Zasilanie serwerowni prądem stałym
DC data center power supply
Struktura zużycia energii elektrycznej w serwerowni
Prowadzona pod koniec XIX wieku „wojna o prąd” pomiędzy T. Edisonem a G. Westinghousem, ostatecznie została rozstrzygnięta na korzyść prądu przemiennego. Zaletą, która zaważyła o jego sukcesie, była stosunkowo łatwa technicznie możliwość transformacji wartości napięcia. Pozwoliło to – zwiększając wartość napięcia – przesyłać energię na duże odległości przy niskich stratach. Warto zaznaczyć, że w owym czasie energia elektryczna była używana głównie do oświetlania ulic, niektórych domostw oraz do zasilania napędów elektrycznych. Sytuacja diametralnie zmieniła się wraz z rozwojem radiotechniki, elektroniki i nowych technologii. Na początku tych lampowych, a w późniejszym okresie opartych na germanowych i krzemowych półprzewodnikach.
Zobacz także
mgr inż. Julian Wiatr Baterie akumulatorów stosowanych w zasilaczach UPS - warunki bezpiecznej eksploatacji i czynniki wpływające na ich żywotność
Wysokie wymagania dotyczące pewności dostaw energii elektrycznej do odbiorników o znaczeniu krytycznym zmuszają projektantów do projektowania układów zasilania wyposażonych w zasilacze UPS. W zasilaczach...
Wysokie wymagania dotyczące pewności dostaw energii elektrycznej do odbiorników o znaczeniu krytycznym zmuszają projektantów do projektowania układów zasilania wyposażonych w zasilacze UPS. W zasilaczach tych ważnym elementem są baterie akumulatorów, które eksploatowane w niewłaściwy sposób stwarzają zagrożenie wybuchowe. Od poprawności ich doboru zależy czas eksploatacji oraz poprawne funkcjonowanie systemu zasilania gwarantowanego.
Impakt SA Nowa rodzina zasilaczy PowerWalker UPS VFI EVS 5 kVA z magazynami energii
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych....
Seria PowerWalker VFI EVS to nowa generacja zasilaczy UPS, oferująca długi czas podtrzymania dzięki zastosowaniu baterii LiFePO4 o 40% mniejszej masie i wymiarach w odniesieniu do klasycznych baterii kwasowo-ołowiowych. Zastosowana topologia podwójnej konwersji (VFI-SS-311) gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa, a wyspecjalizowane układy utrzymują współczynnik mocy PF na poziomie > 0.99. Oczywiście zależy on od podłączonych urządzeń odbiorczych. Wszelkie informacje o stanie UPS widoczne są na...
Riello Delta Power Sp. z o.o. Projekt przygotowania zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w elektrowni
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków...
Firma Riello Delta Power Sp. z o.o. na przełomie lat 2022 i 2023 zrealizowała projekt zabudowy, produkcji, dostarczenia i instalacji dwóch zespołów prądotwórczych na potrzeby funkcjonowania nowych bloków gazowo-parowych w jednej z kluczowych dla polskiego systemu energetycznego elektrowni w Polsce północno-zachodniej.
W artykule:• Serwerownia jako odbiornik energii• Zasilacz impulsowy • Efektywność energetyczna układów zasilających serwerownią • Bezpieczeństwo energetyczne stałoprądowych systemów zasilających |
StreszczenieAktywne urządzenia zainstalowane w serwerowniach wymagają zasilania stabilizowanym napięciem stałym. W ostatnim czasie notuje się wzrost zapotrzebowania na moc obliczeniową i zwiększanie liczby zainstalowanego w centrach danych osprzętu. Stosowanie dedykowanego dla każdego urządzenia zasilacza prądu stałego i multiplikowanie ilości konwersji energii, staje się rozwiązaniem mało efektywnym energetycznie. Dlatego też zauważa się tendencję do zasilania serwerowni z centralnego zasilacza prądu stałego. W artykule wskazano na celowość stosowania tego typu instalacji, przeanalizowano je pod względem bezpieczeństwa elektrycznego oraz innych występujących zagrożeń. Omówiono także efektywność energetyczną takiego rozwiązania.AbstractThe paper discusses DC power supply for data centers. This solution is analyzed in terms of electrical safety and other existing electrical hazards. The energy efficiency of such a power supply was also discussed. |
Obecnie dzięki półprzewodnikowym przetwornicom i prostownikom, które są zdolne do przewodzenia coraz większych prądów, efektywna transformacja napięcia stałego nie stanowi żadnego problemu. Systemy dystrybucji napięcia sieciami prądu stałego przeżywają swoisty renesans i są coraz powszechniej stosowane w zasilaniu energochłonnych centrów danych – takich jak serwerownie.
