Krajowe regulacje prawne wprowadzające zmiany we wsparciu rozwoju OZE
The place of wind power industry in the energy security of Poland in the light of RES Act and its announced amendment
W artykule oceniono najważniejsze krajowe regulacje prawne pod kątem identyfikacji szans i zagrożeń w zakresie rozwoju OZE ze szczególnym naciskiem na energetykę wiatrową.
Obowiązujące
aktualnie regulacje prawne – znowelizowana w 2016 roku ustawa OZE,
ogranicza intensywny rozwój energetyki wiatrowej kosztem wsparcia innych
technologii, a zapowiedziana przez Ministerstwo Energii w czerwcu
2017 r. jej kolejna nowelizacja niweluje pewne niekorzystne zapisy
w stosunku do energetyki wiatrowej. W artykule zostaną ocenione
najważniejsze krajowe regulacje prawne pod kątem identyfikacji szans
i zagrożeń w zakresie rozwoju OZE ze szczególnym naciskiem na
energetykę wiatrową.
Zobacz także
homelook.pl Poznaj 5 sposobów jak skutecznie walczyć z wysokimi rachunkami za prąd
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów,...
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów, dzięki którym zyskasz pewność, że wina za wysokie rachunki nie leży po Twojej stronie. Sprawdź, jak możesz obniżyć koszt comiesięcznych rachunków za energię.
BayWa r.e. Solar Systems Maraton szkoleniowy – uzyskaj certyfikat instalatora!
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Redakcja Jak oszczędzać prąd, korzystając ze zmywarki?
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie...
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie będziesz korzystać z urządzenia we właściwy sposób. Jak to zrobić?
W artykule:• Ustawa o odnawialnych źródłach energii z 2015 roku• Nowelizacja ustawy OZE z czerwca 2016 r. • Propozycja Ministerstwa Energii nowelizacji ustawy OZE • Proponowane zmiany w zapisach prawnych dotyczące energetyki wiatrowej |
StreszczenieBezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej opiera się na priorytetowym rozwoju energetyki wykorzystującej instalacje odnawialnych źródeł energii OZE. W związku z tym wspieranie rozwoju tych źródeł staje się coraz poważniejszym wyzwaniem dla niemalże wszystkich państw UE.Energetyka wiatrowa dostarcza ok. 2% energii elektrycznej i jest obecnie światowym liderem zielonych technologii, daleko odbiegając pod względem udziału w rynku od innych nowych technologii energetyki odnawialnej oraz technologią rozwijającą się bardzo intensywnie w porównaniu do tradycyjnych technologii energetycznych i tradycyjnych odnawialnych źródeł energii. Zatem jest tą gałęzią energetyki, która mogłaby zająć istotną pozycję w bilansie paliwowo-energetycznym Polski w najbliższych latach. Jednak obowiązujące aktualnie regulacje prawne – znowelizowana w 2016 roku ustawa OZE, ogranicza intensywny rozwój energetyki wiatrowej kosztem wsparcia innych technologii, a zapowiedziana przez Ministerstwo Energii w czerwcu 2017 r. jej kolejna nowelizacja niweluje pewne niekorzystne zapisy w stosunku do energetyki wiatrowej. W artykule zostaną ocenione najważniejsze krajowe regulacje prawne pod kątem identyfikacji szans i zagrożeń w zakresie rozwoju OZE ze szczególnym naciskiem na energetykę wiatrową. AbstractThe energy security of the European Union depends on the prioritised development of renewable energy sources (RES). Therefore, assisting in development of such energy sources is becoming a more serious challenge for virtually all EU Member States.Wind power industry supplies appx. 2% of power and currently is the world leader among green technologies, with the largest market share and its fast pace of progress in comparison to the traditional energy sources but also other traditional RES. As such, it is a branch of power industry that could occupy an important position on the fuel-energy balance sheet of Poland in the coming years. Nevertheless, the current legal regulations – RES Act amended in 2016, hinders the intensive development of wind power industry by promoting other technologies to a greater degree, and another amendment announced in June 2017 by Energy Ministry mitigates some of the disadvantageous regulations towards the wind power industry. In the article, the main legal regulations will be assessed to identify risks and opportunities in development of RES, with particular focus on wind power industry. |
Ustawa o odnawialnych źródłach energii z 2015 roku
Prace legislacyjne nad ustawą o odnawialnych źródłach energii trwały cztery lata. Większość nowych przepisów weszła w życie 4 maja 2015 r., tj. z dniem ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw [8], ale wiele kluczowych zapisów (przede wszystkim dotyczących nowego systemu wspierania OZE zapisanych w rozdziale 4) miało obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. Na koniec 2015 r. doszło jednak do szybkiej nowelizacji ustawy o OZE, która przesunęła wejście w życie rozdziału 4 na 1 lipca 2016 r. Cztery lata tworzenia ustawy o OZE były okresem dużej niepewności nie tylko w sektorze energetyki wiatrowej, ale w całej branży odnawialnych źródeł energii.
