System inspekcji przyrostu temperatury GIT
GIT, a temperature increase monitoring system
Artykuł przedstawia system GIT chroniący instalacje elektroenergetyczne przed skutkami wzrostu temperatury. To rozwiązanie zostało zaprojektowane w celu zminimalizowania ryzyka związanego ze zwiększoną temperaturą roboczą tych instalacji.
Rozdzielnice
elektroenergetyczne są kluczowym elementem sieci elektroenergetycznej. Od ich
poprawnego funkcjonowania zależy prawidłowy proces przesyłu energii
elektrycznej, bezpieczeństwo samego obiektu, który prawie zawsze znajduje się
w węźle sieci elektroenergetycznej, ale przede wszystkim bezpieczeństwo
personelu – obsługi rozdzielnicy.
Zobacz także
mgr inż. Dariusz Zgorzalski, EVER Sp. z o.o. Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych – na przykładzie zasilacza do napędów bram napowietrzających UZS-230V-1kW-1F firmy EVER
Specjaliści, którzy choć trochę zetknęli się z analizą ryzyka, doskonale zdają sobie sprawę z faktu, że poważne awarie zostały wywołane czynnikami, które z pozoru wydawały się mało istotne, przez co zostały...
Specjaliści, którzy choć trochę zetknęli się z analizą ryzyka, doskonale zdają sobie sprawę z faktu, że poważne awarie zostały wywołane czynnikami, które z pozoru wydawały się mało istotne, przez co zostały zbagatelizowane. Pracując jako inspektor jednostki certyfikującej Instytutu Techniki Budowlanej oraz Centrum Naukowo Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej, miałem okazję być zaangażowanym w pomoc w rozstrzyganiu wielu sporów, w tym również rozgrywek pomiędzy ubezpieczycielem a podmiotem objętym...
mgr inż. Dariusz Zgorzalski, EVER Sp. z o.o. Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych – na przykładzie zasilacza do napędów bram napowietrzających UZS-230V-1kW-1F firmy EVER
W poprzedniej części przedstawiłem uzasadnienie, że w sytuacji systemów oddymiania, brak zagwarantowania dopływu powietrza powoduje, że system oddymiania jest nieskuteczny, a w sytuacji oddymiania mechanicznego,...
W poprzedniej części przedstawiłem uzasadnienie, że w sytuacji systemów oddymiania, brak zagwarantowania dopływu powietrza powoduje, że system oddymiania jest nieskuteczny, a w sytuacji oddymiania mechanicznego, może doprowadzić do stworzenia poważnego zagrożenia, a nawet do katastrofy budowlanej. Zastosowanie do zasilania napędu bramy UPS-ów bez znaku CNBOP-PIB i Świadectwa Dopuszczenia wydanego przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej (CNBOP-PIB) jest poważnym błędem. Stosowanie...
mgr inż. Dariusz Zgorzalski, EVER Sp. z o.o. Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych – na przykładzie zasilacza do napędów bram napowietrzających UZS-230V-1kW-1F firmy EVER
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a...
W poprzednich częściach dowiodłem, że zasilacze do bram napowietrzających stanowią istotny element systemu wentylacji pożarowej, od strony formalnej muszą posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, a stosowanie niecertyfikowanych UPSów niesie za sobą ryzyko istotnych konsekwencji. Podkreśliłem, że świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym. Kompatybilność funkcjonalna, elektryczna i mechaniczna całego systemu jest podstawą do tego, aby urządzenia działały...
