Możliwości oszczędności kosztów dla przedsiębiorstwa przemysłowego na podstawie analizy faktur zakupowych za media energetyczne
Opportunities to energy cost savings for industrial companies resulting from analysis of energy invoices
W artykule przedstawiono możliwości oszczędności kosztów wynikających z analizy faktur zakupowych za media energetyczne. Efektem takich analiz jest nie tylko weryfikacja poprawności ich wystawienia, ale też doboru mocy umownej. Więcej w tekście.
Analiza
kosztów zakupowych w dużym przedsiębiorstwie należy zwykle do obowiązków
pracowników zakładu związanych z zapewnieniem zasilania (energetyków),
utrzymaniem ruchu lub innych wyznaczonych osób. Taka analiza powinna być
wykonywana co najmniej pod kątem weryfikacji poprawności wyznaczenia kwoty
faktury do zapłaty. Wymaga to wiedzy o strukturze i sposobie
naliczania kosztów, a nawet znajomości i prawidłowej interpretacji
umów na sprzedaż i usługi dystrybucji energii.
Zobacz także
homelook.pl Poznaj 5 sposobów jak skutecznie walczyć z wysokimi rachunkami za prąd
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów,...
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów, dzięki którym zyskasz pewność, że wina za wysokie rachunki nie leży po Twojej stronie. Sprawdź, jak możesz obniżyć koszt comiesięcznych rachunków za energię.
BayWa r.e. Solar Systems Maraton szkoleniowy – uzyskaj certyfikat instalatora!
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Redakcja Jak oszczędzać prąd, korzystając ze zmywarki?
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie...
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie będziesz korzystać z urządzenia we właściwy sposób. Jak to zrobić?
W artykule:• Poprawność wystawienia faktur• Dodatkowe wyniki analizy faktur • Przykłady |
StreszczenieW artykule przedstawiono możliwości oszczędności kosztów wynikających z analizy faktur zakupowych za media energetyczne, gdzie efektem takich analiz jest nie tylko weryfikacja poprawności ich wystawienia, ale również weryfikacja doboru mocy umownej, wykonanie bilansu energetycznego przedsiębiorstwa czy analiza dobranej taryfy. Omówiono również uzupełnienie analizy o poszukiwanie alternatywnych sprzedawców energii, zweryfikowanie możliwości zastosowania wysokosprawnej kogeneracji czy wyznaczenie wskaźników energochłonności produkcji. Na zakończenie przedstawiono przykłady wyników z analizy faktur.AbstractOpportunities to energy cost savings resulting from analysis of energy invoices are presented. Not only correctness of invoices is verified but also validation of contractual power, calculations of energy balance of a acompany as well as best energy tariff selection are performed. Elementary analysis may be supplemented with consideration of alternative energy sellers and also of highly efficient cogeneration. Energy consumption relative to production (energy efficiency indicators) may be calculated and assessed. In the paper there are also given clear examples of energy invoices analysis results. |
Oszczędność kosztów energii w dużym przedsiębiorstwie może być uzyskiwana na dwa zasadnicze sposoby:
- ograniczenie zużycia energii przy tym samym lub lepszym efekcie użytecznym,
- ograniczenie składników kosztów zakupu energii niezależnych od ilości zużytej energii (np. koszty mocy umownej, zmiany cen jednostkowych zależne od przyjętej taryfy zakupowej energii lub od wybranego sprzedawcy energii), przy czym wśród tych działań przydatne są następujące działania analityczne:
- pełna analiza faktur zakupowych za media energetyczne,
- optymalizacja (dobór) mocy umownej przyłączy energetycznych.
Ponadto, mając na uwadze względy ekonomiczne działalności przedsiębiorstw przemysłowych wykorzystujących media energetyczne, jak również dobro środowiska naturalnego człowieka związane ze zużyciem paliw pierwotnych, a tym samym emisją zanieczyszczeń do atmosfery, należy dołożyć wszelkich starań, aby w przedsiębiorstwach przemysłowych optymalnie zużywać energię elektryczną, ciepło sieciowe, gaz ziemny czy inne rodzaje paliw.
