Energetyczny portal innowacyjny CZ-PL

Jest wiele projektów zajmujących się wspólnymi zagadnieniami w dziedzinie kultury, sportu i edukacji, natomiast projekt Energetycznego Portalu Innowacyjnego dotyczy energetyki i jej nowatorskich kierunków, takich jak:

• nowe technologie w dziedzinie odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem układów hybrydowych,
• procesy i produkty innowacyjne, szczególnie w zakresie efektywności energetycznej, zastosowanie tych produktów w różnych typach obiektów (budownictwie jednorodzinnym, obiektach użyteczności publicznej, przemyśle),
• inteligentne systemy wykorzystywania energii,
• możliwości finansowania projektów innowacyjnych,
• najnowszy dorobek naukowo-badawczy.

Polsko-czeski Energetyczny Portal Innowacyjny pełni funkcję źródła informacji oraz platformy do wzajemnej komunikacji wszystkich podmiotów zainteresowanych innowacjami i nowymi technologiami w energetyce na terenie pogranicza polsko-czeskiego, takich jak instytucje edukacyjne, instytucje badawcze, podmioty publiczne i inne jednostki. Poprzez artykuły i linki na portalu podmioty te mają możliwość zaprezentowania swoich działań i potrzeb dotyczących dziedziny badań, rozwoju oraz innowacji, jak również wymiany doświadczeń w zakresie transferu technologii. Główne cele projektu to:

• podniesienie konkurencyjności gospodarki polsko-czeskiego pogranicza,
• wspieranie wielostronnej transgranicznej kooperacji sfery gospodarki i nauki,
• ułatwienie transferu wiedzy i innowacji między polską i czeską stroną,
• gospodarcza integracja euroregionu oraz łączenie obu gospodarek,
• stworzenie podstawy dla trwałej struktury kooperacyjnej do celów wymiany informacji i doświadczeń,
• budowanie sieci współpracy pomiędzy instytucjami badawczymi, lokalnymi podmiotami i instytucjami w dziedzinie energetyki,
• organizacja warsztatów tematycznych dotyczących branży energetycznej, spotkań, seminariów, konferencji, szkoleń i innych wydarzeń,
• rozwijanie polsko-czeskiego portalu innowacyjnego dotyczącego energetyki i jego modułów.

Realizacji założonych celów miały służyć przede wszystkim warsztaty, które w swoich krajach mieli zorganizować partnerzy projektu (a dokładniej w regionach), aby je promować: w przypadku strony czeskiej –  Kraj Liberecki, po stronie polskiej – Dolny Śląsk. Każdy z partnerów miał zorganizować 7 warsztatów, a na koniec projektu zadaniem obydwu stron było przygotowanie wspólnej konferencji.

W projekcie przyjęto zasadę, że poszczególne warsztaty będą miały taki sam temat i będą realizowane przez każdego z partnerów w swoim kraju. Prelegenci będą z obu krajów, a uczestnikami, w miarę możliwości, miały być za każdym razem zarówno osoby z Polski, jak i z Czech. Warsztaty składały się głównie z dwóch części. W pierwszej, partner projektu i organizator warsztatów prezentował krótko aktualny stan portalu www.eip-cz-pl.eu (fot. 1–3), w drugiej – omawiany był wybrany temat. Staraliśmy się organizować warsztaty w różnych miejscach Kraju Libereckiego i Dolnego Śląska, tak aby zaprezentować gościom ciekawe miejsca w swoich regionach i różne instytucje, które były zainteresowane współpracą transgraniczną.

Na początku projektu zorganizowano spotkanie ekspertów polskich i czeskich z różnych dziedzin, których poproszono o wytypowanie tematyki warsztatów, jaka z ich punktu widzenia jest zbieżna z projektem EPI oraz jest lub będzie interesująca dla uczestników zarówno po stronie polskiej, jak i czeskiej. W efekcie końcowym zaproponowano następujące tematy warsztatów:

1. Finansowanie energetycznych projektów innowacyjnych w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii,
2. Efektywność energetyczna w budownictwie,
3. Kierunki rozwoju odnawialnych źródeł energii,
4. Inicjatywy klastrowe w regionie,
5. Bezpieczeństwo energetyczne w regionie,
6. Inteligentne sieci energetyczne,
7. Wybrane innowacje w energetyce.

