Środki ochrony indywidualnej przed porażeniem prądem elektrycznym i upadkiem z wysokości dla pracowników – zagadnienia wybrane
Przykład szkolenia z ewakuacji poszkodowanego
Bezpieczeństwo elektryczne – definiuje się jako – występowanie akceptowanego ryzyka przy użytkowaniu urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, które może wyniknąć z błędu użytkowania, a może prowadzić do narażenia na bezpośrednie fizyczne zagrożenia.
Zobacz także
dr inż. Andrzej Książkiewicz - Astat Sp. z o.o. Wykorzystanie stacjonarnych analizatorów jakości energii PQI-DA Smart do raportowania stanu sieci elektroenergetycznej
Zapewnienie właściwej jakości energii elektrycznej, w tym brak przerw w dostawie energii oraz opłat za ponadumowny pobór energii elektrycznej, należą do zadań służb energetycznych w zakładzie przemysłowym....
Zapewnienie właściwej jakości energii elektrycznej, w tym brak przerw w dostawie energii oraz opłat za ponadumowny pobór energii elektrycznej, należą do zadań służb energetycznych w zakładzie przemysłowym. Aby móc wypełnić wskazane zadania, niezbędne są rzetelne dane o parametrach jakości energii elektrycznej. W tym celu można stosować stacjonarne analizatory jakości energii elektrycznej firmy A-Eberle typu PQI-DA Smart.
Aero7.pl Klimatyzator ścienny split do domu i mieszkania
Klimatyzatory ścienne split to idealne rozwiązanie do chłodzenia wnętrz zarówno w domach, jak i mieszkaniach. Umożliwiają efektywną regulację temperatury, zapewniając komfort nawet w najgorętsze dni.
Klimatyzatory ścienne split to idealne rozwiązanie do chłodzenia wnętrz zarówno w domach, jak i mieszkaniach. Umożliwiają efektywną regulację temperatury, zapewniając komfort nawet w najgorętsze dni.
De Dietrich Sanktuarium w Kałkowie-Godowie z nowoczesnym systemem ogrzewania marki De Dietrich
Zakończono półtoraroczny projekt termomodernizacji w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, Pani Ziemi Świętokrzyskiej, zlokalizowanym w Kałkowie-Godowie. Obecnie zarówno duchowni, jak i pielgrzymi odwiedzający...
Zakończono półtoraroczny projekt termomodernizacji w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, Pani Ziemi Świętokrzyskiej, zlokalizowanym w Kałkowie-Godowie. Obecnie zarówno duchowni, jak i pielgrzymi odwiedzający to miejsce, mają dostęp do zaawansowanego technologicznie systemu grzewczego.
Bezpieczeństwo elektryczne to popularne określenie bezpośrednio związane z ochroną przeciwporażeniową, które obejmuje zbiór technicznych zabezpieczeń wspomaganych przez instrukcje BHP oraz przepisy techniczno-prawne.
|
W Artykule:
|
|
STRESZCZENIE W artykule omówione zostały podstawowe środki ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym oraz sprzęt i systemy zabezpieczające przed upadkiem z wysokości. |
|
ABSTRACT Personal Protective Equipment Against Electric Shock and Falls From Height for Employees – Selected Issues The article discusses basic means of protection against electric shock as well as equipment and systems to prevent falls from height |
Przepisy prawne
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i ochronę ich zdrowia w każdym aspekcie związanym z pracą. Natomiast pracownik jest zobowiązany do stosowania środków ochrony indywidualnej, dostarczonych przez pracodawcę.
Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej znajdują się w załączniku nr II do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 169 poz. 1650 ze zm.).
Według ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest obowiązany [2]:
- zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości,
- zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji niepowodujących takich zagrożeń.
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.
Fot. 1. Osprzęt elektroizolacyjny stosowany przy pracach pod napięciem lub w pobliżu napięcia fot. JT
Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym
Osoby zatrudnione przy urządzeniach elektrycznych lub w pobliżu tych urządzeń powinny być wyposażone w odpowiedni sprzęt ochronny, zabezpieczający przed porażeniem prądem elektrycznym, szkodliwym oddziaływaniem łuku elektrycznego oraz przed urazami mechanicznymi [3].