Analiza faktur zakupowych za media energetyczne powinna pomóc w osiągnięciu tych celów, zarówno z punktu widzenia dbałości o niskie koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa przemysłowego, jak i ochrony środowiska naturalnego.
Artykuł ma na celu zaprezentowanie możliwości oszczędności kosztów zakupu energii oraz innych korzyści wynikających z analizy faktur zakupowych za media energetyczne.
Analiza faktur dotyczy głównie mediów energetycznych sieciowych (energii elektrycznej, gazu ziemnego, ciepła sieciowego), gdzie poza kosztami samej energii wynikającymi z ceny za jednostkę energii (lub ilości jej nośnika) i ilości zakupywanej energii (lub ilości nośnika), koszty zakupu mediów energetycznych obejmują również opłaty za usługi dystrybucji sieciowej tych mediów, a w szczególności za moc umowną.
Możliwe działania, jakie można podjąć na podstawie wniosków wynikających z analizy faktur, są w większości działaniami bezinwestycyjnymi (zmiana mocy umownej, zmiana taryfy), które nie wpływają na zużycie energii. Jednak mogą to być również przedsięwzięcia inwestycyjne, jak i bezinwestycyjne, służące zmniejszeniu zużycia energii.
Poprawność wystawienia faktur
Pierwszym krokiem w analizie faktur za media energetyczne jest sprawdzenie poprawności ich wystawienia, czyli weryfikacja poprawności wyznaczenia kwot opłat za poszczególne usługi na podstawie wskazań liczników oraz postanowień taryf i umów.
Najbardziej skomplikowaną jest analiza faktur za energię elektryczną (faktury za energię i faktury za usługi dystrybucji), gdzie poszczególne liczniki, takie jak wskaźnik mocy, licznik energii czynnej i licznik energii biernej, podają wskazania, na podstawie których obliczane są następujące składniki kosztu tych faktur:
- opłata za energię czynną obliczana na podstawie ceny energii,
- opłata sieciowa zmienna za przesył energii,
- opłata jakościowa,
- opłata OZE (od 2016 r. na podstawie [5]),
- opłata za ponadumowny pobór energii biernej indukcyjnej,
- opłata za energię bierną pojemnościową,
- opłata przejściowa,
- opłata sieciowa stała za moc umowną oraz ewentualna opłata za jej przekroczenie,
- abonament i opłata handlowa,
- inne ewentualne doliczenia lub odliczenia.
Poszczególne opłaty obliczane są na podstawie ilości energii czynnej, ilości energii biernej oraz mocy pobranej (maksymalnego zaistniałego zapotrzebowania na moc, tzw. mocy osiągniętej, wykonanej).
Od 1 października 2020 r. nowym składnikiem opłat będzie tzw. opłata mocowa obliczana na podstawie ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w wybranych godzinach doby [6].
Analiza poprawności wystawienia faktur za media energetyczne stanowi w zasadzie obowiązek podmiotu zakupującego energię, najczęściej odbiorcy energii. Obowiązek ten może zostać przekazany podmiotom zewnętrznym wykonującym takie weryfikacje zawodowo.
Sprawdzenie poprawności faktur jest istotne ze względu na kwoty faktur w skali miesięcznej. Nawet pozornie niewielki, jednorazowy błąd obliczeniowy może spowodować duży błąd w wyznaczeniu kwoty do zapłaty, co przedstawiono w jednym z przykładów podanych w dalszej części artykułu.
Ocena poprawności wystawienia faktur może zatem spowodować znalezienie oszczędności kosztów wynikających z wadliwego ich wystawienia.
Dodatkowe wyniki analizy faktur
Bilans energii na podstawie faktur
Bilans energii jest to określenie ilości energii finalnej dostarczanej z zewnątrz do obiektów przedsiębiorstwa i przez nie zużywanej. Ilość energii zużywanej może nieco różnić się od ilości energii dostarczanej od dostawców energii, jeżeli w danych obiektach użytkowane są urządzenia odnawialnych źródeł energii (OZE) lub inne źródła energii użytkowej, np. panele fotowoltaiczne, agregaty prądotwórcze czy agregaty kogeneracyjne, lub gdy stosowane są magazyny energii.
