Wymagania dotyczące tras przewodowych na terenie budowy oraz w budynkach i innych obiektach budowlanych
Construction of electrical installations on building site or in buildings – requirements
Fot. K. Kuczyński
Teren budowy to wydzielone i najczęściej ogrodzone miejsce, przeznaczone do prowadzenia robót budowlanych, czyli budowy, rozbudowy, nadbudowy, a także prac polegających na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu
budowlanego, wraz z przestrzenią zajmowaną przez zaplecze budowy. Na tym terenie znajdują się zarówno budowane obiekty, jak i wszystkie obiekty tymczasowe: budynki administracyjne i socjalne, składy materiałów, drogi tymczasowe oraz warsztaty itp. W przypadku rozległych terenów budowy dzieli się je na etapy lub strefy oddzielne dla wszystkich podwykonawców [1,3].
Zobacz także
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Jak zacząć przygodę ze złączkami listwowymi w rozdzielnicy budynkowej?
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych stały się ostatnio znacznie bardziej złożone niż kilkanaście, a nawet kilka lat temu. Korzystamy dzisiaj z większej liczby urządzeń zasilanych energią elektryczną,...
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych stały się ostatnio znacznie bardziej złożone niż kilkanaście, a nawet kilka lat temu. Korzystamy dzisiaj z większej liczby urządzeń zasilanych energią elektryczną, a nierzadko w domach mieszkalnych mamy również do czynienia z mniej lub bardziej zaawansowanymi systemami automatyki.
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Jak dobrać właściwy sposób otwierania zacisku?
W sprężynowych złączkach listwowych występują trzy warianty otwierania zacisków: z otworem montażowym, za pomocą przycisku i dźwigni. Ostatnio przedstawiliśmy złączki z dźwignią, dostępne wyłącznie w rodzinie...
W sprężynowych złączkach listwowych występują trzy warianty otwierania zacisków: z otworem montażowym, za pomocą przycisku i dźwigni. Ostatnio przedstawiliśmy złączki z dźwignią, dostępne wyłącznie w rodzinie WAGO TOPJOB® S. Tym razem szczegółowo omówimy pozostałe dwa warianty: przycisk i otwór montażowy.
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Najbardziej intuicyjny montaż przewodów na szynie
Złączki listwowe są dziś podstawowym komponentem każdej nowoczesnej rozdzielnicy. Wśród dostępnych na rynku rozwiązań szczególną uwagę zwracają te produkty, które gwarantując pewność połączenia skracają...
Złączki listwowe są dziś podstawowym komponentem każdej nowoczesnej rozdzielnicy. Wśród dostępnych na rynku rozwiązań szczególną uwagę zwracają te produkty, które gwarantując pewność połączenia skracają czas montażu i czynią je bardziej intuicyjnym. Wszystkie te warunki spełniają złączki listwowe TOPJOB® S z dźwignią.
W artykule:• Ochrona przeciwporażeniowa na budowie• Prowadzenie instalacji na budowie • Wymagania dla obiektów budowlanych • Trasy kablowe |
Ochrona przeciwporażeniowa na budowie
Podstawowa zasada ochrony przed porażeniem elektrycznym polega na tym, by części czynne niebezpieczne nie były dostępne, a dostępne części przewodzące nie były niebezpieczne ani w warunkach normalnych, ani w warunkach pojedynczego uszkodzenia.
- Ochrona przed porażeniem elektrycznym realizowana jest przez odpowiednią kombinację środka ochrony podstawowej i środka ochrony przy uszkodzeniu.
- Ochrona przed porażeniem w warunkach normalnych (przy braku uszkodzenia) jest zapewniona przez środki ochrony podstawowej (np. izolacja podstawowa, przegrody lub obudowy), a ochronę w warunkach pojedynczego uszkodzenia gwarantują środki ochrony przy uszkodzeniu (np. samoczynne wyłączenie zasilania, ochronne połączenia wyrównawcze, izolacja dodatkowa).
- Alternatywnie ochronę przeciwporażeniową może stanowić wzmocniony środek ochrony (np. izolacja podwójna lub izolacja wzmocniona), który zapewnia ochronę w warunkach normalnych i w warunkach pojedynczego uszkodzenia [1, 2].