Wprowadzone regulacje prawne dotyczące OZE szczególnie niekorzystnie wpłynęły na sektor wiatrowy, który wcześniej notował szybki rozwój skutkujący uruchomieniem wiatraków o mocy niemal 6 GW.
Po wprowadzeniu ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych w połowie 2016 r. [11 ], która drastycznie ograniczyła rozwój nowych projektów wiatrowych, oraz po niekorzystnych modyfikacjach systemu aukcyjnego dla tej technologii wytwarzania energii, deweloperzy projektów wiatrowych wstrzymali się z realizacją nowych inwestycji. Natomiast operatorzy już działających instalacji wiatrowych zanotowali straty finansowe spowodowane przede wszystkim bardzo niskimi cenami zielonych certyfikatów oraz wprowadzeniem wyższego podatku od nieruchomości.
Rynek energii wytwarzanej w odnawialnych źródłach ma problem nadpodaży zielonych certyfikatów od 2012 roku. Obecnie jej skala jest największa w dotychczasowej historii funkcjonowania systemu wsparcia i wynosi 25 TWh.
Od kilku lat ceny zielonych certyfikatów znacznie odbiegają od wysokości opłaty zastępczej i wynoszą ok. 26–32 zł/MWh, co stanowi ok. 10% pierwotnej wysokości opłaty zastępczej. Rozwiązaniem, które może zminimalizować problem nadpodaży świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej z OZE, jest utrzymanie zapisanej w ustawie wysokości ich obowiązkowego zakupu. Może to pomóc zbilansować obecną nadpodaż na rynku, co i tak wymagać będzie kilku lat.
Nowelizacja ustawy OZE z czerwca 2016 r.
Nowelizacja ustawy OZE z czerwca 2016 r. [9] nie rozwiązuje problemów, które powstały na rynku zielonych certyfikatów, w dotychczas stosowanym systemie wsparcia dla OZE. W zakresie tego systemu wpisano do nowelizacji wycofanie się z obowiązku zakupu zielonej energii przez tzw. sprzedawcę zobowiązanego, co ma nastąpić za półtora roku, a do tzw. obowiązku OZE wprowadzono osobny obowiązek zakupu zielonej energii z biogazowni, co ma poprawić sytuację finansową właścicieli biogazowni, ale wpłynie niekorzystnie na działających w systemie zielonych certyfikatów operatorów innych elektrowni OZE, w tym wiatrowych.
W nowej ustawie [10], czyli ustawie zmienionej nowelizacją jej zapisów w czerwcu 2016, wprowadzono tzw. system aukcyjny w miejsce dotychczasowego systemu wsparcia opartego na obrocie prawami majątkowymi, czyli zielonymi certyfikatami.
System aukcyjny wprowadza zasadnicze zmiany w zakresie sposobu wsparcia dla energetyki odnawialnej.
- W myśl ustawy OZE [10] aukcje ogłasza, organizuje i przeprowadza prezes URE, co najmniej raz w roku, a maksymalną ilość i wartość energii, która może zostać sprzedana w drodze aukcji w danym roku kalendarzowym, określa w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
- Jeżeli ilość i wartość tej energii nie zostanie wykorzystana, prezes URE może przeprowadzić kolejne aukcje.
- Przedmiotem aukcji jest wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii i są one przeprowadzane oddzielnie dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej do 1 MW i oddzielnie dla instalacji o mocy powyżej 1 MW.
- Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, który zamierza przystąpić do aukcji, podlega procedurze oceny formalnej przygotowania do wytwarzania energii elektrycznej w danej instalacji (tzw. etap prekwalifikacji).
- Procedurę oceny formalnej przeprowadza prezes URE, który wydaje (lub odmawia wydania) zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji.
