elektro.info

Przepisy prawne

W zakresie oświetlenia drogowego zastosowanie ma Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (tekst jednolity DzU z 2016 r. poz. 124). W rozdziale 2 tego rozporządzenia (§ 109 pkt 1) zawarte są informacje dotyczące oświetlenia elementów drogi ze względów bezpieczeństwa ruchu drogowego. Punkt 7 § 109 stwierdza, że wymagania dotyczące natężenia oświetlenia i rozmieszczenia punktów świetlnych określa Polska Norma. Polskie normy mogą być powołane w przepisach prawnych, np. w rozporządzeniach, pod warunkiem, że normy są opublikowane w języku polskim (artykuł 5 ust. 4 Ustawy o normalizacji). Z tego względu zastosowanie ma polska seria norm: PN-EN 13201-2:2007 P Oświetlenie dróg. Część 2: Wymagania oświetleniowe, PN-EN 13201-3:2007 P Oświetlenie dróg. Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych, PN-EN 13201-4:2007 P Oświetlenie dróg. Część 4: Metody pomiarów parametrów oświetlenia. Wymagania podstawowe przedstawione zostały w artykule [2].

Wytyczne

„Wytyczne organizacji bezpiecznego ruchu pieszych – wytyczne prawidłowego oświetlenia przejść dla pieszych” zostały opracowane na zamówienie Ministerstwa Infrastruktury Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego przez konsorcjum: Fundacji Rozwoju Inżynierii Lądowej, Politechniki Gdańskiej, Instytut Badawczy Dróg i Mostów w partnerstwie z Politechniką Warszawską. Potrzeba opracowania tych wytycznych wynika z konieczności uporządkowania obszaru przygotowania inwestycji drogowych, w tym także uporządkowania kwestii oświetlenia przejść dla pieszych. Obecne przepisy techniczno–budowlane nie regulują w należyty sposób kwestii oświetlania przejść dla pieszych jako obszarów konfliktowych między pojazdami i osobami poruszającymi się pieszo. Przedmiotem wytycznych są przejścia dla pieszych położone na drogach publicznych, istniejących lub planowanych. Wytyczne, mimo że są do dobrowolnego stosowania, można stosować także na drogach publicznych lub niepublicznych. Głównym celem wytycznych jest zapewnienie widzialności pieszego na przejściu dla pieszych poprzez ujednolicenie zasad projektowania, instalowania, odbioru i utrzymania instalacji oświetleniowych w obszarze przejść dla pieszych. Wytyczne zawierają: zasady ogólne oświetlania przejść dla pieszych, procedurę projektowania oświetlenia na przejściach dla pieszych, w tym: ustalanie konieczności oświetlania przejść dla pieszych, określanie klasy oświetlenia i zasady doboru rozwiązania oświetleniowego, a także zasady odbioru instalacji oświetleniowych, wymagania dotyczące eksploatacji i monitorowania stanu instalacji oświetleniowych.

Zgodnie z wytycznymi [3] zasady oświetlenia dróg regulują normy i raport techniczny międzynarodowych organizacji oświetleniowych:

• CEN/TR 13201-1:2016-02 E Oświetlenie dróg. Część 1: Wytyczne dotyczące wyboru klas oświetlenia,
• PN-EN 13201-2:2016-03 E Oświetlenie dróg. Część 2: Wymagania eksploatacyjne,
• PN-EN 13201-3:2016-03 E Oświetlenie dróg. Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych,
• PN-EN 13201-4:2016-03 E Oświetlenie dróg. Część 4: Metody pomiaru efektywności oświetlenia,
• PN-EN 13201-5:2016-03 E Oświetlenie dróg. Część 5: Wskaźniki efektywności energetycznej.

Wytyczne stanowią uzupełnienie Normy PN-EN 13201:2016 E [3] w zakresie oświetlenia przejść dla pieszych. Raport Techniczny PKN-CEN/TR 13201-1:2016-02 E Oświetlenie dróg [3] nie podaje kryteriów uściślających podjęcie decyzji o wykonaniu oświetlenia drogowego. Dokumenty te precyzują pewne ramy, jednak założono, że każdy kraj UE posiada różne przepisy i uwarunkowania, w szczególności różną strefę klimatyczną i wskazują, że szczegółowe wytyczne powinny być dostosowane do warunków lokalnych.