- Środki ochrony uzupełniającej (np. urządzenia ochronne różnicowoprądowe, dodatkowe ochronne połączenie wyrównawcze) stosowane są w warunkach zwiększonego zagrożenia porażenia prądem elektrycznym lub jeśli zachodzi możliwość wystąpienia nieostrożności użytkowników urządzeń elektrycznych.
- Wszystkie części czynne urządzeń elektrycznych użytkowanych na terenie budowy powinny być zabezpieczone przed dotykiem za pomocą: izolacji, osłon lub obudów.
- Drzwi obudów lub pokrywy osłaniające części czynne powinny być możliwe do otwarcia jedynie przy użyciu klucza lub narzędzia.
- Na terenie budowy nie dopuszcza się stosowania środków ochronnych w postaci przeszkód oraz umieszczania części czynnych niebezpiecznych poza zasięgiem ręki [2].
Szczegółowe wymagania określa norma PN-HD 60364-7-704:2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-704: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie budowy lub rozbiórki.
Prowadzenie instalacji na budowie
Wymagania szczegółowe dotyczące bezpiecznego wykonywania robót budowlanych zawiera Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (DzU z 2003 r., nr 47, poz. 401).
Rozdział 6 tego rozporządzenia podaje zasady bezpiecznego wykonywania oraz użytkowania instalacji i urządzeń elektroenergetycznych na budowie. Instalacje rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy projektuje się, wykonuje, utrzymuje oraz użytkuje w taki sposób, aby chroniły pracowników w dostatecznym stopniu przed porażeniem prądem elektrycznym oraz nie stanowiły zagrożenia pożarowego lub wybuchowego. Projekt, konstrukcję i wybór materiałów oraz urządzeń ochronnych w instalacji dostosowuje się do typu, rodzaju i mocy urządzeń odbiorczych, warunków zewnętrznych oraz do poziomu kwalifikacji osób mających dostęp do instalacji [2].
Najprostszym sposobem rozprowadzenia energii elektrycznej na terenie budowy jest zbudowanie instalacji elektrycznej na podstawie systemu kompatybilnych rozdzielnic budowlanych. W takim przypadku inwestor nie musi wykonywać projektu instalacji elektrycznej, gdyż zapewnia go producent takiego systemu rozdzielnic.
System ten polega na zastosowaniu gotowych zestawów rozdzielnic budowlanych, połączonych ze sobą przedłużaczami elektrycznymi, według szczegółowych wytycznych producenta systemu.
Producent rozdzielnic budowlanych w dokumentacji załączonej do rozdzielnicy powinien wskazać typy innych rozdzielnic, które mogą być do niej przyłączane oraz podać dodatkowe informacje, niezbędne do zapewnienia ochrony przeciwporażeniowej, koordynacji urządzeń zabezpieczających oraz kompatybilności całego systemu.
Tak połączone elementy systemu tworzą instalację spełniającą wszystkie wymagania bezpieczeństwa, przewidziane dla instalacji elektrycznych na terenie budowy [2].
Do zasilania elektronarzędzi użytkowanych na terenie budowy stosuje się przedłużacze przemysłowe przenośne zwijane ręcznie na bęben o prądach znamionowych 16, 32, 63 A [2]. Wyposażone są one najczęściej w zabezpieczenie termiczne lub zabezpieczenie nadprądowe.
Na terenie budowy zabronione jest stosowanie przedłużaczy przewidzianych do zastosowań domowych lub podobnych. Przedłużacze elektryczne stosowane do zasilania rozdzielnic budowlanych powinny spełniać wymagania Polskich Norm, w tym PN-HD 60364-7-704:2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-704: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie budowy i rozbiórki oraz odpowiednich części PN-EN 60309 Gniazda wtyczkowe i wtyczki do instalacji przemysłowych.