- Kolejnym etapem jest składanie ofert, a aukcję wygrywają uczestnicy aukcji, którzy zaoferowali najniższą cenę sprzedaży energii – aż do wyczerpania ilości i wartości energii elektrycznej z określonej w ogłoszeniu o aukcji.
- Podmiot wygrywający aukcję uzyskuje gwarantowane wsparcie w okresie od wprowadzenia po raz pierwszy do sieci energii elektrycznej wytworzonej w instalacji przez kolejne 15 lat.
Między dotychczasowym a „nowym” systemem wsparcia istnieje więc wiele różnic.
- W systemie certyfikatów występuje nadpodaż certyfikatów i duże wahania ich cen.
- Z kolei w systemie aukcyjnym, Prezes URE będzie organizował co najmniej raz w roku aukcje na zakup jedynie z góry określonej ilości energii wytworzonej w OZE.
- Aukcje wygrają wytwórcy, oferujący najniższą cenę, otrzymując następnie gwarancję sprzedaży energii po stałej cenie przez 15 lat, waloryzowanej o roczny wskaźnik inflacji.
Zasadniczym celem wprowadzonej koncepcji aukcji były zmiany w zakresie wsparcia dla OZE w celu wyeliminowanie patologii występujących w systemie zielonych certyfikatów.
Nowe rozwiązania gwarantują zwycięzcom aukcji sprzedaż energii po stałej cenie przez cały piętnastoletni okres wsparcia.
Z punktu widzenia inwestora wygrywającego aukcję, wartość wsparcia jest utrzymana na stałym poziomie przez cały ten okres niezależnie od przyszłych warunków rynkowych, cen energii, udziału OZE oraz ewentualnych nowych technologii o niższych kosztach wytwarzania energii.
W porównaniu do „starego” systemu jest to więc model zapewniający znacznie większą stabilność. Ceny certyfikatów zmieniają się bardzo dynamicznie, reagując na zmiany popytu i podaży (co być może uda się zniwelować przez wprowadzenie kontraktów terminowych na certyfikaty).
Prokonkurencyjna konstrukcja systemu aukcyjnego wymusza na inwestorach, którzy chcą uzyskać wsparcie, składanie jak najniższych ofert. Taka sytuacja może prowadzić do zaniżania przez wytwórców ceny w aukcjach, w celu ich wygrania.
W takiej sytuacji nawet „zwycięski” obiekt mógłby nie powstać, gdyż przy wylicytowanej cenie energii jego realizacja byłaby nieopłacalna. Skutki opisywanego zjawiska obrazują doświadczenia innych krajów: Holandii i Włoch, gdzie ostatecznie (nawet mimo grożących inwestorom kar) zbudowano jedynie niewielki procent z zakontraktowanych w aukcjach mocy. Przyczyną takiego zjawiska było wygranie aukcji przez wytwórców przy zbyt niskich zadeklarowanych cenach, którzy nie zdołali następnie wybudować nowych instalacji, czyli wystąpiło by zjawisko tzw. underbiddingu.
Przed składaniem nierealnych ofert nie chroni też etap prekwalifikacji, a jedynym zabezpieczeniem w polskim systemie aukcyjnym jest konieczność wpłaty gwarancji bankowej lub kaucji w wysokości 30 zł za kW, które co do zasady przepada jeśli projekt nie zostanie zrealizowany.
Celem zmobilizowania wytwórców przewidziano także administracyjne kary pieniężne w przypadku wytworzenia mniej niż 85% deklarowanej w ofercie ilości energii.
Zgodnie z nowa ustawą OZE [10] (po nowelizacji w 2016 r.), aukcje mają się odbywać osobno dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej poniżej 1 MW oraz powyżej 1 MW w siedmiu grupach, tzw. „koszykach technologicznych”:
- instalacje o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej, łącznej bez względu na źródło pochodzenia, większym niż 3504 MWh/MW/rok;
- instalacje wykorzystujące do wytworzenia energii elektrycznej ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych i komunalnych, pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów z uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów;
- instalacje, w których emisja CO2 jest nie większa niż 100 kg/MWh, o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej większym niż 3504 MWh/MW/rok;
- przez członków klastra energii;
- przez członków spółdzielni energetycznej;
- instalacje wykorzystujące wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej;
- inne instalacje.
Nazywanie tych siedmiu grup „koszykami technologicznymi” nie jest jednoznaczne, ponieważ oprócz wskazania wprost konkretnych technologii (biomasa oraz biogaz rolniczy), zastosowano również inne kryteria podziału, które z konkretnymi technologiami nie są związane: członkostwo w klastrze energii lub spółdzielni energetycznej oraz efektywność (stopień wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej oraz emisja CO2).