Zasadniczo jednak bilans energii zużywanej przez przedsiębiorstwo powinien opierać się głównie na łącznej ilości energii kupowanej od dostawców energii. Faktury zakupowe za media energetyczne są podstawowym i pewnym źródłem informacji o zużyciu energii przez przedsiębiorstwo i jej kosztach.
Analiza faktur pozwala na określenie struktury zużycia energii:
w rozbiciu na media energetyczne (energia elektryczna, gaz ziemny, ciepło sieciowe, inne),
w rozbiciu na przyłącza energetyczne (w zależności od struktury zasilania, np. w rozbiciu na zasilane budynki lub np. w rozbiciu na przeznaczenie energii produkcja/ogrzewanie),
w rozbiciu na strefy doby (dotyczy tylko wybranych przypadków przyłączy elektroenergetycznych).
Ponadto, w przypadkach braku podliczników lub analizatorów energii, na podstawie bilansu energii oraz znajomości odbiorników energii i sposobu ich użytkowania, można wstępnie i szacunkowo (obliczeniowo) przyporządkować zużycie energii do poszczególnych obszarów (np. dla oświetlenia, sprężonego powietrza, produkcji, klimatyzacji) w celu określenia, które z nich mają znaczny udział w całościowym zużyciu energii i całościowych kosztach, a zatem tych, w których można poszukiwać dużego potencjału poprawy stanu obecnego.
Sporządzony przy analizie faktur bilans energii pozwala zatem na ogólne zarządzanie zużyciem energii w celu poszukiwania obiektów lub obszarów, w których możliwe są największe oszczędności, szczególnie w przypadku braku podliczników lub analizatorów energii.
Ocena zapotrzebowania na moc przyłączy
Na podstawie faktur można dokonać oceny mocy pobranej (czyli zapotrzebowania na moc, mocy osiągniętej, wykonanej) poszczególnych przyłączy elektroenergetycznych, gazowych i ciepła sieciowego dla porównania z:
mocą umowną w celu oceny, czy nie występują nadmierne koszty mocy umownej,
mocą przyłączeniową w celu oceny zapasu mocy przyłącza w kontekście zwykle rosnącego zapotrzebowania na moc wynikającego z rosnącej wielkości (skali) produkcji,
średniomiesięczną mocą obliczoną na podstawie miesięcznego zapotrzebowania na energię w celu oceny nierównomierności poboru energii.
Ocena zapotrzebowania na moc może zatem doprowadzić do oszczędności kosztów mocy umownej oraz wpłynąć na ocenę sposobu zasilania obiektu i określenie dalszych działań związanych z utrzymaniem ruchu w tym kontekście (np. potrzeba doraźnych pomiarów obciążenia elektroenergetycznego).
Struktura kosztów zakupowych
Analiza faktur pozwala na analizę całkowitych kosztów zakupu energii w rozbiciu na koszty energii, koszty stałe i zmienne dystrybucji oraz inne koszty. Przykładową strukturę kosztów przedstawiono na rys. 1. Taka analiza pozwala na określenie, czy któryś ze składników kosztów (np. koszt mocy umownej) nie jest zbyt wysoki w stosunku do pozostałych.
Analiza dobranej taryfy
W ramach analizy faktur przeprowadza się analizę racjonalności wyboru innej taryfy, o ile możliwe są różne taryfy do wyboru w danym przypadku. Analizuje się także wartości wskaźników decydujących o klasyfikacji danego przyłącza energetycznego do danej taryfy, co przedstawiono w jednym z przykładów podanych w dalszej części artykułu. W wybranych przypadkach możliwe są w tym zakresie duże oszczędności kosztów zakupowych.
Wybór sprzedawców energii
Na podstawie przepisów Prawa energetycznego [7] od roku 2007 możliwy jest wybór sprzedawcy energii. Z tego względu, w ramach dodatkowych działań przy wykonywaniu analizy faktur, możliwe jest przeprowadzenie badania rynku pod kątem wyboru najkorzystniejszego sprzedawcy energii.
