bazy);
- oświetlania dużych obiektów pozbawionych energii elektrycznej;
- szpitali polowych (specjalny osprzęt).
5) EO-16 – przeznaczona jest do:
- oświetlania dużych obiektów (składnice, bazy);
- zasilania szpitali polowych (spec. osprzęt);
- zasilania urządzeń specjalnych.
Elektrownie oświetleniowe:
- EO-1/0,5, EO-1 oraz EO-4 są zbudowane na bazie dwu – przewodowej sieci TN-C (L + PEN).
- EO-8 oraz EO-16 są zbudowane na bazie cztero – przewodowej sieci TN-C (L1 + L2 + L3 + PEN).
Zespół prądotwórczy – PAD8-3/400 będący na wyposażeniu Elektrowni oświetleniowej EO-8 jest zbudowany na bazie czteroprzewodowej sieci TN-C (L1 + L2 + L3 + PEN).
Zespół prądotwórczy – PAD16-3/400 będący na wyposażeniu Elektrowni oświetleniowej EO-16 jest zbudowany na bazie czteroprzewodowej sieci TN-C (L1 + L2 + L3 + PEN).
W zespołach prądotwórczych oraz rozdzielnicach elektrycznych i skrzynkach rozdzielczych elektrowni oświetleniowych EO-1/0,5, EO-1, EO-4, EO-8 i EO-16 do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne).
Maszty oświetleniowe
Maszty oświetleniowe służą do oświetlenia dużych powierzchni, szczególnie miejsc usuwania skutków klęsk żywiołowych, zdarzeń, wypadków, placów budów oraz obozowisk, na terenach otwartych i wewnątrz hal.
Podstawowe parametry masztów oświetleniowych:
- napięcie instalacji elektrycznej sterowania i automatyki (np. 12, 24 lub 230 V);
- rodzaj (np. teleskopowy, hydrauliczny);
- wysokość masztu;
- powierzchnia oświetlenia;
- strumień świetlny;
- ilość reflektorów;
- rodzaj reflektorów (np. LED).
Maszty są zbudowane na bazie trój lub pięcioprzewodowej sieci TN-S (L + PE + N lub L1 + L2 + L3 + PE + N).
W masztach oświetleniowych do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne, wyłączniki) oraz wyłączniki różnicowo-prądowe.
Inżynieryjne elektrownie siłowe i elektronarzędzia [5]
Elektrownie Siłowe Inżynieryjne służą do zabezpieczenia prac związanych ze zmechanizowaną obróbką drewna, spawaniem, wierceniem w zamarzniętych gruntach, kruszeniem skał, betonu itp.
Elektrownie Siłowe Inżynieryjne są zbudowane na bazie dwu i czteroprzewodowej sieci TN-C (L + PEN lub L1 + L2 + L3 + PEN).
W rozdzielnicach elektrycznych, skrzynkach rozdzielczych oraz zespołach prądotwórczych Elektrowni Siłowych Inżynieryjnych do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne).
Elektronarzędzia
Elektronarzędzia małej mocy (do 6 kW), starej generacji (zbudowane przed rokiem 1990) są zbudowane na bazie dwuprzewodowej sieci TN-C (L + PEN).
Elektronarzędzia średniej mocy (powyżej 4 kW), starej generacji (zbudowane przed rokiem 1990) są zbudowane na bazie czteroprzewodowej sieci TN-C (L1 + L2 + L3 + PEN).
Elektronarzędzia małej mocy (do 6 kW), nowej generacji (zbudowane po roku 1990) są zbudowane na bazie trój – przewodowej sieci TN-S (L + PE + N).
Elektronarzędzia średniej mocy (powyżej 6 kW), nowej generacji (zbudowane po roku 1990) są zbudowane na bazie pięcioprzewodowej sieci TN-S (L1 + L2 + L3 + PE + N).
W elektronarzędziach (starej i nowej generacji) nie stosuje się fizycznych środków ochrony powodujących samoczynne wyłączenie zasilania.
Ochrona ta jest realizowana przez środki ochrony zainstalowane w zespołach prądotwórczych (źródłach zasilania) lub/i w rozdzielnicach elektrycznych, skrzynkach rozdzielczych elektroenergetycznych sieci przesyłowych.
Zestawy do rozbudowy linii energetycznych
Zestawy do rozbudowy linii energetycznych przeznaczone są do zwiększenia możliwości zasilania różnego rodzaju odbiorników w energię elektryczną w przypadku dysponowania niewystarczającą ilością podstawowych elementów sieci znajdujących się w ukompletowaniu Zestawów Oświetleniowych, Elektrowni Oświetleniowych i Elektrowni Siłowych Inżynieryjnych.