Przeciwko takiemu ukształtowaniu koszyka inwestorzy, którzy są zainteresowani nadchodzącymi aukcjami, podnoszą zarzut nieuzasadnionego promowaniu pewnych technologii kosztem innych inwestorów.
- Zarzut ten jest istotny w ocenie Komisji Europejskiej przyjętych przez Polskę rozwiązań w zakresie wsparcia generacji energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, ze względu na unijne regulacje dotyczące pomocy publicznej. Co prawda zasady uznawania wyjątków od zakazu przyznawania takiej pomocy regulują Rozporządzenie Komisji (UE) NR 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (tzw. GBER) [13] oraz wytyczne Komisji w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020.
Zgodnie z art. 42 ust. 2 GBER, który dotyczy pomocy operacyjnej przyznawanej przez państwo w celu wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii, pomoc przyznaje się w drodze procedury przetargowej zgodnej z zasadami konkurencji i opartej na jasnych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych kryteriach.
W przeprowadzonej aukcji OZE w grudniu 2016r. na zasadach objętych ustawą OZE [10] za ważne uznano aukcje w trzech koszykach wyłącznie dla źródeł o mocy poniżej 1 MW, w których wsparcie ma dostać 140 projektów, głównie istniejące biogazownie rolnicze (7 projektów) i małe elektrownie wodne (49 projektów), a z nowych źródeł – słoneczne instalacje fotowoltaiczne i pojedyncze wiatraki (łącznie 84 projekty).
Pierwsza z aukcji przeprowadzonych w 2017 r. miała miejsce w dniu 29 czerwca i została skierowana do inwestorów, którzy wytworzą energię elektryczną po raz pierwszy po dniu zamknięcia aukcji, w instalacjach odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW, innych niż wymienione w art. 73 ust. 3a pkt 1–6 ustawy o odnawialnych źródłach energii [9, 10].W praktyce szansę na objęcie wsparciem uzyskali inwestorzy planujący budowę mniejszych elektrowni fotowoltaicznych, wiatrowych i wodnych o mocy nieprzekraczającej 1 MW.
- W tej aukcji złożono skutecznie 472 oferty, z czego wygrały 352 oferty należące do 236 wytwórców.
- Maksymalną ilość energii elektrycznej, która mogła zostać sprzedana w drodze tej aukcji, wyniosła 4,725 TWh, a jej maksymalną wartość określono na 2,182 mld zł.
- Sprzedano 99,91% ilości oraz 80,63% wartości energii elektrycznej przeznaczonej do sprzedaży.
- Minimalna i maksymalna cena, po jakiej została sprzedana energia, wyniosła odpowiednio 195,00 zł/MWh i 398,87 zł/MWh.
W drugiej aukcji, przeprowadzonej w dniu 30 czerwca 2017 r., można było zgłaszać oferty związane z produkcją energii z istniejących elektrowni wodnych o mocy do 1 MW. W ten sposób ich właściciele zyskali szansę na migrację z systemu zielonych certyfikatów, który w tej chwili nie zapewnia przychodów pozwalających na utrzymanie rentowności, do systemu aukcyjnego gwarantującego stabilne i potencjalnie wyższe przychody.
- W aukcji migracyjnej dla elektrowni wodnych o mocy do 1 MW maksymalną ilość energii, którą może zakupić państwo po gwarantowanej, zapewnionej w aukcji cenie określono na 1,484 TWh, a jej maksymalną wartość ustalono na poziomie niemal 631,33 mln zł.
- W tej aukcji złożono skutecznie 44 oferty, które należą do 28 wytwórców.
- Sprzedano ponad 21% ilości oraz 18,36% wartości energii elektrycznej przeznaczonej do sprzedaży.
- Minimalna i maksymalna cena, po jakiej została sprzedana energia, wyniosła odpowiednio 290,00 zł/MWh i 474 zł/MWh.
Trudno pierwsze ceny ustalone w nowym systemie wsparcia traktować jako miarodajne na rynku OZE, nie tylko z uwagi na zawartą w nich pomoc publiczną, ale też na oderwanie od rynku z uwagi na dziwną strukturę koszyków aukcyjnych, możliwe pomyłki oferentów i mało przejrzysty sposób ustalania ceny. Samo słowo „aukcja” nie ma wiele wspólnego z tzw. „spotowym” ustalaniem cen (jak np. na giełdzie energii).
