Aktualny stan rozwoju systemów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga
System Solar Dish Stirling firmy Cleanergy [17]
W obecnie eksploatowanych układach kogeneracyjnych w głównej mierze stosowane są silniki spalinowe, mikroturbiny, ogniwa paliwowe oraz silniki Stirlinga. Według raportu PolySMART [2] w najbliższym czasie w mikrokogeneracji dominującą technologią będzie ta oparta na silnikach Stirlinga, szczególnie w zastosowaniach domowych, jak również w przypadku gospodarstw rolnych, z uwagi na możliwość stosowania różnego rodzaju paliw alternatywnych. Tendencja ta jest widoczna w takich krajach, jak Niemcy, Holandia czy Wielka Brytania.
Zobacz także
Impakt SA Nowa rodzina zasilaczy PowerWalker UPS VFI EVS 5 kVA z magazynami energii
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych....
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych. Zastosowana topologia podwójnej konwersji (VFI-SS-311) gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa, a wyspecjalizowane układy utrzymują współczynnik mocy PF na poziomie > 0.99. Oczywiście zależy on od podłączonych urządzeń odbiorczych. Wszelkie informacje o stanie UPS widoczne są na...
Riello Delta Power Sp. z o.o. Projekt przygotowania zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w elektrowni
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków...
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w jednej z kluczowych dla polskiego systemu energetycznego elektrowni w Polsce północno-zachodniej.
mgr inż. Dariusz Zgorzalski, EVER Sp. z o.o. Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych – na przykładzie zasilacza do napędów bram napowietrzających UZS-230V-1kW-1F firmy EVER
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a...
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a stosowanie niecertyfikowanych UPSów niesie za sobą ryzyko istotnych konsekwencji. Podkreśliłem, że świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym. Kompatybilność funkcjonalna, elektryczna i mechaniczna całego systemu jest podstawą do tego, aby urządzenia działały...
Zaostrzające się regulacje prawne dotyczące emisji zanieczyszczeń do atmosfery determinują rozwój odnawialnych źródeł energii oraz wymuszają zmniejszanie zużycia, a tym samym oszczędzanie energii pierwotnej. Jednym z kierunków pozwalających na dostosowanie się do tych regulacji jest wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji, z uwzględnieniem wykorzystania ekologicznych paliw. Z tego względu w ostatnich latach wzrasta wśród użytkowników zainteresowanie układami kogeneracyjnymi wykorzystującymi technologię opartą na silnikach Stirlinga.
Układy kogeneracyjne z silnikami Stirlinga
Biorąc pod uwagę użytkownika oraz środowisko naturalne do najważniejszych zalet silników Stirlinga należą:
- bardzo duży wybór możliwych do zastosowania źródeł energii, zarówno konwencjonalnych, jak i alternatywnych,
- bardzo niska emisja szkodliwych dla środowiska substancji, wynikająca z możliwości zapewnienia pełnego spalania paliw lub wykorzystania ekologicznych źródeł energii,
- niski poziom hałasu i generowanych drgań,
- wysoka sprawność i wysoki stopień odzyskiwania ciepła, co wpływa na stosunkowo niskie zużycie paliwa.
W świetle zalet charakteryzujących silniki Stirlinga mogą one stać się bardzo konkurencyjne w odniesieniu do klasycznych silników spalinowych, mikroturbin czy ogniw paliwowych, które są stosowane w układach kogeneracyjnych.
Rynek układów kogeneracyjnych wykorzystujących technologię opartą na silnikach Stirlinga w ostatnim dziesięcioleciu podlegał dość dynamicznym zmianom, m.in. poprzez łączenie się i kooperację przedsiębiorstw związanych z tą branżą, co niewątpliwie przyczyniło się do dynamicznego rozwoju tej technologii. Wiele lat badań i rozwoju silników Stirlinga zaowocowało opracowaniem kilku rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych w zespołach prądotwórczych czy zespołach kogeneracyjnych, które są gotowe do wprowadzenia na rynek.