Wymagania dla obiektów budowlanych
W odróżnieniu od wytycznych dotyczących instalacji na budowie wymagania stawiane instalacjom elektrycznym w obiektach budowlanych precyzuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity DzU z 2015 r., poz. 1422) [4]. Zgodnie z § 186. ust. 2 główne ciągi instalacji elektrycznej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych, zgodnie z Polską Normą dotyczącą wymagań w tym zakresie, to jest PN-IEC 60364-5-52:2002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie.
Zgodnie z §180 Rozporządzenia [4] instalacja i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów dotyczących dostarczania energii, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagań Polskich Norm odnoszących się do tych instalacji i urządzeń, powinny zapewniać:
- dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do odbiorników, stosownie do potrzeb użytkowych,
- ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami,
- ochronę przed emisją drgań i hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu oraz przed szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego.
§ 187 ust. 1 Rozporządzenia [4] stwierdza, że przewody i kable elektryczne należy prowadzić w sposób umożliwiający ich ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz wymianę bez potrzeby naruszania konstrukcji budynku. Natomiast w myśl § 183 ust. 1 pkt 8 Rozporządzenia [4] trasy przewodów elektrycznych powinny być prowadzone w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów.
Zgodnie z normą N-SEP-E-002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku należy prowadzić w obrębie każdego mieszkania lub lokalu użytkowego.
- W instalacji elektrycznej w mieszkaniu należy stosować wyodrębnione obwody:
— oświetlenia,
— gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia,
— gniazd wtyczkowych w łazience,
— gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni
— obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia. - Pomieszczenia należy wyposażyć w wypusty oświetleniowe oraz w niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych.
- Instalacja oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł światła za pomocą łączników wieloobwodowych.
- W budynkach wielorodzinnych oświetlenie i odbiorniki w pomieszczeniach komunikacji ogólnej oraz technicznych i gospodarczych powinny być zasilane z tablic administracyjnych [5].
Trasy kablowe
Trasy kablowe w różnego typu obiektach budowlanych mogą być budowane z różnego rodzaju koryt i drabinek kablowych.
Możemy wyróżnić:
- korytka pełne lub perforowane wykonywane z blach stalowych,
- korytka siatkowe wykonywane z prętów stalowych
- drabinki kablowe wykonywane z połączenia płaskowników i prętów stalowych.
Przy projektowaniu trasy kablowej musimy brać pod uwagę istniejące przeszkody, a także planowane obciążenia wynikające z masy instalowanych kabli i przewodów. Dodatkowo należy przewidzieć ich objętości oraz pozostawić rezerwę umożliwiającą poprowadzenie dodatkowych kabli i przewodów w przyszłości [5].
Trasa kablowa utworzona z korytek powinna tworzyć jednolitą i sztywną całość. Z tego powodu poszczególne odcinki łączy się za pomocą łączników i zatrzasków lub śrub. W zależności od potrzeb mogą to być łączniki wzdłużne, kątowe lub inne.
Montaż odcinków prostych korytek kablowych nie jest zbyt problematyczny. Sprawy komplikują się w przypadku potrzeby ominięcia przeszkód w postaci konstrukcji budynku usytuowanych w tej samej płaszczyźnie lub też konieczności zmiany wysokości zainstalowania korytek.
Takie przypadki występują również we wnętrzach budynków mieszkalnych i obiektów przemysłowych, w których trasy instalacji elektrycznych przebiegają równoległe lub krzyżują się z innymi instalacjami, takimi jak kanały wentylacyjne, gazociągi, rurociągi wodno-kanalizacyjne, kable elektroenergetyczne oraz telekomunikacyjne, a także instalacje piorunochronne.
Literatura
- J. Wiatr, M. Orzechowski „Poradnik projektanta elektryka”, DWM, Warszawa 2012, Wyd.V,
- S. Piórkowski, Budownictwo – instalacje elektryczne na budowie, Państwowa Inspekcja Pracy Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2015,
- J. Wiatr, Uproszczony projekt zasilania terenu budowy obiektu liniowego, „elektro.info” 6/2017,
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity DzU z 2015 r. poz. 1422),
- K. Kuczyński, Trasy kablowe w obiektach budowlanych – wymagania, „elektro.info” 10/2015.