Serwerownia jako odbiornik energii
W biuletynach statystycznych traktujących o zużyciu energii elektrycznej, widoczny jest nadal standardowy podział na: odbiorców przemysłowych, gospodarstwa domowe, transport oraz sektor usług. Tymczasem wraz z rozwojem techologii IoT, Przemysłu 4.0, sieci 5G oraz masowej „internetyzacji”, serwerownie nabierają coraz większego znaczenia w całkowitym bilansie zużycia energii elektrycznej. W Polsce brak jest dokładnych badań i danych odnoszących się do zapotrzebowania centrów danych na energię elektryczną. Jednakże według ekspertów, do 2025 roku 20% produkowanej na świecie energii elektrycznej będzie zużywana przez różnego rodzaju centra informatyczne [1].
Energię pobieraną przez serwerownie można podzielić na dwie kategorie:
- energię pobieraną na potrzeby zasilania osprzętu aktywnego (serwery, switche, magazyny danych, komputery),
- energię zużywaną przez infrastrukturę towarzyszącą (chłodzenie, oświetlenie, układy zasilające).
Jak można zauważyć na rysunku 1., 50% energii elektrycznej pobieranej przez serwerownie to energia niezbędna do zasilenia układów chłodzących. Serwery oraz urządzenia sieciowe zużywają w sumie 36% pobieranej energii. Straty mocy wynikające z konwersji i dystrybucji napięcia, stanowią 11% całkowitego wolumenu energii.
Modelowanie serwerowni jako odbiorcy energii elektrycznej jest zadaniem złożonym, a pobierana przez nią energia elektryczna jest wypadkową wielu składników [3]. Na potrzeby rozważań zaprezentowanych w niniejszym artykule, przyjęto uproszczenie, że serwerownia jako całość może być traktowana jako liniowy odbiornik energii elektrycznej o stałym lub wolnozmiennym w czasie zapotrzebowaniu na moc. Moc pobierana przez serwery jest zależna przede wszystkim od stopnia obciążenia zainstalowanych w nich procesorów (rys. 2.).
Biorąc pod uwagę wciąż rosnące zapotrzebowanie na moc obliczeniową oraz dostępne rozwiązania techniczne, zwiększenie efektywności energetycznej pracy centrów danych jest możliwe poprzez zwiększenie sprawności układów chłodzących i systemów zasilających. Wciąż rosnące ceny energii elektrycznej zmuszają decydentów do podejmowania działań i poszukiwania rozwiązań, które racjonalizują nakłady na energię elektryczną.
Każdej konwersji i transformacji energii elektrycznej towarzyszą straty. W tradycyjnym systemie zasilania serwerowni wykorzystującym napięcie przemienne, energia elektryczna zanim trafi ostatecznie do urządzenia jest poddawana minimum trzykrotnej konwersji. Zastosowanie stałoprądowej sieci zasilającej pozwala ograniczyć liczbę konwersji prądu do dwóch [4].
Kolejnym argumentem przemawiającym za celowością stosowania architektury stałoprądowej jest rozwój odnawialnych źródeł energii i systemów fotowoltaicznych. Napięcie wytwarzane przez instalację fotowoltaiczną jest napięciem stałym o wartości od 48 V do 350 V (w zależności od instalacji). Stosowanie inwertera i zamiana napięcia stałego na przemienne po to tylko, aby dostarczyć je do zasilacza, który z powrotem przetworzy to napięcie na stałe, staje się rozwiązaniem nieefektywnym energetycznie.
Serwery wymagają zasilania stabilizowanym napięciem stałym. Najczęściej jest to napięcie +12 V, +24 V lub +48 V w zależności od specyfikacji technicznej. Zasilanie jest realizowane za pomocą zasilaczy impulsowych.