Sprzęt ochronny w zakładzie pracy powinien być użytkowany według następujących zasad [3]:
1) Sprzęt ochronny użytkowany i zapasowy należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności;
2) Pracodawca ustala sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego;
3) Bezpośrednio przed każdorazowym użyciem sprzętu należy sprawdzić jego stan techniczny oraz datę ważności badania. Zabronione jest używanie sprzętu niesprawnego bądź uszkodzonego;
4) Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, warunki przechowywania i stosowania sprzętu ochronnego i jego ewidencjonowania;
5) Narzędzia pracy i sprzęt ochronny niesprawne lub takie, które utraciły ważność próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z użycia;
6) Podczas posługiwania się sprzętem zasadniczym należy zwrócić uwagę na stosowanie go zgodnie z przeznaczeniem oraz do napięć nie wyższych niż wynika to z oznaczeń podanych na sprzęcie.
Sprzęt ochronny użytkowany w zakładzie należy [3]:
a) Oznakować przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia. Na każdym rodzaju sprzętu ochronnego powinny być umieszczone: nazwa producenta, numer ewidencyjny – czytelny, umieszczony w widocznym miejscu, wysokość napięcia, do jakiego dany sprzęt jest przystosowany, data następnej próby okresowej.
b) Przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności. Sprzęt ochronny gumowy powinien być przechowywany w temperaturze nie wyższej niż 25°C, w stanie nienaprężonym, w miejscach nienarażonych na działanie promieni słonecznych. Sprzęt wykonany z materiałów higroskopijnych (np. z bakelitu lub drewna) należy przechowywać w suchych, zamkniętych pomieszczeniach lub w szczelnych futerałach.
c) Poddawać okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.
W zależności od przeznaczenia sprzęt ochronny dzieli się na [3]:
1) sprzęt izolujący, który stanowi ochronę przed przepływem przez ciało człowieka prą-du elektrycznego. Do tej grupy sprzętu izolującego zalicza się:
a) drążki izolacyjne (manipulacyjne, pomiarowe i do zakładania uziemiaczy przenośnych),
b) kleszcze i uchwyty izolacyjne do bezpieczników,
c) półbuty, kalosze i rękawice elektroizolacyjne, dywaniki i chodniki gumowe,
d) narzędzia izolowane,
e) pomosty izolacyjne;
2) sprzęt służący do stwierdzania obecności napięcia: wskaźniki napięcia oraz uzgadniacze faz;
3) sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia: uziemiacze przenośne i zarzutki;
4) sprzęt zabezpieczający przed działaniem łuku elektrycznego, produktów spalania i przed zagrożeniami mechanicznymi;
5) sprzęt pomocniczy: przenośne ogrodzenia i płyty izolacyjne, barierki i linki, nakładki izolacyjne, tablice ostrzegawcze i siatki ochronne.
Natomiast do ochrony oczu i twarzy przed łukiem powstającym przy zwarciu elektrycznym stosowane są osłony twarzy. Osłony te nie powinny mieć zewnętrznych elementów metalowych oraz powinny zapewniać ochronę całej twarzy. Minimalna wysokość szybek powinna wynosić 150 mm, a grubość co najmniej 1,2 mm. Dodatkowo osłony powinny zapewniać ochronę przed [2]:
- uderzeniem o co najmniej o niskiej energii,
- promieniowaniem nadfioletowym (o oznaczeniu 3-1,2).
Przez wiele lat osłony twarzy zapewniały ochronę przed łukiem elektrycznym przy napięciu do 440 V. Od kilku lat dostępne są również osłony twarzy chroniące przed łukiem elektrycznym przy napięciu do 1 kV. Osłony chroniące przed łukiem powstającym przy zwarciu elektrycznym powinny być oznakowane dodatkowo symbolem „8” [1].
Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości
Fot. 2. Kask wraz z przyłbicą chroniący przed łukiem elektrycznym fot. JT
Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, aby prawidłowo spełniał swoje funkcje, musi być odpowiednio dobrany do stanowiska, na którym jest stosowany.
W przypadku gdy na danym stanowisku pracy istnieje konieczność przemieszczania się w poziomie na długich odcinkach należy stosować poziome liny kotwiczące. Jeżeli praca na danym stanowisku pracy wymaga przemieszczania się w poziomie, a ponadto jest ona wykonywana często, np. podczas obsługi dachów, słupów linii napowietrznych, wagonów kolejowych, celowym staje się wykorzystanie konstrukcji składającej się z poziomych szyn kotwiczących wyposażonych w odpowiedni wózek jezdny wyposażony w system samohamowny [2].