W aukcjach OZE nikt nie licytuje w dół od ceny referencyjnej na energię, nikt nie widzi innych ofert i nie może zmienić swojej (licytuje w ciemno, nawet w „swoim” koszyku nie wie, z kim konkuruje). Jest to zwykły przetarg na dostawę dziwnie scharakteryzowanych produktów. Od standardowego przetargu różni się tym, że zamiast dostarczenia zamkniętej koperty trzeba przejść przez platformę aukcyjną. W tym przypadku koperta nie jest otwierana od razu, ale prezes URE ma trzy dni robocze na ogłoszenie wyników.
W kontekście obowiązujących regulacji prawnych przyjęty podział instalacji OZE na określone w ustawie koszyki aukcyjne może powodować, iż pewne technologie zyskają nieproporcjonalną przewagę nad innymi, biorąc dodatkowo pod uwagę fakt, że zarówno ilość i wartość energii elektrycznej przeznaczonych do sprzedaży, jak i kolejność aukcji dla poszczególnych grup oraz ceny referencyjne regulowane są w drodze rozporządzeń Rady Ministrów czy Ministra Energii, a zatem przy uwzględnieniu kryteriów mających w dużej mierze wymiar polityczny.
Propozycja Ministerstwa Energii nowelizacji ustawy OZE
W czerwcu 2017 roku Ministerstwo Energii (ME) opublikowało projekt kolejnej nowelizacji ustawy o OZE [12], którego celem jest głównie zapewnienie pełnej zgodności przepisów ustawy [10] z unijnymi przepisami dotyczącymi pomocy publicznej. Istotne zmiany dotyczą również systemu wsparcia dla małych biogazowni i hydroelektrowni, a także zasad budowy i opodatkowania farm wiatrowych.
Ministerstwo Energii proponuje wprowadzenie nowych sześciu koszyków aukcyjnych:
- biogaz inny niż rolniczy, biomasa, biopłyny,
- termiczne przekształcanie odpadów,
- hydroenergia, geotermia, energia na morzu,
- biogaz rolniczy,
- wiatr na lądzie, fotowoltaika,
- hybrydowe instalacje OZE.
ME określiło jednocześnie, ile energii chce zakupić z poszczególnych koszyków aukcyjnym w wyniku tegorocznych aukcji. Przedstawione przez resort energii propozycje przepisów nie uwzględniają aukcji, które odbyły się 29 i 30 czerwca 2017 r., których zwycięzcy weszli do systemu aukcyjnego na dotychczasowych zasadach.
W nowych propozycjach ME znajdują się zapisy wskazujące, że aukcję wygrywają uczestnicy, którzy zaoferowali najniższą cenę sprzedaży energii aż do wyczerpania 80% ilości energii objętej ofertami złożonymi przez uczestników danej aukcji.
Gdy kilku uczestników aukcji zaoferuje taką samą najniższą cenę sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii, wówczas o sprzedaży energii elektrycznej ma rozstrzygać kolejność złożonych ofert.
ME zajęło się też sprawą ewentualnej sprzedaży projektów, które otrzymały prawo do rozliczeń w systemie aukcyjnym. Zaproponowano przepis umożliwiający wytwórcy, którego oferta wygrała aukcję, zbycie instalacji, ale pod warunkiem wystąpienia do URE z wnioskiem o wyrażenie zgody na przejście praw i obowiązków wynikających z wygranej aukcji na rzecz nabywcy. Prezes URE ma wyrażać zgodę na zbycie tej instalacji, jeśli nabywca instalacji spełnia warunki formalne wytwarzania energii elektrycznej w instalacji OZE, oraz o ile nie zachodzi uzasadnione ryzyko braku realizacji obowiązków wynikających z aukcji przez nabywcę [12].
W projekcie nowelizacji [12] zawarto nową definicję modernizacji pod kątem systemu aukcyjnego. Zgodnie z nową propozycją ME modernizacja ma oznaczać realizację inwestycji w zakresie istniejącej instalacji odnawialnego źródła energii, rozumianej jako „wykonanie robót polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego lub zmiana parametrów użytkowych lub technicznych tej instalacji, do której zastosowanie mają przepisy o pomocy inwestycyjnej”.