Finansowanie energetycznych projektów innowacyjnych w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii

W dniach 27 marca 2013 r. w Libercu i 23 kwietnia 2013 r. we Wrocławiu odbyły się pierwsze zaplanowane warsztaty na temat finansowania energetycznych projektów innowacyjnych w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. W prezentacjach przedstawionych przez strony czeską i polską pokazano wiele interesujących sposobów finansowania z sektora publicznego i prywatnego. Pani inż. Ivana Ptáčková z Urzędu Krajskiego Kraju Libereckiego przedstawiła system finansowania innowacji za pośrednictwem Bonów na Innowacje, o które można było aplikować po raz pierwszy już w 2012 roku. Kolejnym prelegentem był inż. Vladimir Pachl, który przedstawił możliwości finansowania z europejskich funduszy strukturalnych oraz czysto prywatny sposób finansowania oszczędności energetycznych za pośrednictwem systemu EPC (Energy Performance Contracting). Ze strony polskiej różne możliwości finansowania innowacji w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii omówił Łukasz Trześniewski. 

Efektywność energetyczna w budownictwie

Drugie warsztaty odbyły się 24 maja w ośrodku szkoleniowym domów pasywnych firmy Atrea w miejscowości Koberovy oraz 17 czerwca 2013 r. w pasywnej Szkole Podstawowej w Budzowie – Gmina Stoszowice, powiat ząbkowicki. Ekspert z Czech, inż. Zikán, w swojej prezentacji przedstawił zagadnienia związane z domami pasywnymi oraz omówił skuteczność nowoczesnych technologii (fot. 4.). Przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii budowlanych i progresywnego miksu energetycznego koszty energii w tych obiektach udało się obniżyć o kilkadziesiąt procent. Natomiast polski ekspert, Jerzy Żurawski, przedstawił projekt szkoły pasywnej w Budzowie w Gminie Stoszowice. Gmina zamiast realizować kosztowną przebudowę starszego budynku, podjęła się budowy całkiem nowego obiektu, spełniającego wysokie standardy energetyczne (fot. 5.). W dyskusji głos zabrali przedstawiciele firmy Automatyka Budynku z Siemianowic Śląskich, którzy zaprezentowali krótką prezentację „Rola czujników obecności w procesie oszczędności energii w budownictwie pasywnym”.

Kierunki rozwoju odnawialnych źródeł energii

Tematyka trzecich z kolei warsztatów dotyczyła kierunków rozwoju odnawialnych źródeł energii, odbyły się one 2 października 2013 r. w miejscowości Koberovy i 21 października 2013 r. w miejscowości Srebna Góra w hotelu „Koniuszy”, w którym od czterech lat były zainstalowane kolektory słoneczne przynoszące wymierne korzyści właścicielowi obiektu. Przedstawiciel strony czeskiej, ing. Vladimir Pachl, przedstawił aktualny stan i perspektywy rozwoju odnawialnych źródeł energii w Czechach, a szczególnie w Kraju Libereckim. Szczególną uwagę zwrócono na możliwość rozwoju OZE w nowym okresie programowania 2014–2020. Bardziej szczegółowo omówiono modele miksu energetycznego z wykorzystaniem pomp ciepła zarówno do celów grzewczych, jak i ciepłej wody użytkowej. Jednym z najciekawszych rozwiązań było zaproponowanie wykorzystania nadwyżek energii elektrycznej pochodzącej z paneli fotowoltaicznych umieszczonych na dachach budynków do ogrzewania wody w zasobnikach ulokowanych w budynkach mieszkalnych. Natomiast Marek Zielony, członek Dolnośląskiego Klastra Energii Odnawialnej, przedstawił aktualną sytuację i perspektywy rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Dolnego Śląska. W prezentacji poruszono zarówno aspekty techniczne, prawne, jak i ekonomiczne. Z prezentacji wynika, że główną przyczyną braku szybkiego rozwoju OZE są uwarunkowania prawne, a przede wszystkim brak ustawy dotyczącej energetyki odnawialnej. Wydaje się, że poza energetyką wiatrową rozwijać się będą niewielkie instalacje fotowoltaiczne, kolektorowe, biomasowe i biogazowe na potrzeby odbiorców indywidualnych i ewentualnie obiektów użyteczności publicznej. Jednym z głównych kierunków rozwoju jest budowanie instalacji hybrydowych, których zadaniem będzie zarówno produkcja energii elektrycznej, jak i ciepła.