Wśród zespołów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga dostępnych na rynku lub gotowych do wprowadzenia na rynek można wyróżnić dwie grupy:
- zespoły małych mocy (micro- CHP) o zakresie mocy od 0,5 do 10 (15) kW, przeznaczone do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w prywatnych domkach i małych przedsiębiorstwach,
- zespoły średnich mocy (CHP) o zakresie mocy od 20 (25) do 75 (100) kW, przeznaczone do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych, obiektach przemysłowych czy gospodarstwach rolnych.
W tabeli 1. zestawiono charakterystyczne dane dotyczące generowanych mocy i osiąganych sprawności współczesnych zespołów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga.
Zespoły kogeneracyjne z czterocylindrowym silnikiem Stirlinga DMC 5
Nowozelandzka firma Whisper Tech Ltd. opracowała i wdrożyła w 2002 roku do seryjnej produkcji zespoły cieplno-energetyczne pod nazwą WhisperGenTM o mocy w zakresie 0,7–1,2 kWe (7,5–12 kWth). W zespołach tych wykorzystywany był czterocylindrowy silnik Stirlinga DMC 5 przedstawiony w pracy [6].Obecnie firma oferuje zespoły kogeneracyjne z silnikami Stirlinga DMC 5 w dwóch wariantach [7]:
- AC WhisperGenTM zasilane gazem ziemnym, o mocy elektrycznej 1 kWe i mocy cieplnej 7,5–12 kWth, przeznaczone do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw (fot. 1.),
- DC WhisperGenTM zasilane gazem ziemnym, o mocy elektrycznej 0,8 kWe i mocy cieplnej 5,5 kWth, przeznaczone do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej na potrzeby łodzi motorowych i żaglowych lub gospodarstw domowych (przedstawione w pracy [6]).
Zespoły WhisperGenTM wytwarzają energię elektryczną ze sprawnością 11–12% oraz ciepło ze sprawnością 80–85%, osiągając przy tym sprawność całkowitą rzędu 90–95% [8].
We wrześniu 2008 roku hiszpańska firma Efficient Home Energy (EHE) z Tuluzy uzyskała prawo do produkcji i dystrybucji na terenie Unii Europejskiej zespołów kogeneracyjnych WhisperGen®, które trafiają na rynek w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii, Belgii, Holandii oraz we Włoszech. Zespoły te zasilane gazem ziemnym przeznaczone są do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w prywatnych domach i niewielkich przedsiębiorstwach.
Szacunkowa liczba zespołów kogeneracyjnych WhisperGen® zainstalowanych w krajach europejskich w latach 2007–2010 wynosi [9]:
- Niemcy – 249,
- Austria – 56,
- Wielka Brytania – 133,
- Holandia – 107,
- Włochy – 9.
Łącznie zainstalowanych jest już ponad 500 zespołów kogeneracyjnych WhisperGen®, w większości w prywatnych domach.
Zespoły kogeneracyjne z bezkorbowym silnikiem Stirlinga firmy Sunpower
Brytyjska firma Microgen Engine Corporation, będąca częścią międzynarodowego koncernu BG Group, wprowadza na rynek zespół kogeneracyjny o mocy 1,1 kWe, w którym zastosowano bezkorbowy silnik Stirlinga opracowany przez amerykańską firmę Sunpower. Domowy zespół energetyczny firmy Microgen (fot. 2.) zasilany jest gazem ziemnym i przeznaczony do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw, przy czym ciepło wytwarzane przez silnik podczas pracy zapewnia ciepło użytkowe i ciepłą wodę [10].
Zespół kogeneracyjny Microgen o mocy 1,1 kWe (15–36 kWth) osiąga sprawność elektryczną rzędu 28%, a sprawność całkowitą powyżej 90% [10].
Zespoły kogeneracyjne z bezkorbowym silnikiem Stirlinga firmy Infinia
Amerykańska firma Infinia Corporation (poprzednio Stirling Technology Company) opracowała na przełomie 2004 i 2005 roku zespoły cieplno-energetyczne pod nazwą RemoteGenTM o mocy w zakresie 0,055–3 kWe (zespoły prądotwórcze RG-55 i RG-350 oraz zespół kogeneracyjny RG-1000). W zezespołach tych wykorzystywany był bezkorbowy silnik Stirlinga przedstawiony w pracy [6].