Klasy oświetleniowe

Klasy oświetleniowe reprezentują wymagania wizualne poszczególnych grup uczestników ruchu, gdyż każda grupa uczestników ruchu ma odmienne wymagania wizualne, w zależności od występowania oświetlenia na obszarach: ruchu samochodowego, ruchu pieszego oraz obszarów konfliktowych. Procedura ustalania klasy oświetlenia odcinka drogi, na którym znajduje się analizowane przejście dla pieszych, różni się dla istniejącej i projektowanej drogi. Klasy oświetlenia ustala się w przypadku:

• projektowanej drogi – w zależności od rodzaju użytkowników i obszarów o zwiększonym prawdopodobieństwie kolizji spowodowanych występowaniem różnych uczestników ruchu (tab. 1),    
• istniejącej drogi – na podstawie wyników pomiarów terenowych mierząc wielkość luminancji, lub natężenia oświetlenia na drodze w obszarze przejścia dla pieszych lub na podstawie istniejącej dokumentacji instalacji oświetleniowej zawierającej aktualne wyniki pomiarów oświetleniowych. 

Podział na klasy oświetlenia zawarty jest w normie PN-EN 13201:2016 [3]. Przejścia dla pieszych mogą wystąpić na skrzyżowaniach lub na odcinkach dróg o dużych prędkościach tj. na obiektach, dla których stosuje się odmienne wymagania wizualne. Norma PN-EN 13201:2016 nie obejmuje klas oświetlenia dedykowanych dla rozwiązań oświetleniowych tego rodzaju przejściach dla pieszych. Dlatego oprócz rozwiązań normowych zestawionych w tabeli 1 (klasy M i C), w wytycznych [3] wprowadzono dodatkową klasę oświetleniową PC reprezentującą wymagania wizualne dla oświetlenia dedykowanego przejść dla pieszych.

Na skrzyżowaniach dróg występują obszary konfliktowe tj. obszary o zwiększonym prawdopodobieństwie kolizji spowodowanych występowaniem różnych uczestników ruchu (pojazdy, piesi, rowerzyści) oraz obszary, na których występuje zmiana geometrii drogi. Podstawowe wymagania wizualne na tych obiektach spełniają parametry oświetlenia ustalone dla klasy oświetleniowej C [3].

Na odcinkach dróg między skrzyżowaniami podstawowe wymagania wizualne przyjmowane są ze względu na kierowców pojazdów silnikowych, którzy poruszają się po drogach ze średnią lub wysoką prędkością. Na tych obiektach wymagania wizualne spełniają parametry oświetlenia ustalone dla klasy oświetleniowej M.

Na przejściach dla pieszych położonych na skrzyżowaniach i odcinkach dróg między skrzyżowaniami podstawowe wymagania wizualne powinny spełniać wymagania stawiane tym obiektom (klasa oświetleniowa C lub M), a także wymagania uzupełniające stawiane dedykowanemu rozwiązaniu oświetleniowemu na przejściach dla pieszych (klasa oświetleniowa PC).

Artykuł nie wyczerpuje zagadnienia. Jego celem było zwrócenie uwagi na kwestie przepisów dotyczących opraw oświetlenia drogowego.

Literatura

1. W. Pabjańczyk, Inteligentne sieci oświetlenia drogowego jako metoda poprawy bilansu energetycznego w gminach, „elektro.info” 7–8/2013.
2. K. Kuczynski, Oświetlenie drogowe – zagadnienia wybrane, „elektro.info” nr 1–2/2012.
3. K. Jamroz, P. Tomczuk, T. Mackun, M. Chrzanowicz „Wytyczne organizacji bezpiecznego ruchu pieszych – wytyczne prawidłowego oświetlenia przejść dla pieszych”, Ministerstwo Infrastruktury – SKR Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, grudzień 2017.