Dodatkowym punktem warsztatów było zwiedzanie Twierdzy Srebrnogórskiej, która jest unikatowym obiektem w skali dziedzictwa kulturowego Europy i jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. W chwili powstania (1763–1785) należała do najnowocześniejszych tego typu fortyfikacji w Europie. Największy podziw budził i nadal budzi potężny Donjon, jeden z najciekawszych obiektów fortyfikacji epoki nowożytnej. 

Inicjatywy klastrowe w regionie

W dniach 7 marca 2014 r. w Euroregionie Nysa w Libercu oraz 13 marca 2014 r. w siedzibie SIDE Clustra we Wrocławiu odbyły się czwarte warsztaty, których tematyka dotyczyła inicjatyw klastrowych. O klastarach, potrzebie ich zakładania i działalności opowiadali po stronie czeskiej inż. Libuše Fouňová – menadżer klastra tkanin technicznych CLUTEX (www.clutex.cz), a po stronie polskiej – Mirosław Socha, prezes Dolnośląskiego Klastra Energii Odnawialnej (www.dkeo.pl), i Edyta Cieślak, wiceprezes SIDE Clustra, który stymulując postęp technologiczny w branży budowlanej wspiera firmy we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań i popularyzacji osiągnięć technologicznych, społecznych oraz organizacyjnych z zakresu budownictwa drewnianego i jego otoczenia (www.side-cluster.pl).

Bezpieczeństwo energetyczne w regionie

Piąte warsztaty dotyczyły aspektów bezpieczeństwa energetycznego regionu i odbyły się 25 kwietnia 2014 roku w Libercu, w siedzibie Euroregionu Nysa, oraz 16 maja 2014 r. w Karkonoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Jeleniej Górze. Ze strony czeskiej w warsztatach uczestniczyli prelegenci: dipl. ing. Pavel Grmela i burmistrz energetycznie samowystarczalnej gminy Kněžice Milan Kazda. Gmina Kněžice jako jedyna w Republice Czeskiej jest niezależna energetycznie dzięki stacji biogazowej, która została zbudowana jako projekt pilotażowy w latach 2005–2006. Dzięki wydajności stacji biogazowej, w której są przetwarzane odpady biodegradowalne, w tym pochodzenia rolnicznego, produkowana jest taka ilość energii elektrycznej przesyłanej do sieci rozdzielczej, która pokrywa zapotrzebowanie całej tej miejscowości. Kolejną technologią w systemie jest kotłownia na fitomasę (biomasę roślinną), która dostarcza energię cieplną dla gminy za pomocą zbudowanej sieci ciepłowodowej. W ten sposób gmina zrealizowała zamknięty system energetyczny. Dzięki realizacji tego ambitnego projektu mieszkańcy gminy oszczędzają dużo energii, a ponadto projekt zaowocował zasadniczymi zmianami w zakresie gospodarowania domowymi bioodpadami i rolniczą biomasą. Ponadto przyczynił się do osiągnięcia znacznych efektów w postaci poprawy stanu środowiska i powietrza w miejscowości, w której gwałtownie obniżyła się emisja CO₂. W przyszłości Gmina rozważa realizację kolejnych technologii, np. suchej fermentacji, która umożliwi wykorzystywanie odpadów biodegradowalnych zawierających dodatek gliny, piasku itp. oraz innych technologii do wtórnego przetwarzania odpadów komunalnych, które można wykorzystać do produkcji energii. Gmina Kněžice otrzymała wiele nagród, między innymi także Energy Globe Award RCz, a jej inicjatywa spotkała się także z dużym sukcesem na forum Komisji Europejskiej w Brukseli.