Zasilacz impulsowy
W zasilaczu impulsowym, którego schemat ideowy przedstawiono na rysunku 3., napięcie wejściowe (najczęściej sieciowe o częstotliwości 50 Hz) poddawane jest trzykrotnej konwersji. W pierwszym etapie jest prostowane i odfiltrowywane. Następnie z napięcia stałego z powrotem generowane jest zmienne o wysokiej częstotliwości (od 10 kHz). Wysoka częstotliwość pozwala zmniejszyć gabaryty transformatora obniżającego, który pełni również funkcję separacyjną. W ostatniej fazie obniżone napięcie jest ponownie prostowane, odfiltrowywane i dostarczane do odbiornika.
Układ zasilacza impulsowego pracuje w zamkniętej pętli sprzężenia zwrotnego. Przez mikrokontroler sterujący dokonywany jest pomiar napięcia i prądu. Pełni zatem funkcję stabilizatora napięcia, ponieważ dostosowuje modulację i sterowanie kluczem tranzystorowym do zadanego obciążenia. W zasilaczu impulsowym w zasadzie nie występuje stan zwarcia znany z klasycznych konstrukcji transformatorowych, w których podczas zwarcia przepływają duże prądy. Gdy prąd obciążenia wzrasta ponad ustaloną konstrukcyjnie lub programowo wartość, napięcie wyjściowe jest stopniowo zmniejszane do zera. Dzięki temu negatywne skutki zwarć są wyeliminowane.
Zaletami zasilaczy impulsowych w porównaniu do transformatorowych są: niewielkie gabaryty i waga, duża sprawność (sięgająca 95%), odporność na zwarcia, szerokie możliwości regulacyjne, kompaktowość i niska cena. Do wad można zaliczyć: mniejszą trwałość (zależną od jakości zastosowanych komponentów półprzewodnikowych i kondensatorów) i emisję wyższych harmonicznych do sieci zasilającej.
Pomimo wymienionych wad zasilacze impulsowe są powszechnie stosowanymi urządzeniami zasilającymi urządzenia elektroniczne, ze względu na bardzo dobry stosunek oferowanej mocy do gabarytów i wysokiej sprawności przetwarzania energii.
Efektywność energetyczna układów zasilających serwerownię
Główną przyczyną widocznego w ostatnich latach trendu zasilania serwerowni prądem stałym jest ograniczenie liczby konwersji napięcia przemiennego na stałe i odwrotnie. Pozwala to widocznie zwiększyć efektywność energetyczną zasilania zainstalowanych urządzeń, co przyczynia się do zmniejszenia energochłonności.
Obecnie najbardziej popularnymi rozwiązaniami zasilania prądem stałym są:
- 48 VDC do montażu w szafie rack 19’’,
- sieć dystrybucyjna 48 VDC,
- sieć dystrybucyjna 200 VDC,
- sieć dystrybucyjna 380 VDC.
Na rysunkach od 4. do 6. przedstawiono schematy ideowe trzech najbardziej typowych systemów zasilania serwerowni.
Rys. 4. Tradycyjna architektura zasilania serwerowni prądem przemiennym, opracowanie własne na podstawie [6, 7]
Rys. 5. Architektura zasilania serwerowni prądem stałym z zasilacza umieszczonego w racku 19”, opracowanie własne na podstawie [6, 7]
Rys. 6. Architektura zasilania serwerowni prądem stałym z centralnego zasilacza, opracowanie własne na podstawie [6, 7]
Tabela 1. przedstawia analizę sprawności przetwarzania energii czterech najbardziej typowych systemów zasilania serwerowni. Sprawność całkowitą poszczególnych rozwiązań stanowi iloczyn poszczególnych czynników.
Tab. 1. Porównanie sprawności przetwarzania energii przez popularne architektury zasilania, opracowanie własne na podstawie [4, 6]
Zasilanie serwerowni z zasilacza prądu stałego umieszczonego w szafie razem z serwerami, pozwala zwiększyć sprawność przetwarzania energii o 4 punkty procentowe. Daje to wzrost o 6% w porównaniu do energooszczędnego zasilania prądem przemiennym i o 23% w porównaniu do technologii tradycyjnej. Zasilanie serwerów z centralnego zasilacza, za pomocą stałoprądowej sieci HVDC pozwala natomiast zwiększyć sprawność o 39% w porównaniu do tradycyjnej architektury AC, o 19% w porównaniu do energooszczędnej i o 12% w porównaniu do zasilania serwera z 48 VDC.