Podobnie jak w przypadku punktów kotwiczenia właściwy dobór podzespołów łącząco-amortyzujących wywiera istotny wpływ na bezpieczeństwo i wygodę wykonywania pracy na wysokości [2]. Amortyzatory włókiennicze z linkami bezpieczeństwa ze względu na swoje niewielkie wymiary i małą masę preferowane są do stosowania wszędzie tam, gdzie istnieje konieczność częstej zmiany miejsca pracy związanej z przepinaniem do nowego punktu kotwiczenia. Sprzęt ten zasadniczo nie nadaje się do stosowania na stanowisku z jednym punktem kotwiczenia przy konieczności przemieszczania się pracownika w pionie lub poziomie. Amortyzatory włókiennicze z linkami bezpieczeństwa mogą być stosowane tylko na takich stanowiskach pracy, gdzie zagwarantowana jest odpowiednia przestrzeń pod nogami pracownika na powstrzymywanie spadania. Pozwala to na uniknięcie zderzenia się np. z elementami konstrukcyjnymi. Na dystans pod stopami użytkownika, który powinien być wolny od niebezpiecznych elementów, składają się: droga swobodnego spadania człowieka, odcinek, na którym następuje rozerwanie taśmy amortyzującej w amortyzatorze, oraz odcinek wynikający z wydłużenia linki bezpieczeństwa oraz wydłużenia się szelek bezpieczeństwa i ich przesunięcia na ciele człowieka. W przypadku konieczności częstej zmiany miejsca kotwiczenia amortyzatora lub linki na konstrukcji nośnej niezbędny jest dobór sprzętu wyposażonego w zatrzaśniki pozwalające na łatwe i szybkie zapinanie i odpinanie lub ewentualnie wyposażonego w dwie linki bezpieczeństwa. Ułatwia to w istotny sposób pracę i zabezpiecza człowieka przed sytuacją, w której nie jest przyczepiony do podzespołu kotwiczącego. Prace prowadzone na ciasnych stanowiskach, ograniczających człowiekowi swobodę ruchów, wymagają stosowania podzespołów łącząco-amortyzujących wyposażonych w zatrzaśniki z blokadą w postaci zakrętki. Rozwiązanie takie zabezpiecza całkowicie przed przypadkowym otwarciem zatrzaśnika na skutek np. dociśnięcia go plecami do elementów stanowiska pracy. W przypadku odsuwania się pracownika w poziomie od punktu kotwiczenia należy zapewnić mu odpowiedni obszar, wolny od elementów konstrukcyjnych, na wykonanie ruchu wahadłowego podczas powstrzymywania spadania. Oszacowanie tego obszaru powinno być dokonywane na podstawie informacji dotyczącej wydłużeń dynamicznych zawartej w instrukcji użytkowania amortyzatorów [2].
Fot. 3. Przykład szkolenia z ewakuacji poszkodowanego przy użyciu sprzętu samohamownego fot. JT
Urządzenia samohamowne i samozaciskowe z giętką prowadnicą są sprzętem preferowanym dla stanowisk pracy, które wymagają przemieszczania się użytkownika w kierunku pionowym, np. podczas pracy na słupach kratownicowych, na kominach, wieżach wiertniczych, w szybach itp. Podstawowymi zaletami tych urządzeń są [2]:
- ograniczenie do bezpiecznej dla człowieka wartości siły działającej na klamrę zaczepową szelek bezpieczeństwa,
- zredukowanie do minimum drogi swobodnego spadania człowieka,
- ograniczenie możliwości swobodnego spadania człowieka w innej pozycji niż „pionowej nogami do dołu”,
- umożliwienie użytkownikowi przemieszczania się w kierunku pionowym bez dodatkowych operacji, takich jak przepinanie.
Wadą urządzeń samohamownych i samozaciskowych z giętką prowadnicą, która musi być uwzględniana podczas projektowania stanowiska pracy, jest ich stosunkowo duża masa (dotyczy to przede wszystkim urządzeń samohamownych) i bardziej skomplikowany, w porównaniu z amortyzatorami włókienniczymi, sposób użytkowania. W zależności od wymagań stanowiska pracy omawiany sprzęt może być dobierany w różnych wariantach konstrukcyjnych, np. urządzenia samohamowne mogą posiadać linki o długości od 2,5 do 30 m, prowadnice giętkie urządzeń samohamownych mogą być wykonane z lin włókienniczych lub lin stalowych [2].
Ponadto należy zwrócić uwagę na ograniczenie w stosowaniu urządzeń samohamownych. Urządzenia te nie mogą być używane w sytuacji, gdy pracownik oddala się w poziomie od punktu kotwiczenia na odległość, przy której linka urządzenia tworzy z pionem kąt większy od 20°. Sytuacja taka może bowiem doprowadzić do wzrostu drogi swobodnego spadania, a w konsekwencji do zwiększenia drogi powstrzymywania spadania z wysokości [2].