W 2001 roku firma Infinia Corporation (Kennewick, USA) przyznała koncesję na wykorzystanie swojej konstrukcji silnika Stirlinga holenderskiej firmie ENATEC B.V. i japońskiej firmie Rinnai. Firmy te mogą produkować i dystrybuować odpowiednio na rynek europejski i azjatycki układy kogeneracyjne oparte na bezkorbowym silniku Stirlinga Infinia (STC), przeznaczone do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw. Produkty te są przygotowywane do wejścia na rynek w najbliższej przyszłości [11].
W 2007 roku niemiecka firma Bosch Thermotechnik GmbH, holenderska ENATEC Micro-cogen B.V., włoska Merloni TermoSanitari (MTS Group) oraz japońska Rinnai podpisały porozumienie o współpracy w celu opracowania komercyjnego systemu skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Obecnie, przy współpracy z firmą Infinia Corporation, firmy te rozwijają technologię wykorzystującą bezkorbowy silnik Stirlinga Infinia (STC) do zastosowania w małych zespołach kogeneracyjnych zasilanych gazem ziemnym. Pierwsza generacja tych zespołów kogeneracyjnych o mocy 1 kWe, była testowana w latach 2008–2010. Zespoły produkowane przez firmę Rinnai mają trafić na rynek japoński, natomiast firmy Bosch Thermotechnik i Merloni TermoSanitari (MTS Group) mają zaadaptować to rozwiązanie na rynek europejski. Jak dotychczas produkcja tych zespołów pozostaje w planach, choć zakładano, że w 2011 roku do masowej produkcji wejdzie ich druga generacja [12].
Obecnie firma Infinia Corporation oferuje następujące rozwiązania z silnikami bezkorbowymi [11]:
- zespoły kogeneracyjne o mocy 1–3,2 kWe zasilane gazem ziemnym, z których ciepło wykorzystywane jest do suszenia lub ogrzewania pomieszczeń i wody (fot. 3.),
- agregaty prądotwórcze o mocy 1–3,2 kWe zasilane gazem ziemnym, przeznaczone dla małych gospodarstw domowych,
- agregaty prądotwórcze o mocy 3,2 kWe zasilane olejem napędowym, przeznaczone do zastosowania w trudnych warunkach eksploatacji,
- systemy prądotwórcze Power DishTM o mocy 3,2 kWe zasilane energią słoneczną.
Zespoły kogeneracyjne firmy Infinia Corporation wytwarzają energię elektryczną ze sprawnością około 30%, osiągając sprawność całkowitą rzędu 95% [11].
Z kolei firma Bosch Thermotechnik GmbH, należąca do konsorcjum Bosch Group, opracowała zespół kogeneracyjny o mocy 1 kWe (3–24 kWth), w którym zastosowany jest bezkorbowy silnik Stirlinga opracowany przez amerykańską firmę Infinia (STC) [12]. Urządzenie to, zasilane gazem ziemnym, przeznaczone jest do wytwarzania ciepłej wody, ciepła użytkowego i energii elektrycznej na potrzeby domków jednorodzinnych i małych przedsiębiorstw.
Pierwsza generacja tych urządzeń z wbudowanym zbiornikiem gorącej wody testowana była w latach 2008–2010, a w 2011 roku planowane jest wprowadzenie na rynek drugiej generacji tych urządzeń (fot. 4.), w których zastosowano zewnętrzny zbiornik gorącej wody [13].
Zespół kogeneracyjny firmy Bosch Thermotechnik GmbH o mocy elektrycznej 1 kWe i mocy cieplnej 3–24 kWth osiąga sprawność elektryczną na poziomie 13%, sprawność cieplną na poziomie 82%, a sprawność całkowitą rzędu 95% [13].