Bezpieczeństwo elektryczne stałoprądowych systemów zasilających
Dystrybucja energii za pośrednictwem prądu stałego, to także niebezpieczeństwa związane z ryzykiem porażenia prądem elektrycznym. Wyłączenie obwodu prądu stałego jest trudniejsze w porównaniu do przemiennego, ponieważ nie występuje naturalne zgaszenie łuku elektrycznego przy przejściu prądu przez „zero”. Zarówno w przypadku wysokiego, jak i niskiego napięcia stałego do załączania i wyłączania poszczególnych sekcji obwodów stosuje się wyłączniki prądu stałego. Konstrukcja takiego aparatu różni się od klasycznych rozwiązań stosowanych w instalacjach prądu przemiennego. Jest to związane z koniecznością wymuszonego zgaszenia łuku elektrycznego, który powstaje w wyniku rozłączenia toru prądowego. W przypadku sieci o potencjale wyższym niż 120 VDC, w celu zapewnienia bezpieczeństwa elektrycznego, konieczne jest stosowanie odpowiednich układów uziemiających (rys. 7.) oraz wyłączników różnicowoprądowych prądu stałego.
Rys. 7. Stosowane systemy uziemienia sieci zasilającej DC, opracowanie własne na podstawie [6], gdzie: a – bezpośrednie uziemienie minusa; b – bezpośrednie uziemienie plusa; c – uziemienie plusa przez dużą rezystancję; d – uziemienie pływające; e – bezpośrednie uziemienie punktu środkowego; f – uziemienie punktu środkowego przez dużą rezystancję
System zasilania 48 VDC
Sieci prądu stałego o napięciu niższym niż 120 VDC są w myśl normy PN-EN 60364 traktowane jako obwody ELV (ang. Extra-Low Voltage), w przypadku których, może występować długotrwale napięcie dotykowe UL≤120 VDC [9, 10].
Dostępne na rynku systemy zasilające serwerownie w systemie 48 VDC, są najczęściej urządzeniami modułowymi, III klasy ochronności, przeznaczonymi do montażu w szafie rack 19”. Urządzenie musi spełniać wymagania normy IEC/EN 60950. Najważniejsze parametry elektryczne przedstawiono w tabeli 2.
Zasilacze impulsowe są wyposażone w transformator, który zapewnia separację elektryczną od sieci zasilającej. Ochrona przed dotykiem bezpośrednim jest zrealizowana poprzez obudowę urządzenia o stopniu ochrony IP 20. Napięcie znamionowe zasilacza nie przekracza 60 VDC. Nie ma zatem konieczności stosowania środków ochrony przed dotykiem pośrednim.
Pomimo tego, że napięcie 48 VDC w teorii można uznać za „bezpieczne”, to często w takich obwodach lekceważona jest kwestia gęstości prądu, który przepływa przez przewody zasilające urządzenia. Wartość skuteczna prądu pobieranego z jednego tylko toru prądowego w stanie pracy znamionowej, często dochodzi do kilkudziesięciu amperów. W przypadku takiej instalacji, należy zwrócić szczególną uwagę na poprawność wykonania poszycia kablowego i dokładność wykonania wszystkich wymaganych złączy zasilających. W przeciwnym razie, zwiększona rezystancja styku doprowadzi do miejscowego wydzielania się ciepła. Może to spowodować degradację struktury przewodzącej złącza (pogorszenie właściwości przewodzących), powodując spadek wartości napięcia zasilającego. W najgorszym przypadku może się to przyczynić do powstania pożaru.
Systemy zasilania 200 VDC i 380 VDC (HVDC)
W literaturze często można spotkać oznaczenie tego typu systemów jako „HVDC” (ang. High Voltage Direct Current) zamiast lepiej pasującego do danego poziomu napięcia „LVDC” (ang. Low Votage Direct Current). Może to doprowadzać do pewnych nieścisłości, ponieważ w nomenklaturze elektrotechnicznej i standardach IEC, wysokim napięciem stałym zwykło się nazywać napięcie o wartości przekraczającej 1500 V.