Zmianie ulec ma definicja hybrydowych instalacji OZE, które mają znaleźć się w osobnym koszyku aukcyjnym poprzez dodanie między innymi do definicji dodatkowej funkcjonalności pozwalającej na spłaszczenie krzywej produkcji w drodze współpracy co najmniej dwóch źródeł o różnej charakterystyce produkcji energii elektrycznej oraz zapewnienie lokalnej stabilności dostaw energii. Warunek to stosunek mocy instalacji podstawowej i tzw. instalacji współpracującej 20:80.
Brak wymogu zachowania minimalnej proporcji rodziłby ryzyko podejmowania działań pozornych polegających na instalowaniu marginalnych mocy, które w efekcie nie pozwalałyby na pełnienie funkcji stabilizacyjnej, a dokonywane byłyby w celu uzyskania statusu instalacji hybrydowej.
Z ustawy [10] ma zniknąć wprowadzona w połowie 2016 roku obok definicji klastra energii definicja spółdzielni energetycznej. Resort energii zapowiada, że rozwiązania dla spółdzielni zostaną wprowadzone w nowym pakiecie regulacji dotyczących rozwoju energetyki rozproszonej.
Uznanie polskiego systemu wsparcia rozwoju OZE za zgodny z przepisami unijnymi w dużej mierze zależy od uzasadnienia przez polski rząd potrzeby przyjęcia go w obecnej postaci. Sami autorzy projektu nowelizacji wskazywali, że celem ukształtowania koszyków aukcyjnych w przyjęty sposób jest promowanie w większym wymiarze technologii, które wytwarzają energię w sposób stabilny i przewidywalny.
Proponowane zmiany w zapisach prawnych dotyczące energetyki wiatrowej
Zmiany związane z wiatrakami
W opublikowanym projekcie nowelizacji ustawy OZE [12] znajduje się szereg zapisów doprecyzowujących status wiatraków.
Ministerstwo Energii (ME) przypomina, że w wyniku zmiany dokonanej przepisem art. 9 pkt 3 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych [11], elektrownie wiatrowe zostały wprost wymienione jako obiekt budowlany w kategorii XXIX załącznika do ustawy Prawo budowlane. W efekcie „budowlą” w Prawie budowlanym stała się cała elektrownia wiatrowa, tj. zarówno jej części budowlane, jak i elementy techniczne. Powyższe okoliczności wpłynęły na opodatkowanie budowli podatkiem od nieruchomości.
Teraz proponowane przez ME zmiany mają wyjaśnić wątpliwości związane z opodatkowaniem wiatraków, przywracając stan obowiązujący przed przyjęciem ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, czyli przywrócenie brzmienia definicji budowli zawartej w ustawie Prawo budowlane, obowiązującego przed dniem wejścia w życie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych [11].
W efekcie obowiązek podatkowy od nieruchomości ma dotyczyć wyłącznie części budowlanych elektrowni wiatrowych.
Zmiany w opodatkowaniu elektrowni wiatrowych mają nastąpić od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wejdzie w życie znowelizowana ustawa o OZE.
Zmiany związane z pozwoleniem na budowę
Zmianie ulegną również regulacje związane z pozwoleniem na budowę.
ME chce przewrócić stan, w którym pozwolenia na budowę zachowują ważność na zasadach określonych w przepisach ustawy Prawo budowlane.
Ministerstwo podkreśla, że inwestorzy, którzy posiadają decyzję o pozwoleniu na budowę, powinni mieć prawo do tego, aby na podstawie uprawnień z niej płynących mogli zrealizować swoją inwestycję nawet wtedy, jeśli z jakichkolwiek przyczyn konieczna będzie np. zmiana projektu budowlanego, która będzie wymagała zmiany pozwolenia na budowę w trybie art. 36a ustawy Prawo budowlane.
Tymczasem, zgodnie z obecnym stanem prawnym, zmiana taka traktowana jest jako nowe pozwolenie na budowę i wobec tego uniemożliwia realizację projektu wiatrowego na dotychczasowych zasadach, czyli bez uwzględnienia restrykcyjnego kryterium odległościowego, które wpisano do ustawy „antywiatrakowej” [11].
Zaproponowane poprawki ME pozwolą na uniknięcie sytuacji, w której regulacje radykalnie ingerują w zasadę ochrony praw nabytych albo ekspektatywę ich uzyskania, bez zapewnienia odpowiedniego okresu przejściowego.
