Zmiany w zakresie elektromobilności wynikające z projektów ustaw i rozporządzeń
Zmiany w zakresie elektromobilności wynikające z projektów ustaw i rozporządzeń, fot. pixabay.com
Dynamiczny rozwój elektromobilności to fakt, od którego nie ma odwrotu. W najbliższych latach będziemy obserwowali znaczny wzrost liczby pojazdów elektrycznych, przez co powinna rozwijać się infrastruktura ładowania. Jak podaje Instytut Badania Rynku Motoryzacyjnego „Samar” na podstawie bazy CEPIK w listopadzie 2020 roku było zarejestrowanych ponad 17 tys. (17 083) samochodów elektrycznych oraz hybryd typu plug-in, z czego ponad 8 tysięcy (8259) to pojazdy tylko elektryczne (BEV – Battery Electric Vehicle).
Patrząc na rozwój rynku, sprzedaż nowych pojazdów elektrycznych wzrasta mimo panującej pandemii COVID-19. Z danych ACEA wynika, że w pierwszym półroczu 2020 roku w Europie odnotowaliśmy ok. 40% wzrost rejestracji samochodów typu BEV (Battery Electric Vehicles) w stosunku do analogicznego okresu w roku poprzednim (154 935 szt. w Q1-Q2 2020 r.). Na rynku polskim był to wzrost o niecałe 20%. Jeszcze lepsze wyniki osiągają pojazdy typu PHEV (Plug-in Electric Vehicles): to wzrost o 148% (141 509 szt.) w Europie i o 198% na rynku polskim (1371 szt.).
Aby rynek rósł w jeszcze szybszym tempie, należy zwrócić uwagę na kwestię infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych, bez której nie możemy mówić o rozwoju elektromobilności w Polsce. W ostatnim czasie wiele mówi się o zmianach przepisów dotyczących instalacji punktów ładowania w nowych obiektach budowlanych, a co za tym idzie kilka resortów pracuje nad projektami rozporządzeń, które w niedługim czasie wejdą w życie.
Przepisy UE
Polskie akty prawne są odzwierciedleniem przepisów unijnych, a dokładnie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z 30 maja 2018 roku, która ma na celu ułatwienie osiągnięcia celów klimatycznych w roku 2030 poprzez m.in. redukcję emisji CO2 o minimum 55% (jak ustalono podczas grudniowego szczytu UE), poprawę charakterystyki energetycznej budynków, zwiększenie udziału OZE, ale także ułatwienia dla rozwoju elektromobilności. Zmiany dotyczą nowych obiektów mieszkalnych i niemieszkalnych, ale także tych poddawanych renowacjom. Wyrażone jest to poprzez ułatwienia w instalacji indywidualnych punktów ładowania na parkingach, w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych – likwidacja barier i komplikacji administracyjnych, tworzenie infrastruktury kanałowej (kanały na przewody elektryczne, aby umożliwić zainstalowanie na późniejszym etapie punktów ładowania) oraz zachętę do korzystania z pojazdów elektrycznych przez wstępne wyposażanie miejsc parkingowych (w kanały na przewody) oraz instalowania punktów ładowania.
Zgodnie z Dyrektywą minimalne wymogi co do punktów ładowania to:
- dla budynków niemieszkalnych, mających więcej niż 10 miejsc parkingowych, należy zapewnić instalację co najmniej jednego punktu ładowania, zaś infrastrukturę kanałową dla co najmniej 1 na 5 miejsc parkingowych.
- dla budynków mieszkalnych, mających więcej niż 20 miejsc, należy ustanowić w prawie krajowym minimalną liczbę punktów ładowania do dnia 1 stycznia 2025 r. oraz zapewnić infrastrukturę kanałową dla co najmniej 1 na 10 miejsc parkingowych.
Ponadto Dyrektywa mówi o usunięciu ewentualnych barier regulacyjnych, w tym procedur udzielania pozwoleń i zatwierdzania, aby jak najbardziej uprościć instalowanie punktów ładowania w nowych i istniejących budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych.
Na deweloperach i właścicielach budynków mieszkalnych i niemieszkalnych będzie ciążył obowiązek zabezpieczenia infrastruktury do ładowania pojazdów. Zacznie on obowiązywać od 10 marca 2021 roku.
Zmiany w polskich przepisach
Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwo Rozwoju ogłaszały projekty rozporządzeń i zmian w ustawach mówiących o konieczności instalacji punktów ładowania w obiektach mieszkalnych wielorodzinnych i użyteczności publicznej.
Zmiany wprowadzone w dniu 16 września przez Ministra Rozwoju do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada budynki (DzU z 2019 roku poz. 1065 z późn. zm.) określa nastpujące wymagania:
§ 180. 1) dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do odbiorników, stosownie do potrzeb użytkowych, w tym w zakresie infrastruktury na potrzeby ładowania pojazdów elektrycznych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (DzU z 2019 r. poz. 1124, 1495, 1527 i 1716).