Wpływ ten dotyczy tylko ceny energii [PLN/MWh], a zatem tylko części wszystkich składników kosztów mediów energetycznych sieciowych – kosztu energii [PLN]. Koszty energii w całościowym koszcie zakupu energii wynoszą zwykle istotnie powyżej 50%. Zatem wpływ wyboru sprzedawcy i oferowanych przez niego cen energii na całościowy koszt zakupu energii jest znaczny.
Zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji
Dla zakładów przemysłowych, dla których podstawowe zapotrzebowanie na moc elektryczną i na moc grzewczą wynosi po kilkaset kW lub więcej, korzystne może być zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Pozwala to na zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną z sieci (uniknięcie kosztów energii wraz z kosztami dystrybucji), a także zmniejszenie zapotrzebowania na nośnik energii zapewniający ciepło grzewcze. Dodatkowa ilość paliwa przeznaczonego do kogeneracji byłaby wykorzystana bardzo efektywnie, zgodnie z ideą jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła użytkowego przy wykorzystaniu agregatów kogeneracyjnych z silnikami tłokowymi, mikroturbinami [1, 3] czy silnikami Stirlinga [4].
Dzięki analizie faktur można wstępnie i szacunkowo wykazać opłacalność takiego rozwiązania. Zastosowanie kogeneracji wymaga jednak przeprowadzenia znacznie głębszych analiz wykraczających poza działania związane z samą analizą faktur, zwłaszcza że jest to przedsięwzięcie wymagające stosunkowo wysokich kosztów inwestycyjnych oraz bardzo często wymagające przeprojektowania różnych instalacji zakładu [2].
Tym niemniej w wybranych przypadkach inwestycja w kogenerację jest szansą na przebudowę struktury kosztów zakupu energii przy znaczącym zmniejszeniu łącznych kosztów zakupu wszystkich nośników energii.
Określenie efektywności energetycznej przedsiębiorstwa produkcyjnego
Na podstawie danych z faktur, w połączeniu z danymi o wielkości (skali) produkcji, możliwe jest dodatkowo określenie energochłonności produkcji wyrażonej np. w MWh/szt. produktu, MWh/kg produktu, MWh/roboczogodzinę lub w innych tego typu wskaźnikach, w rozbiciu miesięcznym lub innym odpowiednio do okresu rozliczeniowego.
Dane te mogą pozwolić na ocenę trendu zmienności w czasie przyjętych w przedsiębiorstwie wskaźników energochłonności produkcji. Z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem oczekuje się spadku energochłonności, czyli wzrostu efektywności energetycznej. Takie oczekiwanie występuje szczególnie w przypadku rosnącej wielkości (skali) produkcji. Wynika to z tego, że przy rosnącej wielkości (skali) produkcji koszty stałe niezależne od wielkości (skali) produkcji (np. koszt oświetlenia czy koszty ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń biurowych) mają zmniejszający się udział w całościowym zużyciu energii. Analiza trendu zmienności wskaźników energochłonności produkcji pozwala zatem na zweryfikowanie, czy następuje oczekiwana poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwie.
Wskaźniki energochłonności produkcji są często wyznaczane i wykorzystywane przez duże zakłady przemysłowe przemysłu ciężkiego. Dla tego typu przedsiębiorstw zwykle znane są typowe (referencyjne) wartości wskaźników energochłonności, co pozwala na ocenę, czy dany przypadek zakładu przemysłowego jest mało-, średnio- czy wysokoenergochłonny w porównaniu z innymi tego typu zakładami w skali europejskiej lub światowej.
Przykłady
Poniżej zaprezentowane przykłady odnoszą się do rzeczywistych przypadków, jakie miały miejsce podczas prowadzonych audytów energetycznych. Jednak celowo nie podano szczegółów mogących pozwolić na identyfikację odbiorców energii czy sprzedawców energii lub usług dystrybucji.
Przykład 1.
W przedsiębiorstwie przemysłowym „X” dla jednego z przyłączy gazu ziemnego sieciowego w odniesieniu do jednego miesiąca w roku dostawca usług dystrybucji przy obliczaniu opłaty za przekroczenie mocy umownej omyłkowo przemnożył dwukrotnie (a nie jednokrotnie, jak powinien) wartości dotyczące przekroczenia mocy przez opłatę sieciową stałą wyrażoną w PLN/[(kWh/h)∙h].
Powstała w ten sposób różnica pomiędzy opłatą z faktury a opłatą należną w wysokości około kilkunastu tysięcy PLN netto, w tym przypadku na korzyść przedsiębiorstwa, jednak taki błąd obliczeniowy mógł być popełniony również w drugą stronę, czyli na niekorzyść tego przedsiębiorstwa. Przypadek ten wskazuje na konieczność kontrolowania faktur po obu stronach transakcji.
Przykład 2.
W zakładzie przemysłowym „Y” w ramach przyłączy produkcyjnych zużywano duże ilości gazu ziemnego, kwalifikując przyłącze do takiej taryfy operatora sieci dystrybucyjnej (OSD), w której decydująca o cenie paliwa gazowego i opłaty sieciowej zmiennej była wartość tzw. „wskaźnika nierównomierności poboru [c]”.
W takim przypadku analiza faktur pozwala określić, czy aktualna wartość wskaźnika „c” jest bliska wartości granicznej cgr = 0,571 określonej w taryfie OSD.
W wyniku analizy może się okazać, że 1% lub 2% obniżenie mocy umownej może znacznie zwiększyć prawdopodobieństwo zakwalifikowania odbiorcy do korzystniejszej grupy taryfowej względem wartości wskaźnika „c”. Istotne jest również w tym przypadku prowadzenie ciągłej analizy aktualnej wartości wskaźnika „c”, ze względu na to, że w skrajnym przypadku nieznaczne zwiększenie zużycia gazu w miesiącu poprzedzającym koniec roku rozliczeniowego może zaowocować przekroczeniem wartości granicznej cgr, a w konsekwencji zmniejszeniem kosztu zakupu w następnym roku rozliczeniowym o około 4% dla całego wolumenu zakupywanego gazu (w tym przypadku kilkaset tysięcy PLN w skali roku).
Podsumowanie
Przedstawione przykłady pokazują, że odpowiednio prowadzona analiza faktur zakupowych za media energetyczne może przyczynić się m.in. do zmniejszenia kosztów zakupu tych mediów. Ponadto dzięki prowadzonym na bieżąco analizom możliwe jest:
- dokonanie oceny poprawności wystawienia faktur,
- sporządzenie bilansu energii zużywanej przez przedsiębiorstwo,
- dokonanie oceny zapotrzebowania na moc poszczególnych przyłączy elektroenergetycznych, gazowych i ciepła sieciowego,
- dokonanie oceny struktury kosztów zakupu energii w rozbiciu na koszty energii, koszty stałe i zmienne dystrybucji oraz inne koszty,
- dokonanie oceny racjonalności wyboru innej taryfy czy wyboru innych dostawców energii,
jak również dokonanie oceny zastosowania w przedsiębiorstwie wysokosprawnej kogeneracji czy określenie efektywności energetycznej przedsiębiorstwa.
Wszystkie te działania mogą doprowadzić do zmniejszenia kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa, jak również zmniejszenia zużycia mediów energetycznych przez przedsiębiorstwo, a tym samym do ochrony środowiska naturalnego.
Literatura
- L. Malinowski, A. Koniuszy, A. Zmuda, W. Rachtan, Modelowanie matematyczne i badania doświadczalne układu kogeneracyjnego z mikroturbiną gazową. Monografia Wydawnictwa Instytutu Maszyn Przepływowych PAN, Gdańsk 2015.
- W. Rachtan, A. Zmuda, Charakterystyka technologii mikroturbin pracujących w kogeneracji, „elektro.info” nr 9, wrzesień 2012.
- A. Zmuda, W. Rachtan, Systemy kogeneracyjne oparte na mikroturbinach, „elektro.info” nr 7/8, lipiec-sierpień 2012.
- A. Zmuda, Aktualny stan rozwoju systemów kogeneracyjnych z silnikami Stirlinga, „elektro.info” nr 6, czerwiec 2011.
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (DzU z 2015 r., poz. 478).
- Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (DzU z 2018 r., poz. 9).
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU z 1997 r. nr 54, poz. 348).