Dystrybuowanie energii elektrycznej napięciem stałym o tak dużej wartości, jest związane z koniecznością zapewnienia odpowiednich środków ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim. W porównaniu z systemem 48 VDC, w omawianych standardach ze względu na wyższe napięcie prądy płynące w torach prądowych są znacznie mniejsze. Nadal są jednak na tyle duże, że z punktu widzenia standardowego nadprądowego urządzenia zabezpieczającego niezwykle trudne jest rozróżnienie stanu pracy normalnej i uszkodzeniowej (zwarcia).
W celu zapewnienia ochrony podstawowej (przed dotykiem bezpośrednim) stosuje się następujące środki ochrony:
- izolację podstawową,
- zamykane obudowy o IP20.
Należy mieć również na uwadze, że w serwerowniach mogą przebywać jedynie osoby przeszkolone i wykwalifikowane.
Jako ochronę przed dotykiem pośrednim najczęściej stosuje się systemy uziemiające (rys. 7.). W celu zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa przeciwporażeniowego i przeciwpożarowego, stają się obowiązkowym wyposażeniem stałoprądowej instalacji [11, 12, 13]. Można wyróżnić następujące systemy uziemienia, stosowane w instalacjach HVDC:
bezpośrednie uziemienie minusa (rys. 7a)
Jest to rodzaj uziemienia, w którym ujemny biegun zasilania jest połączony bezpośrednio z systemem uziemiającym. Ze względu na stosunkowo duże wartości prądu zwarcia, rekomendowanym urządzeniem zabezpieczającym w tym przypadku jest wysokoczuły wyłącznik różnicowoprądowy przystosowany do detekcji i wyłączania prądu stałego.
bezpośrednie uziemienie plusa (rys. 7b)
System uziemienia zbliżony do omawianego powyżej, z tą różnicą, że uziemiony zostaje dodatni biegun zasilania. Rozwiązanie to wpływa na wartości prądów zwarcia, które w tym przypadku osiągają największe wartości spośród wszystkich wymienionych systemów. Z tego względu nie jest to zalecany system uziemienia pod względem bezpieczeństwa przeciwporażeniowego.
bezpośrednie uziemienie punktu środkowego (rys. 7e)
Jest to najczęściej stosowany układ uziemiający w przypadku zasilania urządzeń ze źródeł zasilania gwarantowanego (np. baterii akumulatorów w UPS-ach) lub przy zasilaniu urządzeń z paneli fotowoltaicznych. W tym przypadku efekty porażenia prądem elektrycznym są zależne od tego, czy porażenie nastąpi od strony bieguna dodatniego, czy ujemnego. Jeśli porażenie następuje od strony plusa, to przepływający prąd ma na tyle małą wartość, że uszkodzenie może zostać wyłączone przez wyłącznik RCD w wymaganym czasie. W przypadku porażenia od strony minusa, prąd jest znacznie większy i urządzenie nie jest w stanie zadziałać w odpowiednim czasie. Zadziałanie urządzenia zabezpieczającego powinno spowodować odłączenie obu biegunów zasilania.
uziemienie punktu środkowego poprzez dużą rezystancję (rys. 7f)
Metoda ta lepiej chroni przed porażeniem elektrycznym, ponieważ prąd rażeniowy w tym przypadku jest niewielki. Wadą natomiast jest utrudniona detekcja i wyłączenie powstającego zwarcia. W celu zapewnienia ochrony, oba bieguny muszą być wyłączone w tym samym czasie. Całkowita rezystancja pętli zwarcia maleje wraz ze wzrostem obciążeń. Konieczne jest również stosowanie stabilizatorów rezystancji w celu kompensacji różnicy napięcia między ziemią a biegunem pozytywnym i negatywnym.
uziemienie plusa poprzez dużą rezystancję (rys. 7c)
Uziemiając biegun dodatni przez dużą rezystancję zyskuje się łatwiejszą detekcję i wyłączenie prądów zwarcia. Utrudnione jest wykrywanie prądu uszkodzeniowego ze względu na jego małą wartość. Podobnie jak w poprzednim przypadku, rezystancja pętli zwarcia maleje wraz ze wzrostem liczby odbiorników.