Głównym celem nowelizacji rozporządzenia było wdrożenie części postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844/UE z dnia 30 maja 2018 r.
Jak wynika z zapisów Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Art. 12. 1.) budynki użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne wielorodzinne usytuowane w gminach, o których mowa w art. 60 ust. 1, oraz związane z nimi wewnętrzne i zewnętrzne stanowiska postojowe, projektuje się i buduje, zapewniając moc przyłączeniową pozwalającą wyposażyć te stanowiska w punkty ładowania o mocy nie mniejszej niż 3,7 kW.
W projekcie rozporządzenia Ministra Klimatu dotyczącego sposobu ustalania mocy przyłączeniowej dla wewnętrznych i zewnętrznych stanowisk postojowych związanych z budynkami użyteczności publicznej oraz budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi dookreślono sposób obliczania liczby wymaganych punktów.
Budynki użyteczności publicznej powinny zapewnić moc przyłączeniową będącą iloczynem 20% planowanych stanowisk postojowych i mocy równej 3,7 kW. Przykład z uzasadnienia do projektu rozporządzenia: 10 miejsc postojowych wyniesie 7,4 kW (10·0,2·3,7 = 7,4 kW). Rozporządzenie dopuszcza instalację mniejszej liczby stanowisk ładowania, ale o większej mocy.
W uzasadnieniu do projektu czytamy, że poziom 20% planowanych stanowisk postojowych dla budynków użyteczności publicznej jest wynikiem wcześniej prowadzonych konsultacji. W wielorodzinnych budynkach mieszkalnych moc przyłączeniową określa się, mnożąc 50% planowanej liczby miejsc postojowych i mocy jednostkowej 3,7 kW. Dla przykładu, minimalna moc przyłączeniowa dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego posiadającego 10 miejsc postojowych wyniesie 18,5 kW (10·0,5·3,7 = 18,5 kW). W rozporządzeniu nie określa się liczby punktów ładowania, co oznacza możliwość instalacji mniejszej liczby punktów ładowania, ale o większej mocy. Przyjęty wskaźnik 50% planowanych stanowisk był wynikiem wcześniej prowadzonych konsultacji.
W projekcie zmian do Ustawy z dnia 10.11.2020 r. doprecyzowano również: sposób i wymagania co do instalacji punktów ładowania w nowych i istniejących już obiektach budowlanych. Przepisy mają zapewnić ułatwienia w procedurach planowania i projektowania punktów w budynkach wielorodzinnych oraz zapewnienie odpowiedniej mocy przyłączeniowej. Ponadto przepisy mówią też o wprowadzeniu ułatwień w uzyskiwaniu zgody na instalację punktu ładowania na parkingach wielostanowiskowych we wspólnotach/spółdzielniach mieszkaniowych w budynkach już istniejących. Projekt zmian określa, do kogo wniosek o instalację ma być kierowany (zarząd wspólnoty lub spółdzielni lub do osoby sprawującej zarząd nad nieruchomością), czas rozpatrywania (60 dni) oraz to, że wszystkie koszty związane z zakupem stacji oraz instalacją punktu mają zostać pokryte przez wnioskodawcę. W przypadku, gdy ekspertyza wykaże, że jest brak możliwości instalacji punków ładowania lub gdy maksymalna liczba punktów ładowania dla danego budynku zostanie wykorzystana, zgody na instalację i eksploatację punktu ładowania można udzielić wyłącznie, jeżeli wnioskodawca zobowiąże się pokryć wszelkie koszty wynikające ze zmiany umowy o przyłączenie budynku do sieci elektroenergetycznej w celu przyłączenia tego punktu do sieci.
Ponadto projekt zmian zakłada wprowadzenie art. 62b do Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity DzU z 2020 roku poz. 1333), mówiącego o konieczności wykonania ekspertyzy obejmującej ocenę instalacji elektrycznej w obrębie tego budynku oraz wewnętrznych i zewnętrznych miejsc postojowych z nim związanych pod względem dopuszczalności podłączenia do niej punktów ładowania oraz zasad bezpieczeństwa związanych z jej używaniem. Obowiązek zlecenia wykonania ekspertyzy będzie ciążył na Zarządcy obiektu i ma być przeprowadzony podczas najbliższej obowiązkowej kontroli instalacji elektrycznej budynku oraz wewnętrznych i zewnętrznych miejsc parkingowych przez osobę z kwalifikacjami dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych.
Sama ekspertyza ma zawierać informacje o:
- mocy przyłączeniowej, którą można wykorzystać dla potrzeby punktów ładowania,
- punkty w instalacji elektrycznej, gdzie instalacja punktów ładowania jest możliwa, oraz parametry infrastruktury, która może być tam podłączona,
- maksymalną liczbę i moc punktów ładowania,
- warunki do bezpiecznej eksploatacji.