Zespoły kogeneracyjne z silnikiem Sigma Stirling typu ß
Brytyjska firma Disenco Ltd., współpracująca ze szwedzką firmą Kockums AB oraz norweską firmą Sigma Elektroteknisk nad rozwojem konstrukcji silnika Sigma Stirling, wprowadza na rynek urządzenie kogeneracyjne Disenco HomePowerPlant o mocy 3 kWe (12–18 kWth) [14]. Urządzenie to, zasilane gazem ziemnym, przeznaczone jest do wytwarzania ciepłej wody, ciepła użytkowego i energii elektrycznej na potrzeby domków jednorodzinnych i małych przedsiębiorstw, a zastosowano w nim silnik Stirlinga typu ß.
Urządzenie kogeneracyjne Disenco HomePowerPlant (rys. 1.) o mocy elektrycznej 3 kWe i mocy cieplnej 12–18 kWth osiąga sprawność elektryczną na poziomie 15%, sprawność cieplną na poziomie 87%, a sprawność całkowitą rzędu 92% [14].
Zespoły kogeneracyjne z silnikiem Stirlinga v.161 typu β
Niemiecka firma SOLO Kleinmotoren GmbH (w 2004 roku przekształcona w firmę SOLO Stirling GmbH) opracowała i wdrożyła w 2002 roku do seryjnej produkcji zespoły cieplnoenergetyczne pod nazwą SOLO Stirling 161 microCHP-Module o mocy w zakresie 2–9 kWe (8–26 kWth). W zespołach tych wykorzystywany był silnik Stirlinga SOLO Striling 161 przedstawiony w pracy [5].
Firma SOLO Stirling GmbH została w 2008 roku przekształcona w firmę Cleanergy (Gothenburg, Szwecja). W 2009 roku Cleanergy przeniosła produkcję silników Stirlinga z Niemiec do nowo wyremontowanych zakładów w Szwecji, w celu zwiększenia produkcji. Obecnie firma oferuje następujące rozwiązania z silnikami Stirling v.161 [15]:
- zespół kogeneracyjny zasilany biogazem i gazem ziemnym – o mocy elektrycznej 2–9 kWe i mocy cieplnej 8–26 kWth (fot. 5.),
- system Solar Dish Stirling zasilany energią słoneczną – o mocy elektrycznej 9 kWe (fot. 6.).
Zespoły te przeznaczone są do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej dla średnich przedsiębiorstw.
Jednostki Cleanergy’s Stirling charakteryzują się bardzo długą żywotnością, wysoką sprawnością oraz są przyjazne dla środowiska. Wytwarzają one energię elektryczną ze sprawnością 24–26% oraz ciepło ze sprawnością 65–75%, osiągając sprawność całkowitą rzędu 92–96% [16].
Zespoły kogeneracyjne z czterocylindrowym silnikiem Stirlinga SD4-E
Duńska firma Stirling DK opracowała i wdrożyła w 2006 roku zespoły cieplno-energetyczne (fot. 7.) o mocy 35 kWe (140 kWth), które do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej wykorzystują praktycznie każde źródło wysokiej temperatury. W zespołach tych wykorzystywany jest silnik Stirlinga SD4-E.
W głównej mierze silniki te zasilane są ciepłem spalania różnego rodzaju biomasy i biopaliw gazowych, i mogą znaleźć zastosowanie do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w gospodarstwach rolnych, niewielkich obiektach przemysłowych, budynkach mieszkalnych oraz budynkach użyteczności publicznej, takich jak szkoły, szpitale, supermarkety czy hale sportowe [18].
Silnik Stirlinga SD4-E (rys. 2.) jest to czterocylindrowy silnik dwustronnego działania, skonstruowany jako jednostka hermetycznie zamknięta. Cylindry usytuowane są pionowo w dwóch rzędach w taki sposób, że ich osie ustawione są w kwadracie. Alternator umieszczony jest w hermetycznej ciśnieniowej skrzyni korbowej. W celu uniknięcia zanieczyszczenia olejem czynnika roboczego, a tym samym wymienników ciepła (nagrzewnicy i regeneratora), zastosowano bezolejową konstrukcję skrzyni korbowej. Z tego względu układ korbowy ułożyskowany jest na zamkniętych łożyskach tocznych, a uszczelnienia tłoka i trzonu tłoka wykonane są z tworzyw na bazie PTFE. Specjalny mechanizm korbowy eliminuje występowanie siły normalnej na tłoku i wodziku, która jest nieunikniona w konwencjonalnym mechanizmie korbowym [18].
