Oznaczanie kabli i przewodów
– zagadnienia wybrane
Oznaczanie na linii produkcyjnej, fot. Brady
Dostępne na rynku oznaczniki są najczęściej odporne na działanie produktów ropopochodnych, kwasów i rozpuszczalników stosowanych przy czyszczeniu aparatów i urządzeń elektrycznych. Mogą być stosowane w miejscach, gdzie temperatura wynosi od –30°C do 100°C. Posiadają najczęściej właściwości samogasnące i nieścieralny nadruk. Kolory oznaczników to: żółty, czerwony, niebieski, zielony i inne – nadruk wykonuje się czarnymi symbolami, jak również są dostępne oznaczniki bez nadruku. Przede wszystkim stosuje się je do znakowania kabli i przewodów elektrycznych w różnych urządzeniach. Również oznaczniki czyste (bez napisu), o długościach 5–40 mm, służą do samodzielnego opisywania.
Zobacz także
Redakcja Przekaźniki a styczniki – jakie są różnice?
Zasada działania przekaźników i styczników jest podobna, różnica tkwi w napięciach i prądach, którymi sterują. W obu urządzeniach następuje sterowanie obciążeniem prądowym o wysokich napięciach lub natężeniach...
Zasada działania przekaźników i styczników jest podobna, różnica tkwi w napięciach i prądach, którymi sterują. W obu urządzeniach następuje sterowanie obciążeniem prądowym o wysokich napięciach lub natężeniach prądów. Elementy są podzielone na dwa obwody elektryczne: sterujący (czyli przełącznik elektromagnetyczny) i przełączania (podłączony do obciążenia). Obwody są odseparowane galwanicznie, tzn. nie ma między nimi połączenia elektrycznego.
mgr inż. Andrzej Dubrawski Zalety i wady instalacji inteligentnych
Autor omawia podstawowe zalety i wady inteligentnych instalacji przewodowych i bezprzewodowych w obiektach nowych i modernizowanych.
Autor omawia podstawowe zalety i wady inteligentnych instalacji przewodowych i bezprzewodowych w obiektach nowych i modernizowanych.
mgr inż. Andrzej Hoły Elektrooporowe badanie gruntu
Autor omówił obszernie problematykę sposobu pomiarów w elektrooporowym badaniu gruntów dających projektantowi możliwość oceny konieczności dalszych badań geofizycznych gruntu. Przedstawiona przez niego...
Autor omówił obszernie problematykę sposobu pomiarów w elektrooporowym badaniu gruntów dających projektantowi możliwość oceny konieczności dalszych badań geofizycznych gruntu. Przedstawiona przez niego zasada wykonania pomiaru podparta została wzorami matematycznymi ukazującymi właściwości elektrooporowe gruntów i rysunkami poglądowymi.
Nowe instalacje
Oznaczniki, które stosowane są przed przyłączeniem przewodów, charakteryzują się kształtem zamkniętym. Ich konstrukcja pozwala na oznaczanie przewodów w szerokim zakresie średnic. Dobierając oznaczniki należy zwrócić uwagę na ich kształt. Niektóre modele mają budowę uniemożliwiającą przekręcanie się oznaczników względem siebie. Jest to szczególnie przydatne w przypadku informacji wieloznakowych [1, 3].
Oznaczanie istniejących instalacji
Dostępne są także oznaczniki otwarte, które zatrzaskuje się na przewodzie. Elementy tego typu można zainstalować po przyłączeniu przewodów, jak również zespawaniu światłowodów. Bardzo często oznaczniki znajdują zastosowanie podczas remontów maszyn i urządzeń, kiedy konieczne jest rozłączanie istniejącej instalacji elektrycznej. Ważną cechą oznaczników zatrzaskowych jest, aby nie zsuwały się z przewodu. Chodzi bowiem o to, aby elementy nie przesuwały się na miejscu ich nałożenia. Dostępne są również oznaczniki przezroczyste zamknięte z kieszenią na etykietę. Takie rozwiązanie pozwala na indywidualne opisywanie, po czym oznacznik jest wkładany do specjalnej kieszeni [1].
Znakując przyłączone przewody można zastosować tabliczki identyfikacyjne. Najczęściej są one wykonane z poliamidu, który cechuje się odpornością na działanie większości substancji chemicznych. Tabliczki przytwierdzane są do kabli (przewodów) lub wiązek kablowych (przewodowych) za pomocą opasek zaciskowych. Przy użyciu specjalnych otworów są one mocowane wzdłuż lub w poprzek kabla (przewodu) [5]. Napisy wykonuje się za pomocą specjalnych pisaków. Dlatego też powierzchnia tabliczki jest matowa.