Z polskiej strony prezentację przedstawił Władysław Bobrowicz z Fundacji Centrum Innowacji i Rozwoju Energetyki Odnawialnej, który wskazał na wiele aspektów małej i dużej energetyki w ramach Dolnego Śląska. Na początku prezentacji podał definicję bezpieczeństwa energetycznego zamieszczoną w różnych dokumentach zarówno polskich, jak i unijnych. Prelegent zwrócił uwagę, że: „Bezpieczeństwo energetyczne to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska“. Zatem bezpieczeństwo energetyczne obejmuje trzy główne aspekty: energetyczny, ekonomiczny (rynkowy) i ekologiczny.

W kolejnych częściach prezentacji omówiono:

• System zaopatrzenia w energię elektryczną w Regionie,
• Rynek energii a bezpieczeństwo energetyczne Regionu,
• Klient na rynku energii, bezpieczeństwo zakupu i dostawy energii elektrycznej, racjonalne wykorzystanie energii,
• Bezpieczeństwo energetyczne w aspekcie planów rozwoju energetyki w Regionie, w Polsce i w Europie do 2050 roku,
• Powiązania energetyki w Regionie z energetyką w obszarach przyległych w Europie,
• Energetyka w Regionie i w Polsce na tle energetyki w Europie.

W prezentacji dużą część uwagi poświęcono punktowi „Rynek energii a bezpieczeństwo energetyczne w Regionie“, w ramach którego omówiono głównych graczy na rynku energii, obrót ­energią elektryczną, wytwarzanie energii ­elektrycznej, wytwarzanie zielonej energii, zasady i metody monitorowania źródeł OZE ze względu na bezpieczeństwo energetyczne oraz bariery rozwoju OZE ze względu na bezpieczeństwo energetyczne. 

Inteligentne sieci energetyczne

27 czerwca 2014 r. w Koberovach w Centrum Domów Pasywnych spółki Atrea oraz 4 lipca 2014 r. w siedzibie Euroregionu Nysa w Jeleniej Górze odbyły się szóste warsztaty dotyczące inteligentnych sieci energetycznych. Temat dotyczył bardziej przyszłości systemów energetycznych, które będą autonomiczne i za pomocą komponentów regulacyjnych i software’owych będą potrafiły odpowiednio kierować energię do miejsc zapotrzebowania lub magazynować ją w magazynach energii. Systemy te funkcjonują już w różnych sektorach przemysłu, również w małej energetyce, przykładowo, w systemach wyspowych domów, w których są wykorzystywane niemal wyłącznie odnawialne źródła energii w małych zastosowaniach. Stronę czeską reprezentowali inż. Zdeněk Zikán ze spółki Atrea, mgr inż. Pavel Grmela z Agencji Energetycznej Trojzemí oraz burmistrz niezależnej energetycznie czeskiej gminy Kněžice Milan Kazda, a stronę polską dr inż. Piotr Stawski. W swojej prezentacji Piotr Stawski wskazał uwarunkowania prawne, które są podstawą rozwoju sieci typu Smart Grid w Unii Europejskiej, a tym samym zarówno w Polsce, jak i w Czechach. W najnowszych wersjach dokumentów unijnych dla rozwoju technologii Smart Gridów pojawia się już horyzont 2035. Podstawą budowy takich instalacji będą rozbudowane systemy informatyczne. Na obecnym etapie głównym elementem, który ma już swoje implementacje, są inteligentne systemy pomiarowe.

Wybrane innowacje w energetyce

Tematem ostatnich, siódmych warsztatów były wybrane innowacje w energetyce, a warsztaty odbyły się 17 września 2014 r. w Libercu w siedzibie Euroregionu Nysa i 24 września 2014 r. w siedzibie Dolnośląskiego Parku Innowacji i Nauki we Wrocławiu (fot. 6–7), gdzie uczestnicy warsztatów zostali przyjęci przez prezes zarządu Lidię Ciesielską, która w swoim wystąpieniu zaprezentowała firmę oraz zakres działań, które realizowane są w Parku (fot. 8.).