Czterocylindrowy silnik Stirlinga dwustronnego działania SD4-E charakteryzują następujące parametry [19]:
- objętość skokowa cylindra – 1204 cm3,
- średnica cylindra – 142 mm,
- skok tłoka – 76 mm,
- prędkość obrotowa – 1010 obr./min.
Gazem roboczym jest hel o średnim ciśnieniu 4,5 MPa.
Zespoły kogeneracyjne mogą być ze sobą łączone, co pozwala na zwiększenie generowanej mocy. Firma Stirling DK standardowo oferuje rozwiązania od 1 do 4 połączonych zespołów (fot. 8.), co zapewnia uzyskanie mocy od 35 kWe (140 kWth) do 140 kWe (560 kWth) [18].
Obecnie w Europie pracuje 9 instalacji z silnikami firmy Stirling DK: po trzy w Danii i w Niemczech oraz po jednej w Austrii, we Włoszech i w Irlandii. W tym roku planowane jest uruchomienie kolejnych instalacji w Danii i Niemczech oraz w Irlandii i w Wielkiej Brytanii.
Zespół kogeneracyjny firmy Stirling DK o mocy elektrycznej 35 kWe i mocy cieplnej 140 kWth osiąga sprawność elektryczną na poziomie 18%, a sprawność całkowitą rzędu 90% [19].
Zespoły kogeneracyjne z czterocylindrowym silnikiem Stirlinga STM 4-120
Amerykańska firma STM Power Inc. opracowała i wdrożyła w 2003 roku do seryjnej produkcji zespoły cieplnoenergetyczne pod nazwą PowerUnitTM o mocach 25 kWe (44 kWth) oraz 55 kWe (91 kWth). W zespołach tych wykorzystywany był silnik Stirlinga STM 4-120 przedstawiony w pracy [5].
Firma STM Power Inc. została w lipcu 2007 roku przekształcona w firmę Stirling Biopower Inc. (Ann Arbor, USA). Obecnie firma oferuje zespoły kogeneracyjne z silnikami Stirlinga STM 4-120 pod nazwą FleXgenTM G38 o mocy 38 kWe (65 kWth) przy częstotliwości 50 Hz oraz FleXgenTM G43 (rys. 3.) o mocy 43 kWe (79 kWth) przy częstotliwości 60 Hz [20]. Zespoły te oferowane są m.in. przez węgierską firmę FlexEnergy Ltd. z Budapesztu [21], a wykorzystywane są m.in. przez niemiecką firmę Qalovis Farmer Automatic Energy z Laer [4]. Znajdują one zastosowanie do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w gospodarstwach rolnych, niewielkich obiektach przemysłowych, budynkach mieszkalnych oraz budynkach użyteczności publicznej, takich jak szkoły, szpitale, supermarkety czy hale sportowe.
Zespoły kogeneracyjne FleXgenTM budowane są w dwóch wersjach [4]:
- seria G – z systemem zasilania i spalania paliwa gazowego, zasilana paliwami gazowymi, np. gazem ze składowisk odpadów czy gazem z biomasy roślinnej,
- seria H – bez systemu zasilania i spalania paliwa, zasilana gorącymi gazami pochodzącymi np. z palenisk biomasy, jak również wysokotemperaturowymi spalinami wylotowymi.
Zespoły te wytwarzają energię elektryczną ze sprawnością 27–29%, a w przypadku zastosowania jako zespoły kogeneracyjne (CHP) osiągają sprawność całkowitą rzędu 81% [1].
Podsumowanie
Według raportu European Climate Foundation [3] w 2007 roku energia pozyskana z biomasy i z biogazów stanowiła 60% całkowitej energii pozyskanej z odnawialnych źródeł energii i pozostanie ona na tym poziomie do 2020 roku. W raporcie tym założono, że do 2020 roku ponaddwukrotnie wzrośnie pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych w porównaniu z rokiem 2007, tj. z wartości 1330 TWh do wartości 3030 TWh. Jest to zgodne z założeniami strategii Unii Europejskiej, że do 2020 roku odnawialne źródła energii mają pokrywać 20% całkowitego zużycia energii (w roku 2007 stanowiły one 9,95%).