Realizacja fazy budowlanej projektu inwestycyjnego w obszarze energetyki wiatrowej, w systemie aukcyjnym rozpoczynana będzie w większości przypadków po wygraniu aukcji. Dlatego obowiązujący obecnie termin 3-letni na uzyskanie pozwolenia na użytkowanie, liczony od dnia wejścia w życie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, w perspektywie braku wpływu inwestora na termin przeprowadzenia aukcji w ramach, której możliwe będzie pozyskanie wsparcia, jest wysoce dotkliwy, ponieważ znacznie utrudnia możliwość realizacji inwestycji mimo uzyskania prawomocnego pozwolenia na budowę.
Resort energii zauważa, że jeśli wziąć pod uwagę ograniczenia czasowe charakterystyczne dla tego rodzaju projektów, jak na przykład złożony proces zamawiania turbin, obostrzenia wynikające z decyzji środowiskowej w zakresie okresu w jakim możliwe jest prowadzenie robót budowlanych (ochrona lęgowa ptaków) to pozostaje niewiele czasu na podjęcie decyzji o przystąpieniu do budowy inwestycji i zaciągnięciu zobowiązań związanych z jej realizacją.
Zmiany związane z modernizacją wiatraków i ochroną mieszkańców
Ministerstwo Energii proponuje również zniesienie ustawowego zakazu modernizacji oraz remontów funkcjonujących instalacji wytwórczych, co powinno umożliwić tzw. repowering starych wiatraków, a więc zastępowanie ich nowszymi i wydajniejszymi maszynami.
ME postuluje ponadto wprowadzenie możliwości lokalizacji budynków w okolicy już funkcjonujących elektrowni wiatrowych. Proponuje się zniesienie ustawowego zakazu, jeśli wynika to z woli społeczności lokalnej.
Resort energii chce również wprowadzić regulacje mające na celu ochronę mieszkańców przed ewentualnymi szkodami związanymi z funkcjonowaniem elektrowni wiatrowych, czego obowiązujące przepisy nie gwarantują, tj. wprowadzenia rozwiązań, które w analogiczny sposób jak ma to miejsce w przypadku ochrony mieszkańców przed szkodami środowiskowymi, czy szkodami górniczymi, gwarantują mieszkańcom należytą im ochronę, w szczególności poprzez obowiązek stosowania przez potencjalnych inwestorów najlepszych praktyk oraz najlepszych dostępnych technologii, a także wraz z obowiązkiem ciążącym na inwestorze dotyczącym przywrócenia stanu sprzed zaistnienia ewentualnej/potencjalnej szkody spowodowanej funkcjonowaniem elektrowni wiatrowej..
Zmiany związane z koszykiem aukcyjnym
Najnowszy projekt nowelizacji ustawy o OZE [12] to dla wiatraków również zmiana koszyka aukcyjnego.
Według nowej propozycji Ministerstwa Energii, energetyka wiatrowa ma trafić do wspólnego koszyka z fotowoltaiką. Elektrownie wiatrowe będzie można zgłosić do aukcji również w ramach koszyka dla instalacji hybrydowych, których definicję chce zmienić ME. Dla obu koszyków w 2017 roku ME nie przewidziało aukcji, które miałyby się odbyć po wprowadzeniu w życie znowelizowanej ustawy o OZE, a więc – jak chce resort energii – po 1 września 2017 r.
Podsumowanie
- Komisja Europejska ma świadomość, że zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego UE wiąże się z osiągnięciem celów Unii Energetycznej, a to wymaga gruntownej transformacji europejskiego systemu energetycznego (w tym reformy europejskiego rynku energii elektrycznej), zapewnienia większej przewidywalności w zakresie powiązania sprzedaży hurtowej i detalicznej oraz przyciągnięcia dalszych inwestycji.
Szczegółowe zagadnienia związane z kształtem rynku energii są jednak dopiero wypracowywane. Wszystkie elementy służą lepszej integracji OZE z istniejącymi systemami elektroenergetycznymi i rozwojowi systemów pod kątem rozproszonych i zmiennych źródeł OZE. - Ostatnio wprowadzone regulacje prawne dotyczące rozwoju OZE w Polsce są podyktowane dostosowaniem ustawodawstwa polskiego do unijnych wymagań zwłaszcza dotyczy to pomocy publicznej. Obowiązująca ustawa OZE z 2015 r. zmieniona ustawą z czerwca 2016 wprowadziła nowe rozwiązania w zakresie wsparcia rozwoju zdywersyfikowanego portfela OZE. Mechanizmy uzyskania tego wsparcia nie są w pełni rynkowe, pomimo że są określone terminem aukcje, bo warunki ich przeprowadzenia zależą od oczekiwań politycznych polskiego rządu.