Gdy ekspertyza nie zostanie wykonana w terminie okresowej kontroli instalacji elektrycznej, mieszkaniec budynku, o którym mowa w ust. 1, posiadający tytuł prawny do lokalu w tym budynku, może zlecić jej sporządzenie i obciążyć kosztami z tym związanymi podmioty (jak spółdzielnie czy wspólnotę mieszkaniową).
Brakuje nam infrastruktury bazowej
Każde działania mające na celu ułatwienia korzystania z pojazdów elektrycznych są potrzebne, szczególnie gdy stanowią realizację prawa unijnego. Każdy z użytkowników powinien mieć możliwość wyboru swojej strategii na korzystanie z pojazdu elektrycznego. Z analiz Polskiej Izby Rozwoju Elektromobilności wynika jednak, że proponowana w zapisach moc 3,6 kW dla pojedynczego punktu może być niewystarczająca dla nowych pojazdów, które mają baterie trakcyjne o coraz większej pojemności. Ładowanie pojazdu wyposażonego w baterie o dużej pojemności przy zasilaniu z punktu o mocy 3,6 kW zajmie ok. 26 godzin, a przy przyłączeniu do punktu ładowania o mocy 7,4 kW czas ładowania może wynieść 13 godzin. Technologie bateryjne i ładowania zmierzają w kierunku dużej pojemności i możliwości przyjęcia dużej mocy podczas szybkiego ładowania. Już teraz producenci zapowiadają modele mogące przyjąć moc 350 kW, aby maksymalnie skrócić czas spędzony na stacji ładowania.
Polska Izba Rozwoju Elektromobilności rekomenduje, aby podejmować działania, aby w pierwszej kolejności zadbać o infrastrukturę podstawową, która pomoże rozwinąć elektromobilność z równym dostępem dla wszystkich, tj. dla mieszkańców bloków którzy nie mają stałego miejsca parkingowego ani garażu, przedstawicieli transportu zbiorowego, pojazdów flotowych i ciężarówek. Obecnie wspólnoty mieszkaniowe obawiając się nieznanej technologii samochodów elektrycznych, nierzadko zabraniają z korzystania lub ładowania samochodów elektrycznych na wielostanowiskowych parkingach, obawiając się ryzyka pożaru lub nielegalnego poboru energii elektrycznej. Uważamy, że dobrą alternatywą dla przepisów byłaby instalacja przez dewelopera lub operatora sieci ładowania ogólnodostępnych punktów ładowania wysoką mocą, gdzie w krótkim czasie można by uzupełnić energię w pojeździe. Jednocześnie kilka stanowisk pozwala na rotację pojazdów i maksymalne wykorzystanie dostępnej mocy, zamiast „trzymać” zapas mocy dla punktów ładowania, które pojawią się w przyszłości w poszczególnych budynkach.
Propozycje te są podyktowane przewidywaniami rozwoju rynku, gdzie na przykładzie Niemiec szacuje się, że w ciągu najbliższych 5 lat powinno pojawić się ok. 200 000 ogólnodostępnych punktów ładowania, aby obsłużyć ponad 7 mln samochodów elektrycznych i hybryd plug-in. Jak wskazuje Międzynarodowa Rada Czystego Transportu, miasto Berlin ma obecnie ok. 14% stacji ładowania, jakie będą wymagane w 2025 roku. Wynika to też właśnie ze złej dostępności miejsc w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Jeśli jako kraj chcemy dogonić Europę i wdrażać elektromobilność, to również powinniśmy podejmować więcej zdecydowanych działań.
Literatura
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej.
- Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska sposobu ustalania mocy przyłączeniowej dla wewnętrznych i zewnętrznych stanowisk postojowych związanych z budynkami użyteczności publicznej oraz budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi https://legislacja.gov.pl/projekt/12340756
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (DzU z 2019 roku poz. 1065 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 16 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200001608.
- Projekt zmian w ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw https://legislacja.gov.pl/projekt/12340506/katalog/12740116#12740116
- Instytut Badania Rynku Motoryzacyjnego SAMAR: Auta z wtyczką – ile jest ich w Polsce? https://www.samar.pl/__/3/3.a/110257/Auta-z-wtyczk%C4%85---ile-jest-ich-w-Polsce-.html?locale=pl_PL
- ACEA: NEW PASSENGER CAR REGISTRATIONS BY FUEL TYPE IN THE EUROPEAN UNION1 Quarter 2 2020, www.acea.be
- Ładowarki liczone w setkach tysięcy. Niemcy szukają miejsca na brakujące stacje https://e.autokult.pl/39619,ladowarki-liczone-w-setkach-tysiecy-niemcy-szukaja-miejsca-na-punkty-ladowania