Etykiety samoprzylepne
Interesujące rozwiązanie stanowią również etykiety przeznaczone do opisu ręcznego. Typowa etykieta składa się z pola opisowego oraz przezroczystej folii ochronnej. Tekst jest nanoszony pisakiem w okienku. Tusz w pisaku cechuje się krótkim czasem schnięcia. Opisaną etykietę okleja się wokół przewodu. Na końcu naklejana jest folia ochronna, która zabezpiecza przed działaniem czynników zewnętrznych [4]. Można zastosować również etykiety samolaminujące. Nadruk wykonywany jest za pomocą drukarki laserowej. Etykiety samolaminujące najczęściej znajdują zastosowanie w procesie związanym z oznaczaniem elementów okrągłych, takich jak przewody, rury czy też kable. Dodatkowo możemy nabyć przeznaczone do tego celu oprogramowanie, dzięki któremu możliwe jest projektowanie zarówno oznaczeń, jak i ich wydruku.
Drukarki oznaczników
Drukarki oznaczników przedstawiają szybki, prosty i profesjonalny sposób oznakowania kabli, drutów i urządzeń elektrycznych. Małe przenośne drukarki umożliwią wytworzyć przejrzyste i stałe oznakowanie wysokiej jakości. Do głównych zalet tych urządzeń należą także niskie koszty eksploatacyjne [7, 9].
Drukarki oznaczników służą do wydrukowania:
- okrągłych profilów PCV o średnicach do kilku mm,
- koszulek termokurczliwych o średnicach do kilku mm,
- taśm samoprzylepnych o różnych szerokościach np: 3 –18 mm.
Drukarka oznaczników jest dobrym rozwiązaniem dla tych, którzy szukają taniego i przenośnego przyrządu do profesjonalnego oznaczania kabli i przewodów. Wysoka trwałość i odporność oznaczenia jest gwarantowana drukiem termotransferowym. Drukarka oferuje podłączenie do komputera i za pomocą oryginalnego oprogramowania można łatwo drukować pliki tekstowe wprost z komputera. Druk większej liczby oznaczników lub własnego symbolu na oznaczniku wymaga najczęściej kilku kliknięć myszką i użycia oprogramowania dołączonego do drukarki.
Druk termotransferowy
Może się wydawać, że etykiety przeznaczone do druku termotransferowego nie są trwałe, szczególnie w warunkach przemysłowych. Jest to jednak mylna opinia. Niektóre ich wykonania składają się z sześciu warstw materiałów. Trwałość zapewniona jest dzięki pokryciu przezroczystym laminatem polietylenowym. Znaki nanoszone są na taśmę metodą termotransferową, pomiędzy dwie ochronne warstwy folii. Jako jedną z ważniejszych cech nowoczesnych taśm termotransferowych uważa się odporność na ścieranie (wodą i chemiczne) oraz działanie temperatur. Stąd też taśmy termotransferowe mogą być używane najczęściej w zakresie temperatur od –80 do 150°C. Interesujące jest, że ich grubość to zaledwie 160 mikrometrów [6, 7]. Nie jest również problemem usunięcie taśmy z przewodu, kabla czy też z urządzenia. Etykiety nie pozostawiają znacznych ilości kleju na materiale. Ewentualne pozostałości można usunąć za pomocą detergentu lub rozpuszczalnika.
Technologia druku termotransferowego używana jest nie tylko do tworzenia etykiet. Za pomocą drukarek można wykonywać nadruki na rurkach termokurczliwych. Są one nakładane na przewód lub na kabel, a następnie podgrzewane. Często rurki wykonuje się z materiału samogasnącego. Nie bez znaczenia pozostają właściwości zapewniające wytrzymałość na czynniki mechaniczne oraz na działanie rozpuszczalników. Rurki są odpowiednio spłaszczone. Aby móc wykonywać nadruk w drukarkach, rurki termokurczliwe dostarcza się w rolkach. Niektóre modele nie zawierają halogenków. Rurki tego typu są bardzo elastyczne, a budowa cechuje się cienkimi ściankami przy zapewnieniu dobrych właściwości izolacyjnych.