Stronę czeską reprezentowali inż. Jarosław Ficek i Paweł Grmela. Jarosław Ficek przedstawił Centrum Badawcze VUTS Liberec, w którym prowadzone są zarówno prace badawcze, jak i wykonuje się prototypy różnych maszyn. Centrum VUTS posiada m.in. najnowocześniejsze komory do badania drgań, emisji i pochłaniania hałasu, kompatybilności elektromagnetycznej oraz coraz bardziej rozwijany dział technologii laserowych. Natomiast Paweł Grmela w swojej prezentacji przedstawił przykładowe systemy Smart Grid oraz przesłanki do ich funkcjonowania i włączenia do systemów energetycznych. Powodem ich efektywnego wykorzystania jest przede wszystkim interaktywna obukierunkowa komunikacja pomiędzy źródłami wytwórczymi (np. OZE) a urządzeniami lub odbiorcami mającymi aktualnie możliwości produkcji lub zużywania energii. Warunkiem tej komunikacji jest obecność inteligentnych urządzeń oraz możliwość magazynowania energii.

Stronę polską reprezentowała dr inż. Magdalena Węglarz, która przedstawiła bardzo interesującą prezentację nt. innowacji w energetyce. W ustaleniu z partnerami projektu prelegentka zaprezentowała kilka wybranych obszarów z dziedziny energetyki, w których prowadzone są dopiero badania lub rozwiązania są na tyle kosztowne, że nie są jeszcze powszechnie stosowane. W trakcie wystąpienia zostały zaprezentowane następujące tematy: zgazowanie węgla i biomasy, technologie plazmowe II generacji, samochody elektryczne, urządzenia inteligentne, systemy sterowania zużyciem energii, ogniwa paliwowe, kompensacja mocy biernej, magazynowanie energii, biogaz oraz amorficzne ogniwa słoneczne. Część z tych tematów dotyczyła energetyki zawodowej, jak zgazowanie węgla, a część indywidualnych odbiorców energii, jak np. ogniwa paliwowe czy kompensacja mocy biernej. Bardzo interesującym zagadnieniem, które wywołało ożywioną dyskusję wśród uczestników, były technologie plazmowe II generacji, które wydają się być przyszłością, jeśli chodzi o gospodarkę odpadami.

Konferencja podsumowująca projekt EPI

21 października 2014 r. odbyła się we Wrocławiu konferencja podsumowująca projekt EPI. Konferencja towarzyszyła cyklicznej imprezie, jaką są Dni Oszczędzania Energii, organizowane już 10. raz przez Dolnośląską Agencję Energii i Środowiska. W ramach konferencji podsumowano 3 lata działalności projektu oraz w sposób skrótowy przedstawiono tematykę przeprowadzonych warsztatów.

Uwagi końcowe i wnioski

Wszystkie prezentacje zarówno polskie, jak i czeskie, które były przygotowane i wygłoszone na warsztatach i konferencji podsumowującej projekt EPI, zamieszczono na portalu EPI – www.eip-cz-pl.eu.

Ufamy, że zarówno organizowane warsztaty, jak i zamieszczane systematycznie na portalu informacje przyczynią się do osiągnięcia podstawowych celów naszego projektu – przyszłej stabilnej i owocnej międzysąsiedzkiej współpracy.

Sfera innowacji w energetyce nie jest jednak jedynym działaniem projektu, oprócz niej są też inne płaszczyzny, w których jest wiele miejsca do podejmowania wspólnych inicjatyw i zadań, m.in. współpraca polskich i czeskich podmiotów zarówno w sferze gospodarczej, jak i samorządowej, wspólne działania polskich i czeskich klastrów, wzajemna wymiana doświadczeń w zakresie edukacji oraz kooperacji technicznej. Naszym życzeniem, jako pomysłodawców i partnerów projektu, jest, aby projekt przyczynił się do nawiązywania przyszłych owocnych kontaktów biznesowych, długotrwałej współpracy i przyjaźni między polskimi i czeskimi instytucjami, organizacjami, a przede wszystkim ludźmi.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!