W artykule:• Szkodliwe czynniki obecne w warunkach operacyjnych rozdzielnic elektroenergetycznych i potrzeba monitorowania temperatury ich pracy• System GIT • Implementacja |
StreszczenieMiejsca połączeń elektrycznych są potencjalnym źródłem zagrożenia, wynikającego z trudnych warunków operacyjnych, takich jak przepływ dużych prądów, warunki środowiskowe, narażenie na wibracje połączeń skręcanych, rosnąca z czasem rezystancja styku.W artykule przedstawiono system GIT chroniący instalacje elektroenergetyczne przed skutkami wzrostu temperatury. Zaprezentowane rozwiązanie zostało zaprojektowane w celu zminimalizowania ryzyka związanego ze zwiększoną temperaturą, która może pojawić się na mostach, szynach, kablach, przepustach, izolatorach i stykach aparatury łączeniowej, a także odbiornikach i generatorach energii elektrycznej. System GIT ma na celu ciągłe monitorowanie temperatury w newralgicznych punktach instalacji elektroenergetycznej, włączając w to połączenia szyn z aparatami łączeniowymi znajdującymi się pod napięciem. Opracowane sensory przewidują możliwość pomiaru temperatury nawet w przypadku, kiedy w szynach lub mostach nie płynie prąd. AbstractElectrical connections are a potential source of hazards due to difficult operating conditions such as high currents, environmental conditions, vibration exposure to twisted connections, and contact resistance increasing over time.The article presents the GIT system protecting electrical installations against the effects of temperature rise. The presented solution is designed to minimize the risk of increased temperatures that may occur on bridges, rails, cables, culverts, insulators and contacts of the switching equipment, as well as the receivers and generators. The GIT system is designed to continuously monitor the temperature in the critical points of the power system, including the connections of contactor or breaker unit. Developed sensors can measure the temperature even in unconnected, unpowered rails or bridges. |
Podstawowym składnikiem rozdzielnic elektroenergetycznych są:
- elementy sieci służące do transportu energii elektrycznej – kable, szyny, mosty, bezpieczniki, przyłącza;
- aparaty łączeniowe;
- zapasowe generatory energii elektrycznej;
- odbiorniki energii elektrycznej;
- inne konieczne wyposażenie rozdzielnicy – przepusty, izolatory.
Te elementy sieci często narażone są na pracę w trudnych warunkach eksploatacyjnych przy długotrwałym obciążeniu znamionowym, a niekiedy również w niekorzystnych warunkach środowiskowych – wilgotność, otoczenie sprzyjające korozji, podwyższona temperatura będąca wynikiem pracy na skraju dopuszczalnych parametrów części składowych rozdzielnicy.
Takie warunki operacyjne rozdzielnic są oczywiście dopuszczalne, jednak są również powodem wielu komplikacji podczas koniecznych przeglądów, takich jak np. konieczność okresowego sprawdzania wszystkich połączeń skręcanych narażonych na wibracje, które mogą być skutkiem przepływu prądu elektrycznego bądź pracy generatorów/odbiorników energii elektrycznej znajdujących się w pobliżu.
Ciągły postęp w dziedzinie elektrotechniki i elektroniki powoduje, że rośnie moc znamionowa rozdzielnic o tej samej kubaturze. W przypadku rozdzielnic niskiego napięcia powodem wzrostu temperatury jest zwykle przepływ dużego prądu (bliskiego prądowi znamionowemu dla wykorzystywanych szyn czy przewodów), straty mocy związane z odbiornikami zainstalowanymi wewnątrz rozdzielnic (aparatura zabezpieczeniowa i pomocnicza), a także straty związane z konstrukcją rozdzielnic (prądy wirowe w metalowych obudowach i metalowej konstrukcji nośnej szaf).
Postępująca miniaturyzacja rozwiązań i oddziaływanie czynników środowiskowych (temperatura, wibracje, korozyjność powietrza) na elementy rozdzielnic elektrycznych powodują degradację połączeń (postępującą w czasie) np. styków aparatów łączeniowych czy połączeń skręcanych, czego wynikiem jest lokalny wzrost temperatury i zwiększone straty mocy. Są one bezpośrednią przyczyną awarii, a więc również przestojów serwisowych związanych z przekroczeniem (dopuszczalnych w serii norm PN-EN 61439) przyrostów granicznych temperatury w rozdzielnicy.
W związku z wymienionymi wyżej problemami pojawia się zasadne pytanie o możliwość ciągłego monitorowania temperatury wewnątrz rozdzielnicy, najlepiej podczas normalnej pracy.
Na świecie znane są metody dokładnego pomiaru temperatury, a także jej rozkładu na powierzchniach – jednak ze względu na specyfikę pomiaru temperatury elementów znajdujących się na potencjale zasilania takich jak szyny, mosty, przewody, przyłącza, ich stosowanie jest znacząco utrudnione.
Rozwiązaniem wydaje się doskonale znana termograficzna metoda oceny rozkładu temperatury. Jednak ze względu na swoją specyfikę nastręcza wiele problemów.