Oznakowywanie w produkcji
W procesie produkcji kabli czy też wiązek przewodów do dalszego zastosowanie stosowane są przede wszystkim drukarki atramentowe nanoszące odpowiednie oznakowania bezpośrednio na kabel. Jednak w przypadku specjalistycznej produkcji przeznaczonej do konkretnych już zastosowań stosuje się indywidualne oznakowania w postaci flag czy owijek, wcześniej zadrukowanych przy pomocy drukarki termotransferowej. Ręczna aplikacja takich oznakowań wiąże się ze spowolnieniem procesu produkcji oraz zwiększoną liczbą błędów. Obecnie dostępne są na rynku urządzenia do automatycznej aplikacji oznakowań, zarówno w formie flag jak i owijek [4]. Urządzenie takie jednocześnie drukuje a następnie owija przewód etykietą. Takie działanie można przeprowadzać na osobnym stanowisku lub włączyć urządzenie w ciąg technologiczny.
Technologia RFID
Technologia RFID (Radio Frequency Identification) umożliwia bezdotykową identyfikację i odczyt danych za pomocą fal radiowych o odpowiedniej częstotliwości: 13,56 MHz, 860 – 930 MHz lub 2,4 GHz. Technologia ta stanowi rozwinięcie technologii etykiet i kodów kreskowych. Do identyfikacji obiektów w technologii RFID wykorzystywane są urządzenia elektroniczne, zwane transponderami oraz czytniki komunikujące się z nimi za pomocą fal radiowych. Każdy transponder ma przypisany unikalny kod i w zależności od rodzaju może być wykorzystywany do odczytu, usunięcia lub zapisu danych [8, 9]. Transponder RFID nazywany również tagiem lub znacznikiem, składa się z mikrochipu zawierającego pamięć przechowującą dane (m.in. unikalny numer transpondera) oraz anteny która często ma postać niewielkich rozmiarów wielozwojowej cewki. Tak zbudowany transponder zwany jest pasywnym, gdyż oczekuje na sygnał pochodzący z czytnika i również z niego czerpie energię niezbędną do działania. Przesłanie danych drogą radiową z transpondera pasywnego do czytnika następuje, gdy znajdzie się on w jego polu magnetycznym. Czytnik RFID, który składa się z nadajnika, odbiornika, dekodera i anteny nadawczo-odbiorczej, po zweryfikowaniu poprawności danych przez porównanie z sumą kontrolną, przekazuje je do systemu komputerowego w celu zidentyfikowania obiektu. Odpowiedź transpondera na otrzymany sygnał z czytnika nie jest natychmiastowa gdyż po jej udzieleniu transponder pozostaje przez pewien czas bezczynny. Dzięki czemu możliwy jest odczyt z wielu tagów jednocześnie [8, 9].
Transponder wyposażony dodatkowo w wewnętrzne źródło zasilania i nadajnik radiowy jest urządzeniem aktywnym i może samodzielnie aktywować wysyłanie danych do czytnika, jeśli znajdzie się w jego zasięgu, który może wynosić nawet do 100 m. Ze względu na bardziej złożoną budowę od transpondera pasywnego, transponder aktywny jest zazwyczaj droższy. Wyróżnia się także transpondery półpasywne, które zachowują się jak pasywne, pomimo że mają baterie zasilającą działanie. (dzięki której mogą być wykorzystywane do pomiarów temperatury).
Ciekawostką jest system RFID do oznaczania urządzeń i instalacji umożliwiający zapisywanie i wczytywanie informacji na materiałach oznaczeniowych ze zintegrowanym transponderem RFID. Za pośrednictwem urządzeń piszących i czytników można bezkontaktowo opisywać i odczytywać informacje na transponderach RFID [9]. Za pomocą specjalnego urządzenia RFID, które działa jako nadajnik i odbiornik, dane są wysyłane na transponder/znacznik i odbierane za pośrednictwem fal elektromagnetycznych (UHF) lub pola magnetycznego (HF).
Literatura
- Materiały firmy Partex,
- Materiały firmy Phoenix Contact,
- Materiały firmy Lapp Group,
- Materiały firmy Brady,
- Materiały firmy Ergom,
- Materiały firmy Dymo,
- Materiały firmy Brother,
- Z. Mazur, H. Mazur, Rozwój systemów automatycznej identyfikacji obiektów, Studia Informatica z 2012 r., Vol. 33 nr 2B (106),
- K. Kuczyński, Drukarki oznaczników i etykiet a inne sposoby oznaczania, „elektro.info” nr 10/2014.