Ponadto w raporcie założono również, że pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych w 2020 roku (w porównaniu z rokiem 2007) będzie rozkładać się następująco [3]:
- energia wytwarzana przez turbiny wiatrowe – 370 TWh (100 TWh),
- energia wytwarzana w elektrowniach wodnych – 350 TWh (310 TWh),
- pozostałe odnawialne źródła energii, obejmujące źródła geotermiczne, słoneczne oraz energię pływów i falowania morskiego – 280 TWh (30 TWh),
- biopaliwa w transporcie – 380 TWh (90 TWh),
- biomasa i biogazy – 1650 TWh (800 TWh).
Uwzględniając powyższe wyraźnie widać bardzo duże możliwości rozwoju systemów energetycznych wykorzystujących biomasę i biogazy, gdyż pozyskiwanie energii z tych źródeł ma wzrosnąć o około 850 TWh do roku 2020. Jest to niewątpliwie ogromna szansa rozwoju układów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga, które umożliwiają wykorzystanie biomasy i biogazów do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej z odpowiednio wysoką sprawnością.
W Polsce rozwój kogeneracji uwarunkowany jest w głównej mierze czynnikami ekonomicznymi, które zależą od ceny paliwa stosowanego w układzie kogeneracyjnym oraz od cen sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej. Konieczne jest zatem wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych w postaci premii, ulg czy dopłat, podobnie jak w Niemczech, Wielkiej Brytanii czy w Irlandii, gdzie przykładowo cena gazu zużywanego do produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu jest zdecydowanie niższa od ceny gazu zużywanego do innych potrzeb. Odpowiednie formy wsparcia dla produkowania energii elektrycznej w skojarzeniu są warunkiem koniecznym dla szybkiego rozwoju kogeneracji, szczególnie z wykorzystaniem paliw ze źródeł odnawialnych.
Literatura
- Anaerobic Digestion and Combined Heat and Power. Feasibility Study. Prepared for Town of Fairhaven, Massachusetts Board of Public Works, 2008.
- Aprile Marcello: The market potential of micro-CHCP. PolySMART (http://www.polysmart.org), 2009.
- Biomass for heat and power – opportunity and economics. Raport European Climate Foundation (http://www.europeanclimate.org), 2010.
- Qalovis Energy Introduction and FleXgen Overview. Qalovis Farmer Automatic Energy (http://www.qalovis.com), 2011.
- A. Zmuda, Przegląd i perspektywy rozwoju systemów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga (część 1.), „elektro.info” nr 11/2007.
- A. Zmuda, Przegląd i perspektywy rozwoju systemów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga (część 2.), „elektro.info” nr 12/2007.
- Whisper Tech Limited (http://www.whispergen.com).
- Produktdatenblatt Sanevo WhisperGen – Sanevo Vertriebs-GmbH & Co. KG (http://www.sanevo.de), 2010.
- Sanevo Vertriebs-GmbH & Co. KG (http://www.sanevo.de).
- Microgen Engine Corporation Limited (http://www.microgen-engine.com).
- Infinia Corporation (http://www.infiniacorp.com).
- Bosch Thermotechnik GmbH (http://www.bosch-thermotechnology.com).
- Combined Heat and Power – Stirling Technology. Current status of development at Bosch Thermotechnology, 2008.
- Disenco Limited (http://www.disenco.com)
- Cleanergy Industries (http://www.cleanergyindustries.com).
- Stirling v.161. Combined Heat and Power Unit. Cleanergy Industries, 2009.
- Dish Stirling Activities at Schlaich Bergermann und Partner. Cleanergy Industries, 2007.
- Stirling DK (http://www.stirling.dk).
- Highly Efficient Small-Scale Power Production. Stirling DK, 2009.
- Stirling Biopower Inc. (http://www.stirlingbiopower.com).
- FlexEnergy Limited (http://www.flexenergy.hu/en/products.html).