Rozdzielnice elektryczne stosowane w budynkach mieszkalnych
Electrical switchgears used in living buildings
Artykuł przedstawia rozdzielnice elektryczne stosowane w budynkach mieszkalnych, ich przegląd i charakterystykę, omawia też sposób i zalecenia dla ich poprawnego doboru, podaje przepisy związane ze stosowaniem rozdzielnic elektrycznych w budynku mieszkalnym Rys. redakcja EI
Rozdzielnice
należą do grupy najważniejszych elementów instalacji elektrycznej w budynku
mieszkalnym. Przeznaczone są do rozdzielania energii elektrycznej i zawierają
różnorodne aparaty zabezpieczeniowe, ochronne, łączeniowe, sterownicze
i pomiarowe obwodów odpływowych wraz z połączeniami elektrycznymi
i mechanicznymi. Mogą również zawierać wyposażenie aparatowe zasilającego
obwodu dopływowego, poza jego zaciskami przyłączowymi [10]. Cechuje je duża
różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych i funkcji, które pełnią w obiekcie
mieszkalnym. To sprawia, że można je klasyfikować pod kątem różnych kryteriów.
Zobacz także
Farnell Projekty w trudnych warunkach przemysłowych
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe...
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie komponenty przetrwają w trudnym środowisku. Systemy muszą wytrzymywać gorące, wilgotne i trudne warunki oraz niszczące pola elektryczne i magnetyczne. Specyficzne warunki środowiskowe, w których produkt jest używany, wpływają na jego specyfikacje. Takie specyfikacje należy...
mgr inż. Marcin Orzechowski Wpływ temperatury na bezpieczeństwo eksploatacji rozdzielnic niskiego napięcia (część 2.)
Kontynuując cykl poświęcony rozdzielnicom niskiego napięcia (a dokładnie połączeniom wewnętrznym w rozdzielnicach niskich napięć [9], [10], [11], [12] oraz [13]), tym razem autor zajął się zagadnieniem...
Kontynuując cykl poświęcony rozdzielnicom niskiego napięcia (a dokładnie połączeniom wewnętrznym w rozdzielnicach niskich napięć [9], [10], [11], [12] oraz [13]), tym razem autor zajął się zagadnieniem temperatury wewnątrz rozdzielnicy nn. W kolejnej części artykułu przedstawiamy praktyczne przykłady, które wyjaśnią problem wpływu temperatury na pracę wyposażenia rozdzielnicy oraz przyłączonych przewodów i kabli.
mgr inż. Paweł Jasiński, mgr inż. Piotr Jasiński, dr inż. Waldemar Jasiński Kontrola rezystancji izolacji w instalacjach
Systematyczne kontrole stanu izolacji urządzeń i instalacji elektrycznych mogą zapobiec niebezpiecznym dla życia i zdrowia wypadkom oraz w przyszłości ograniczyć koszty związane z usuwaniem awarii. Cykliczne...
Systematyczne kontrole stanu izolacji urządzeń i instalacji elektrycznych mogą zapobiec niebezpiecznym dla życia i zdrowia wypadkom oraz w przyszłości ograniczyć koszty związane z usuwaniem awarii. Cykliczne pomiary izolacji pomagają w wykryciu pogarszającego się stanu ochrony zarówno przeciwporażeniowej, jak i pożarowej. Głównym zadaniem kontroli stanu izolacji przewodów instalacji oraz urządzeń elektrycznych jest wykrycie jej uszkodzeń, a tym samym możliwość zapobiegania zwarciom, które mogą być...
W artykule:• Klasyfikacja rozdzielnic i ich cechy• Wymagania techniczne • Przepisy związane ze stosowaniem rozdzielnic elektrycznych w budynkach mieszkalnych • Wnioski |
StreszczenieW artykule przedstawiono rozdzielnice elektryczne stosowane w budynkach mieszkalnych. