Elektroodpady instalacyjne
Fot. Pixabay
Zużyty sprzęt elektroniczny to sprzęt stanowiący odpady w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, łącznie ze wszystkimi częściami składowymi, podzespołami i materiałami eksploatacyjnymi stanowiącymi część sprzętu w momencie pozbywania się go. Instalatorzy bardzo często spotykają się z problemem elektroodpadów. Czym jest elektroodpad i co z nim robić?
Zobacz także
Krystyna Nowotczyńska, Jerzy Nowotczyński Jakość energii elektrycznej i kompensacja mocy biernej
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji...
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”.
Krystyna Nowotczyńska, Jerzy Nowotczyński Oświetlenie i instalacje elektroenergetyczne w obiektach budowlanych
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące oświetlenia i instalacji elektroenergetycznych w obiektach budowlanych, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie...
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące oświetlenia i instalacji elektroenergetycznych w obiektach budowlanych, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”.
Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska Pomiary elektryczne w technice
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące pomiarów elektrycznych w technice, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych...
Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące pomiarów elektrycznych w technice, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”.
Elektroodpady inaczej to wszystkie zepsute, nieużywane lub niepotrzebne urządzenia elektryczne i elektroniczne, które podczas eksploatacji zasilane były z sieci elektroenergetycznej, baterii lub innych źródeł energii elektrycznej – zepsute komputery, zabawki i gadżety elektroniczne, stare pralki, lodówki, a także zużyte świetlówki.
Klasyfikowane są one jako odpady niebezpieczne, ponieważ zawierają trujące substancje. Elektrośmieci powinny być zbierane selektywnie, następnie poddane procesom odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwienia trujących substancji.
Uzyskane w ten sposób produkty przekazywane są do zakładów przetwarzania, dzięki czemu mogą być wykorzystywane do produkcji nowych przedmiotów, np. nowych urządzeń RTV i AGD.
Sprzęt – to urządzenie, którego prawidłowe działanie jest uzależnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych oraz urządzenie mogące służyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych, które są zaprojektowane do użytku przy napięciu elektrycznym nieprzekraczającym 1000 V dla prądu przemiennego oraz 1500 V dla prądu stałego.
Zużyty sprzęt pochodzący z gospodarstw domowych – to zużyty sprzęt pochodzący z gospodarstw domowych oraz zużyty sprzęt pochodzący ze źródeł innych niż gospodarstwa domowe, który ze względu na charakter i ilość jest podobny do zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych; za zużyty sprzęt pochodzący z gospodarstw domowych uznaje się odpady powstałe ze sprzętu, który z dużym prawdopodobieństwem będzie używany zarówno przez gospodarstwa domowe, jak i przez użytkowników innych niż gospodarstwa domowe.
Z orzecznictwa |
Za sprzęt, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 10 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, można uznać tylko urządzenie stanowiące pewną całość, tzn. produkt finalny. Produkt finalny to urządzenie, które ma bezpośrednią funkcję, posiada własną obudowę oraz – w stosownych przypadkach – gniazda i połączenia przeznaczone do użytkowania końcowego. Z kolei bezpośrednią funkcję należy definiować jako funkcję produktu finalnego, umożliwiającą jego planowe wykorzystanie, zgodnie z instrukcją obsługi załączoną przez producenta dla końcowego użytkownika. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 marca 2010 r. IV SA/Wa 78/10 |
Przesłanką, która wyznacza zakres definicji sprzętu, jest więc pojęcie urządzenia.
Z określenia tego należy wyciągnąć wniosek, iż za sprzęt można uznać tylko urządzenie stanowiące pewną całość, tzn. produkt finalny. Powszechnie przyjęty jest pogląd, iż produkt finalny to urządzenie, które ma bezpośrednią funkcję, posiada własną obudowę oraz – w stosownych przypadkach – gniazda i połączenia przeznaczone do użytkowania końcowego. Z kolei bezpośrednią funkcję definiuje się jako funkcję produktu finalnego, umożliwiającą jego planowe wykorzystanie, zgodnie z instrukcją obsługi załączoną przez producenta dla końcowego użytkownika.
Urządzenia, które zaliczyć można do elektroodpadów to:
1) urządzenia AGD:
– urządzenia chłodnicze,
– lodówki, zamrażarki, pralki, suszarki do ubrań,
– zmywarki, elektryczne kuchenki, piekarniki, elektryczne urządzenia grzewcze,
– urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne,
– odkurzacze, maszyny do szycia, maszyny dziewiarskie,
– żelazka, tostery, frytkownice, rozdrabniacze, miksery,
– młynki do kawy, noże elektryczne, urządzenia do pielęgnacji ciała, np. suszarki, depilatory, golarki,
– zegarki, zegary i inne czasomierze, wagi;
2) sprzęt oświetleniowy:
– oprawy oświetleniowe do lamp fluorescencyjnych, z wyjątkiem opraw oświetleniowych stosowanych w gospodarstwach domowych,
– liniowe lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne,
– wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe oraz lampy metalohalogenkowe,
– niskoprężne lampy sodowe, pozostałe urządzenia oświetleniowe służące do celów rozpraszania i kontroli światła;
3) przyrządy:
– czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty,
– urządzenia pomiarowe,
– przyrządy nadzoru i kontroli używane w obiektach i instalacjach przemysłowych;
4) sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny”
– komputery, drukarki, laptopy, notepady, kopiarki, kalkulatory, terminale, faksy, telefony, komórki;
5) sprzęt audiowizualny:
– radioodbiorniki, telewizory, dyktafony, magnetofony, kamery i odtwarzacze wideo, dvd, sprzęty
hi-fi, wzmacniacze dźwięku, instrumenty muzyczne;
6) narzędzia elektryczne i elektroniczne:
– wiertarki, piły, maszyny do szycia,
– urządzenia do skręcania, mielenia, piaskowania, przemiału, piłowania, cięcia, nawiercania, robienia otworów, nabijania, składania, gięcia lub podobnych metod przetwarzania drewna, metalu,
– narzędzia do nitowania, przybijania lub przyśrubowania lub usuwania nitów, gwoździ, śrub lub podobnych zastosowań,
– narzędzia do spawania, lutowania lub podobnych zastosowań,
– urządzenia do rozpylania, rozprowadzania, rozpraszania lub innego typu nanoszenia cieczy lub substancji gazowych innymi metodami,
– narzędzia do koszenia trawy lub innych prac ogrodniczych.
Elektroodpadów nie wolno wyrzucać do zwykłego śmietnika, ponieważ grozi za to kara grzywny. Nie należy ich przetrzymywać w domu czy w piwnicy, a oddać do punktu zbierania elektrośmieci lub, gdy są to urządzenia wielkogabarytowe, zadzwonić po bezpłatny odbiór elektrośmieci bezpośrednio z domu.
O zakazie wyrzucania elektrośmieci do śmietnika informuje znak przekreślonego kontenera, umieszczony na urządzeniach elektrycznych i elektronicznych.
Elektrośmieci można pozbyć się także w sklepie, ale tylko przy zakupie nowego sprzętu tego samego typu, np. możesz oddać stary telewizor przy zakupie nowego telewizora. Tak samo jest z innymi elektrośmieciami . Wystarczy je przynieść do sklepu, w którym kupuje się nowy sprzęt.
Zebrane w punktach zbierania czy odebrane z domu elektrośmieci trafią do zakładu przetwarzania, gdzie nastąpi bezpieczny demontaż sprzętu. Pozyskane w ten sposób materiały można wykorzystać ponownie do produkcji nowych urządzeń, np. 90% zużytej świetlówki można wykorzystać do produkcji nowej.
Elektroodpady zawierają liczne szkodliwe substancje, które po wydostaniu się z uszkodzonej lodówki, pralki, komputera, świetlówki czy innego urządzenia elektronicznego, przenikają do gleby. Nieodpowiednie postępowanie z elektrośmieciami w skrajnych przypadkach może spowodować zatrucie organizmów ludzi i zwierząt substancjami trującymi zawartymi w zużytym sprzęcie. Dlatego tak ważne jest oddanie elektrośmieci do specjalnych punktów zbierania, dzięki czemu zostaną one oddane procesom odzysku, recyklingu, a szkodliwe substancje zostaną unieszkodliwione.
Informacja dla instalatorów: |
Oddawanie elektroodpadów w punktachOdpady powstałe po demontażu zużytego sprzętu przekazuje się prowadzącemu działalność w zakresie recyklingu lub prowadzącemu działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku wpisanym do rejestru. Odpady powstałe po demontażu zużytego sprzętu, które nie zostały przekazane do recyklingu lub innych niż recykling procesów odzysku, przekazuje się prowadzącemu działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów. Prowadzący zakład przetwarzania może dokonać wywozu odpadów powstałych po demontażu zużytego sprzętu w celu poddania ich recyklingowi, innym niż recykling procesom odzysku lub unieszkodliwianiu z terytorium kraju na terytorium: 1) innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego; 2) państwa niebędącego państwem członkowskim do instalacji spełniających wymagania nie niższe niż określone dla instalacji eksploatowanych na terytorium kraju. 4. W przypadku wywozu odpadów powstałych ze zużytego sprzętu z terytorium kraju na terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim w celu poddania ich recyklingowi, innym niż recykling procesom odzysku lub unieszkodliwianiu, prowadzący zakład przetwarzania jest obowiązany przekazać wprowadzającemu sprzęt pisemne oświadczenie, że recykling, inne niż recykling procesy odzysku albo unieszkodliwianie odbywają się w instalacjach spełniających wymagania nie niższe niż określone dla instalacji eksploatowanych na terytorium kraju. 5. Oświadczenie, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. 6. Prowadzący zakład przetwarzania przekazuje zużyte baterie i zużyte akumulatory zbierającemu zużyte baterie lub zużyte akumulatory lub prowadzącemu zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o których mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U. z 2015 r. poz. 687). |
Elektroodpady w szczegółach
Rtęć – zawarta jest w niektórych świetlówkach.
Związki bromu – stosowane są w komputerach.
Kadm – zawarty w bateriach urządzeń elektrycznych zaburza czynności nerek, powoduje chorobę nadciśnieniową, wywołuje zmiany nowotworowe, zaburza metabolizm wapnia, powodując deformację szkieletu i zaburza funkcje rozrodcze.
PCB – pełni w urządzeniach funkcje chłodzące, smarujące i izolujące, po dostaniu się do wód gruntowych przenika do gleby i atmosfery, a następnie do tkanki tłuszczowej ludzi i zwierząt
R-12 – czyli freon. W klimatyzatorach i lodówkach pełni funkcję chłodniczą. Jest szczególnie szkodliwy dla warstwy ozonowej.
Azbest – używany w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych m.in. ze względu na swoje właściwości izolacyjne.
Ze zużytego sprzętu należy w pierwszej kolejności usunąć następujące niebezpieczne: substancje, mieszaniny oraz części składowe:
1) kondensatory zawierające PCB;
2) części składowe zawierające rtęć, takie jak wyłączniki lub podświetlacze;
3) baterie;
4) płytki obwodów drukowanych do telefonów komórkowych oraz inne wyroby, jeżeli powierzchnia płytek obwodów drukowanych jest większa niż 10 cm2;
5) wkłady drukujące, płynne i proszkowe, a także tonery barwiące;
6) tworzywo sztuczne zawierające związki bromu zmniejszające palność;
7) odpady azbestu oraz części składowe zawierające azbest;
8) lampy elektronopromieniowe;
9) chlorofluorowęglowodory (CFC), wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC) lub wodorofluorowęglowodory (HFC), węglowodory (HC);
10) gazowe lampy wyładowcze;
11) wyświetlacze ciekłokrystaliczne wraz z obudową, jeżeli ją zawierają, o powierzchni większej niż 100 cm2 oraz wszystkie tego typu podświetlacze z gazowymi lampami wyładowczymi;
12) zewnętrzne okablowanie elektryczne.
Podstawa prawna
Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. z 2015, poz. 1688 ze zm.).