uziemienie pływające (rys. 7d)
Określenie „pływające” w tego typu układzie wzięło się od zmiany napięcia względem ziemi spowodowanego brakiem połączenia któregokolwiek bieguna z systemem uziemiającym. Można przyjąć, że prąd rażeniowy, podobnie jak w przypadku izolowanego stanowiska pracy lub sieci IT, ma bardzo małą, niezagrażającą życiu i zdrowiu wartość. Nie zapewnia jednak całkowitego bezpieczeństwa, ponieważ podobnie jak w systemach uziemienia poprzez duże rezystancje, rezystancja pętli zwarcia zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości odbiorników. Wdrożenie układu jest kosztowne głównie dlatego, że urządzenia eksploatowane w tego typu instalacji oprócz izolacji podstawowej powinny być wyposażone w izolację dodatkową.
Pozostałe zagrożenia
W świadomości społecznej często utrwalone jest przekonanie o tym jakoby prąd stały był bezpieczniejszy, co może doprowadzać do wypadków spowodowanych nieprzestrzeganiem zasad bezpiecznej pracy. Częstym zagrożeniem w pracy przy obwodach HVDC jest zjawisko, w którym kable zachowują się jak kondensator – gromadząc w sobie ładunek elektryczny. Zapominanie o tym fakcie jest częstą przyczyną porażeń.
W przypadku niektórych instalacji HVDC mogą występować prądy upływowe, które powodują korozję i degradację metalowych elementów pogrążonych w ziemi. Występuje również zjawisko nasycania się transformatora.
Podsumowanie i wnioski
Zasianie serwerowni prądem stałym będzie w najbliższym czasie nabierać coraz większego znaczenia, ze względu na większą sprawność i związane z tym mniejsze nakłady na energię elektryczną. Bardziej racjonalne i efektywne użytkowanie energii elektrycznej przyczynia się również do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Przy zachowaniu pewnych środków ostrożności obwody zasilające 48 VDC można uznać za niezagrażające zdrowiu i życiu. Na uwadze należy mieć możliwość wystąpienia pożaru ze względu na duże wartości przewodzonych prądów.
W odniesieniu do systemów HVDC wielu czołowych producentów urządzeń zasilających rekomenduje układ, w którym punkt środkowy uziemiony jest przez dużą rezystancję. Pozwala to ograniczyć prądy zwarcia do nieszkodliwego poziomu.
Literatura
- Lima J.M., Data Centres Of The World Will Consume 1/5 Of Earth’s Power By 2025, dostępny na: https://data-economy.com/data-centres-world-will-consume-1-5-earths-power-2025/
- Dayarathna, Wen, Fan, Data Center Energy Consumption Modeling: A Survey, IEEE Communications Surveys & Tutorials, 2016
- Markis T., Measuring and Analyzing Energy Consumption of the Data Center, School of Electrical Engineering, Espoo, 2017
- Leonardo Energy, DC power distribution for server farms
- Torres G., Anatomy of Switching Power Supplies, dostępny na: https://www.hardwaresecrets.com/anatomy-of-switching-power-supplies/2/
- Prabhala V.A., Baddipadiga B.P., Fajri P., Ferdowsi M., An Overview of Direct Current Distribution System Architectures & Benefits, Energies, 2018
- Smith P, Edison vs Tesla: A rematch in the telecom data center, IEEE International Telecommunications Energy Conference (INTELEC), 2015
- Krain P.T., Data Center Challenges and Their Power Electronics, CPSS TRANSACTIONS ON POWER ELECTRONICS AND APPLICATIONS, 2017
- Konieczny J., Zacirka R., Zagrożenia w obwodach bardzo niskiego napięcia (ELV), elektro.info 4/2018, 2018
- Norma PN-EN 60364
- Noritake M., Iino T., Fukui A., Hirose K., Yamasaki M., A study of the safety of the DC 400 V distribution system, INTELEC 2009 - 31st International Telecommunications Energy Conference, 2009
- Norma IEC 60950
- Norma IEC TS 61200