Zestawy do rozbudowy linii energetycznych ze względu na budowę, możliwości wykonania zadań dzieli się na:
- polowe sieci i zestawy do rozbudowy linii energetycznych dużej mocy;
- polowe sieci i zestawy do rozbudowy linii energetycznych małej mocy.
Zestawy do rozbudowy linii energetycznych małej mocy są zbudowane na bazie trój – przewodowej sieci TN-S (L + PE + N).
Zestawy do rozbudowy linii energetycznych dużej mocy są zbudowane na bazie pięcioprzewodowej sieci TN-S (L1 + L2 + L3 + PE + N).
W rozdzielnicach elektrycznych polowych sieci oraz zestawów do rozbudowy linii do realizacji środka ochrony przez samoczynne wyłączenie zasilania są stosowane urządzenia zabezpieczające nadmiarowo prądowe (bezpieczniki elektryczne, wyłączniki) oraz wyłączniki różnicowo-prądowe.
Wyniki oceny możliwości współpracy urządzeń zasilających i odbiorczych zbudowanych na innych typach sieci
Zasilanie odbiorników wojskowych zbudowanych na bazie sieci 2- i 4-przewodowej przez zespoły prądotwórcze prądu przemiennego nowej generacji (zbudowane na bazie sieci 3- i 5-przewodowej)
Zmiana układu sieciowego TN-C (od strony zasilania) na układ TN-C-S lub TN-S (od strony urządzeń odbiorczych), odpowiadająca przypadkowi współpracy urządzeń zasilających: zespołu prądotwórczego lub polowej stacji zasilania starej generacji (zbudowanych w układach sieci TN-C) z urządzeniami odbiorczymi nowej generacji (zbudowanymi w układach sieci TN-C-S lub TN-S) wymaga wykonania zabiegu technicznego wydzielenia przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE z przewodu PEN, przy obowiązku uziemienia punktu, w którym dokonano tego rozdziału.
Jest to możliwe do realizacji poprzez urządzenie nazwane złączem przejściowym, przedstawionym na rysunku 1.
Urządzenie zasilające (zbudowane na bazie układu sieciowego TN-C) posiada wyłącznie zabezpieczenie nadmiarowo prądowe. Zgodnie z wymaganiami normy [1], punkt rozdziału przewodu PEN na przewód N i ochronny PE musi zostać uziemiony. Za punktem rozdziału (instalacja 3 lub 5 – przewodowa) należy zastosować dodatkowe urządzenie zabezpieczające w postaci wyłącznika różnicowo-prądowego. Wymagania dla spełnienia warunku samoczynnego wyłączenia zasilania przez urządzenia zabezpieczające są jak dla układu sieciowego TN. Do obwodów wyjściowych złącza przejściowego można podłączyć urządzenia odbiorcze zbudowane na bazie układu sieciowego TN-S.
Liczba, a co za tym idzie moc urządzeń odbiorczych powinna być dopasowana do zastosowanych urządzeń zasilających, zabezpieczających oraz przekrojów zastosowanych przewodów.
Zasilanie urządzeń wojskowych zbudowanych na bazie sieci 3- i 5-przewodowej z sieci 2- i 4-przewodowej
Zmiana układu sieciowego TN-S (od strony zasilania) na układ TN-C-S lub TN-C (od strony urządzeń odbiorczych), odpowiadająca przypadkowi współpracy urządzeń zasilających: zespołu prądotwórczego lub polowej stacji zasilania nowej generacji (zbudowanych w układach sieci TN-S) z urządzeniami odbiorczymi starej generacji (zbudowanymi w układach sieci TN-C-S lub TN-C) wymaga wykonania zabiegów technicznych opisanych poniżej. Jest to możliwe do realizacji poprzez:
a) stworzenie z urządzeń odbiorczych tak nazwanych wysp, zbudowanych na bazie układu sieciowego TT, przedstawiono to na rysunku 2.
Urządzenie zasilające (zbudowane na bazie układu sieciowego TN-S) może posiadać zabezpieczenie zarówno nadmiarowo prądowe i różnicowoprądowe. Zgodnie z wymaganiami normy [1], obudowa przewodząca urządzenia odbiorczego musi zostać uziemiona. Przewód neutralny N urządzenia zasilającego musi zostać połączony z przewodem PEN urządzenia odbiorczego. Wymagania dla spełnienia warunku samoczynnego wyłączenia zasilania przez urządzenia zabezpieczające są jak dla układu sieciowego TT.