W przypadku urządzeń samozaciskowych z giętkimi prowadnicami wykonanymi z lin włókienniczych występuje z kolei istotny problem związany z wielkością drogi powstrzymywania spadania. Problem ten uwidacznia się szczególnie podczas pracy z dużą czynną długością prowadnicy, to znaczy długim odcinkiem prowadnicy między mechanizmem samozaciskowym a punktem kotwiczenia. W przypadku czynnych długości prowadnicy rzędu kilkudziesięciu metrów droga powstrzymywania spadania może osiągnąć wartość od kilku do kilkunastu metrów. W celu zabezpieczenia się w takiej sytuacji przed zderzeniem użytkownika z podłożem, należy szczegółowo stosować się do instrukcji użytkowania sprzętu, które powinny określać wydłużenia dynamiczne urządzeń samozaciskowych [2].
Osobną kategorią podzespołów łącząco-amortyzujących, ze względu na specyficzny zakres zastosowania, są urządzenia samozaciskowe ze sztywną prowadnicą. Specyfika stosowania tych urządzeń polega na instalowaniu prowadnicy sztywnej do konstrukcji nośnej stanowiska pracy za pomocą systemu odpowiednich łączników. Ze względu na dużą pracochłonność instalowania prowadnicy, a zarazem dużą jej trwałość, urządzenia te preferowane są do montażu na konstrukcjach wymagających częstej obecności ludzi, np. na masztach i słupach, które podlegają częstym kontrolom i naprawom itp.
Specyficzne warunki narzucane przez różne stanowiska pracy na wysokości pociągają za sobą konieczność dokonania prawidłowego wyboru rodzaju szelek bezpieczeństwa. Najważniejszą cechą określającą przydatność szelek bezpieczeństwa dla danego stanowiska pracy jest umiejscowienie klamer zaczepowych oraz regulacja dopasowania pasów udowych i biodrowych [2].
Szelki bezpieczeństwa z grzbietową klamrą zaczepową mają zastosowanie uniwersalne i mogą być stosowane na większości stanowisk pracy na wysokości. Preferowanym do współpracy z nimi podzespołem łącząco-amortyzującym jest amortyzator włókienniczy z linką bezpieczeństwa lub urządzenie samohamowne.
Szelki bezpieczeństwa z pojedynczą piersiową klamrą zaczepową są przeznaczone głównie do współpracy z urządzeniami samozaciskowymi. Umożliwiają one wtedy łatwe wpinanie się do mechanizmu samozaciskowego oraz kontrolę jego działania. Szelki te mogą być również wykorzystywane z amortyzatorami włókienniczymi lub urządzeniami samozaciskowymi na pochyłych płaszczyznach, np. na stromych dachach.
Odrębną kategorią zastosowań jest „praca w podparciu”, możliwa do wykonania za pomocą szelek wyposażonych w pas biodrowy z klamrami zaczepowymi. Do klamer tych dołączona jest wówczas linka do nadawania pozycji w podparciu, która otacza np. słup, a nogi użytkownika spoczywają np. na elemencie konstrukcyjnym stanowiska pracy. Pas biodrowy szelek i linka do nadawania pozycji nie mogą jednak nigdy spełniać funkcji powstrzymywania spadania z wysokości.
Podsumowanie
Na podstawie przedstawionych informacji na temat sprzętu chroniącego przed porażeniem prądem elektrycznym oraz upadkiem z wysokości, można stwierdzić, że należy dokonać prawidłowego doboru ochrony dla danego stanowiska pracy.
Dodatkową zasadą, która powinna być przyjmowana przy doborze sprzętu przeznaczonego do powstrzymywania spadania z wysokości jest minimalizacja drogi swobodnego spadania człowieka. Droga swobodnego spadania wpływa bowiem bezpośrednio na długość drogi powstrzymywania spadania oraz poziom obciążeń dynamicznych (sił) działających na człowieka.
Projektowanie systemu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości dla danego stanowiska pracy powinno być zawsze związane ze szczegółową analizą instrukcji użytkowania poszczególnych elementów. Konieczne jest także przeprowadzanie szkoleń praktycznych dla pracowników, także z ewentualną ewakuacją poszkodowanego.
Literatura
- PN-EN 166:2005 P Ochrona indywidualna oczu. Wymagania.
- www.ciop.pl
- www.bezel.com.pl