Termografia może błędnie oceniać rozkład temperatur elementów metalowych (ze względu na niską emisyjność będącą funkcją temperatury) – podstawowego elementu konstrukcyjnego i elektrycznego rozdzielnic. Jedynie bardzo wprawny operator dysponujący zaawansowanymi technikami oceny jest w stanie bez dodatkowych zabiegów – związanych z konstrukcją rozdzielnicy, ocenić przybliżoną wartość temperatury newralgicznych elementów konstrukcyjnych i elektrycznych rozdzielnicy.
Ciężko również jednoznacznie ocenić rozkład temperatur w zamkniętej przestrzeni szaf rozdzielnicy. Po otwarciu drzwi lub osłon rozdzielnicy (dla celów wykonania inspekcji) natychmiast zmienia się cyrkulacja powietrza – a zatem również rozkład temperatur. Te dwa fakty w zasadzie wykluczają termografię do zastosowań w ciągłym monitorowaniu temperatur wewnątrz rozdzielnicy, ponadto wymagają dodatkowego personelu obsługującego.
Należy zaznaczyć, że na etapie konstruowania rozdzielnicy można przewidzieć z bardzo dużym prawdopodobieństwem, które elementy będą w przyszłości narażone najbardziej na zwiększoną temperaturę – zwykle są to połączenia skręcane, np. szyn i mostów, czy szyn i aparatów łączeniowych, właśnie w takich miejscach, co jest oczywiste, gęstość prądu jest bowiem największa – zwykle bliska gęstości dopuszczalnej w elementach przewodzących.
Postępująca w czasie degradacja jakości połączeń ma wpływ przede wszystkim na rezystancję pasożytniczą połączeń, której wartość z czasem rośnie, co skutkuje większymi stratami mocy w tych punktach – a zatem lokalnym wzrostem temperatury.
Obligatoryjne, wykonywane co określony czas przeglądy styków i połączeń w rozdzielnicy są wymuszone normami w zakresie bezpieczeństwa eksploatacji. Są to wymogi Ustawy Prawo budowlane, która w art. 62 narzuca na właściciela lub zarządcę obiektu wykonywanie co najmniej raz w roku okresowej kontroli, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego oraz co najmniej raz na pięć lat okresowej kontroli instalacji elektrycznej.
Bezpieczeństwo eksploatacji rozdzielnic można znacząco zwiększyć poprzez wprowadzenie do rozdzielnicy ciągłego monitorowania temperatury punktów najbardziej narażonych na usterki związane z pracą w podwyższonej temperaturze – w rozdzielnicy zwykle są to elementy, przez które przepływa prąd o znacznej wartości.
Monitoring umożliwia wczesne wykrywanie usterek – diagnostykę przedusterkową, która w dobie ery Industry 4.0 jest często standardem wymaganym przez klienta końcowego.
Wprowadzenie tego rodzaju systemów monitorujących temperaturę krytycznych punktów rozdzielnicy informuje o niebezpiecznym wzroście temperatur, który można ponadto skorelować (aby wykluczyć błędne wykrycie awarii w bardziej zaawansowanych konstrukcjach) z prądem przepływającym w monitorowanym medium przesyłowym, jak np. szyny, mosty.
Takie zastosowanie systemu znacząco przyczynia się do zmniejszenia awaryjności rozdzielnic i zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii, a przede wszystkim zwiększa bezpieczeństwo personelu obsługującego. Umożliwia również planowanie napraw połączeń lub wymiany pewnych elementów na nowe dzięki pełnionej przez system funkcji diagnostyki przedusterkowej.
Wprowadzenie do rozdzielnic systemów monitorujących wewnętrzną temperaturę elementów nie musi wiązać się z dużymi kosztami, można je ograniczyć poprzez instalowanie elementów systemu tylko w niezbędnych punktach – na przykład na przyłączach lub odpływach o największej mocy pobieranej. Najważniejszy jest jednak zysk polegający na niemal całkowitym wyeliminowaniu awarii krytycznych, najbardziej narażonych na awarię połączeń.
Dzięki ciągłej diagnostyce połączeń elektrycznych system może wskazywać nie tylko potencjalną awarię, ale również diagnozować potencjalne pogorszenie się warunków eksploatacyjnych – przez monitorowanie temperatury szyn, mostów czy innych elementów elektrycznych i konstrukcyjnych wybranych na etapie projektowania rozdzielnicy.
Literatura
- PN-EN 61439-1:2011 Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe. Część 1: Postanowienia ogólne.