- Z zapisów ustawy OZE wprost wynika, że Rada Ministrów decyduje, który rodzaj źródła odnawialnego uzyska największe wsparcie rządu, bowiem decyduje o cenach referencyjnych oraz w których koszykach technologicznych będą przeprowadzane aukcje, jaki będzie wolumen sprzedaży energii w koszykach aukcyjnych i w jakiej wysokości środki pieniężne przeznaczono na wsparcie w tym koszyku.
- Energetyka wiatrowa w Polsce nie tylko lądowa, ale i morska powinna nadal rozwijać się prężnie, a jednak w ostatnim okresie po wprowadzeniu nowych uregulowań prawnych ostro wyhamowała. Zadecydowało o tym między innymi zjawisko nadpodaży certyfikatów zielonych, z którym do tej pory nie poradzono sobie, ponadto w regulacjach prawnych przesunięto punkt ciężkości na inne technologie OZE, wprowadzając niekorzystne regulacje prawne związane z wiatrakami. Dopiero pod presją inwestorów w zapowiedzianej kolejnej nowelizacji ustawy OZE zgłoszonej przez Ministerstwo Energetyki zmieniono zapisy niekorzystne dotyczące energetyki wiatrowej, a także zmieniono zapisy w innych w innych ustawach związanych z budowa obiektów energetyki wiatrowej.
Jaki będzie faktyczny efekt wprowadzonych zmian będzie można ocenić w najbliższej przyszłości.
W świetle przepisów ustawy OZE [10 ], wsparcie dla energii odnawialnej powinno zyskać na przewidywalności, choć otrzymają je jedynie zwycięskie, najtańsze projekty. Oznacza to, że inwestorzy co do zasady będą musieli zaakceptować niższą oczekiwaną stopę zwrotu, jednakże przy znacznie mniejszym ryzyku ekonomicznym inwestycji.
Literatura:
- http://www.cire.pl/pliki/2/pol_kprm2.pdf, Dokument Polityka energetyczna Polski do 2025 roku, 04 styczeń 2005 r.
- http://www.continowind.com/public/docs/Raport.pdf, Energetyka wiatrowa – stan aktualny i perspektywy rozwoju w Polsce, Instytut Energetyki Odnawialnej Warszawa, sierpień 2012 r.
- https://windeurope.org/about-wind/statistics/european/wind-in-power-2016., Reports, Bruksela, luty 2017r.
- http://gramwzielone.pl/energia-wiatrowa/27625/europa-przylaczyla-wiatraki-o-mocy-61-gw-wynik-polski-symboliczny, Europa przyłączyła wiatraki o mocy 6,1 GW. Wynik Polski symboliczny, 27 lipiec 2017r.
- http://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:1bd46c90-bdd4-11e4-bbe1-1aa75ed71a1.0007.02/DOC_1&format=PDF , komunikat KE : Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej na przyszłościowej polityce w dziedzinie klimatu, COM(2015) 80, Bruksela, luty 2015r.
- https://www.nik.gov.pl/plik/id,8459,vp,10547.pdf, Informacja o wynikach kontroli NIK, Zapewnienie mocy wytwórczych w elektroenergetyce konwencjonalnej, Warszawa, marzec 2015 r.
- http://ec.europa.eu/competition/sectors/energy/capacity_mechanisms_final_report_pl.pdf, Sprawozdanie KE: Sprawozdanie końcowe z badania sektorowego dotyczącego mechanizmów zapewniających zdolności wytwórcze , COM(2016) 752, listopad 2016 r.
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz. U. z 2015 r., nr 0, poz. 478.
- Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2016r. nr 0 ,poz. 925.
- Jednolity tekst ustawy z dnia 20 lutego 2015 o odnawialnych źródłach (Dz. U. 2015 poz. 478), opracowany na podstawie: t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1148, 1213. r.
- Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, Dz. U. 2016, nr 0, poz. 961.
- http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12299905/12442263/12442264/dokument296065.pdf, .Projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, zgłoszony przez Ministerstwo Energii, datowany na 16.06.2017r.
- http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32014R0651, rozporządzenie komisji (ue) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 traktatu, tzw. GBER.