Liczba, a co za tym idzie moc urządzeń odbiorczych powinna być dopasowana do zastosowanych urządzeń zasilających, zabezpieczających oraz przekrojów zastosowanych przewodów.
Jeżeli istnieje bezwzględna konieczność zmiany układu sieciowego TN-S (od strony zasilania) na układ TN-C-S lub TN-C, to w takim przypadku zaleca się stosowanie tego typu rozwiązania technicznego, ponieważ jest ono stosunkowo proste, zapewnia wymagane przepisami [1] poziomy ochrony przeciwporażeniowej oraz jest usankcjonowane technicznie w normach branżowych.
b) zastosowanie transformatora oddzielającego o przekładni 1:1, zbudowanego na bazie układu trójkąt-gwiazda ∆/Y, przedstawiono to na rysunku 3.
Rys. 3. Zmiana układu sieciowego TN-S na TN-C poprzez transformator oddzielający ∆/Y o przekładni 1:1, rys. M. Szczepaniak
Urządzenie zasilające (zbudowane na bazie układu sieciowego TN-S) może posiadać zabezpieczenie zarówno nadmiarowo prądowe i różnicowo-prądowe.
Charakterystyka urządzenia zabezpieczającego musi zastać specjalnie dobrana, aby uniemożliwiała niepożądana zadziałanie zabezpieczenia podczas rozpoczynania pracy transformatora (podczas tzw. rozruchu, prądy są kilka do kilkunastu razy większe od prądu znamionowego). Przewód ochronny PE urządzenia zasilającego musi zostać połączony z zaciskiem PE transformatora oddzielającego (jeśli taki występuje). Wymagania dla spełnienia warunku samoczynnego wyłączenia zasilania przez urządzenia zabezpieczające są jak dla układu sieciowego TN.
Liczba, a co za tym idzie, moc urządzeń odbiorczych powinna być dopasowana do zastosowanych urządzeń zasilających, zabezpieczających oraz przekrojów zastosowanych przewodów. Stosowanie tego typu rozwiązania technicznego nie jest zalecane, ponieważ zachowanie wymaganych przepisami poziomów ochrony przeciwporażeniowej jest uzależnione od zastosowania trudnego do dobrania urządzenia zabezpieczającego (ze względu na duże prądy rozruchowe transformatora).
c) zastosowanie tymczasowej instalacji przejściowej, ze zmianą funkcji i oznaczenia przewodów, którą przedstawiono na rysunku 4.
Rys. 4. Instalacja tymczasowa, ze zmianą funkcji i oznaczenia przewodów przy zmianie układu sieciowego z TN-S na TN-C, rys. M. Szczepaniak
Urządzenie zasilające (zbudowane na bazie układu sieciowego TN-S) jest traktowane jako instalacja tymczasowa-etap przejściowy, podobnie jak przy wieloetapowej modernizacji instalacji elektrycznej (przejścia z układu TN-C na TN-S), w stacjonarnych instalacjach elektrycznych budynków mieszkalnych. W takim przypadku należy traktować przewód ochronny PE jak przewód ochronno-neutralny PEN, podłączając do niego przewody ochronno-neutralne PEN urządzeń odbiorczych zbudowanych na bazie sieci TN-C (starej generacji) i przewody ochronne PE urządzeń odbiorczych zbudowanych na bazie sieci TN-C (nowej generacji).
Pozostałe przewody robocze urządzeń odbiorczych łączymy z adekwatnymi przewodami roboczymi urządzenia zasilającego odpowiadającymi ich funkcjom w instalacji elektrycznej (tj. odpowiednie przewody fazowe Ln z Ln oraz w przypadku urządzeń odbiorczych zbudowanych na bazie układu sieciowego TN-S: neutralne N z N).
Urządzenie zasilające (zbudowane na bazie układu sieciowego TN-S) może posiadać tylko zabezpieczenie nadmiarowo prądowe, ze względu na zastosowanie urządzenia odbiorczego zbudowanego w układzie sieciowym TN-C, dla którego nie można stosować zabezpieczeń różnicowo-prądowych.
Wymagania dla spełnienia warunku samoczynnego wyłączenia zasilania przez urządzenia zabezpieczające są jak dla układu sieciowego TN.
Liczba, a co za tym idzie moc urządzeń odbiorczych powinna być dopasowana do zastosowanych urządzeń zasilających, zabezpieczających oraz przekrojów zastosowanych przewodów.
Stosowanie tego typu rozwiązania technicznego nie jest zalecane, a jeżeli już jest stosowane to jako rozwiązanie krótkotrwałe/przejściowe dla instalacji stacjonarnych, ponieważ zachowanie wymaganych przepisami poziomów ochrony przeciwporażeniowej jest uzależnione od niestandardowych rozwiązań technicznych. Wadliwe zestawienie instalacji (połączenie odpowiednich przewodów) bądź ich zmiana przez niepoinformowanych o tym fakcie użytkowników lub nieuprawniony personel spowoduje pogorszenie, lub też całkowitą utratę ochrony przeciwporażeniowej przez samoczynne wyłączenie zasilania, a w skrajnie niekorzystnym przypadku pojawienie się pełnego napięcia sieci na obudowach urządzeń odbiorczych.
Wnioski
Normy i przepisy krajowe [1,2] i wojskowe [3-8] umożliwiają współpracę, urządzeń zasilających i odbiorczych zbudowanych na bazie tych samych układów sieciowych (TN-S z TN-S; TN-C z TN-C; TN-C-S z TN-C-S; TT z TT), co umożliwia poprawną pracę urządzeń odbiorczych i funkcjonowanie urządzeń zabezpieczających.
Norma [3], umożliwia stosowanie układów sieciowych TN-C z przewodem ochronno-neutralnym PEN w urządzeniach, w tym w instalacjach stałych, pod warunkiem, że przewód PEN ma przekrój 10 mm2 (dla wykonania z miedzi) bądź 16 mm2 (dla wykonania z aluminium).
Normy i przepisy umożliwiają wykonywanie zabiegów technicznych (wydzielenia przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE z przewodu PEN, przy obowiązku uziemienia punktu, w którym dokonano tego rozdziału), powodujących zmianę układu sieciowego TN-C (od strony zasilania) z układem TN-C-S lub TN-S (od strony urządzeń odbiorczych). Odpowiada to przypadkowi współpracy urządzeń zasilających: zespołu prądotwórczego lub polowej stacji zasilania starej generacji (zbudowanych w układach sieci TN-C) z urządzeniami odbiorczymi nowej generacji (zbudowanymi w układach sieci TN-C-S lub TN-S).
Wyżej wymienione normy i przepisy umożliwiają współpracę, urządzeń zasilających i odbiorczych zbudowanych na bazie różnych układów sieciowych:
- układ TN-C (od strony zasilania) z układem TN-C-S (od strony urządzeń odbiorczych);
- układ TN-C-S (od strony zasilania) z układem TN-S (od strony urządzeń odbiorczych);
- układ TN-S (od strony zasilania) z układem TT (od strony urządzeń odbiorczych);
- przy spełnieniu określonych wymagań technicznych.
Normy i przepisy zabraniają wykonywania zabiegów technicznych (łączenia przewodu neutralnego N z przewodem ochronnym PE tworząc tym samym przewód PEN), powodujących zmianę układu sieciowego TN-S (od strony zasilania) na układ TN-C (od strony urządzeń odbiorczych).
Wyżej wymieniony zakaz uniemożliwia w technicznie prosty sposób (poprzez bezpośrednie połączenie przewodów lub współpracujących urządzeń) współpracę urządzeń zasilających i odbiorczych zbudowanych na bazie układu sieciowego TN-S (od strony zasilania) z układem TN-C (od strony urządzeń odbiorczych).
Literatura
- PN-HD 60364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym.
- PN-HD 60364-5-51:2011 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-51: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego - Postanowienia ogólne.
- PN-HD 60364-5-54:2011 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia - Układy uziemiające i przewody ochronne.
- NO-61-A200 Specjalne urządzenia elektrotechniczne. Wyłączniki przeciwporażeniowe różnicowoprądowe wojskowych polowych sieci elektroenergetycznych. Wymagania ogólne.
- NO-61-A206 Zestawy oświetleniowe. Ukompletowanie.
- NO-61-A207 Elektrownie siłowe inżynieryjne. Ukompletowanie.
- NO-61-A208 Zespoły prądotwórcze prądu przemiennego z silnikami spalinowymi. Wymagania ogólne i metody badań.
- NO-61-A209 Technika wojskowa. Uziomy urządzeń mobilnych. Wymagania ogólne.
- Przepisy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych na napięcie do 1 kV – PEUE-1kV, Sł.Techn. 89/92.
- Musiał E.: Ochrona od porażeń od porażeń w układach IT, TT, TN. Współdziałanie dwóch różnych układów w jednej instalacji. Miesięcznik Stowarzyszenia Elektryków Polskich INPE. 2013 nr 162-163.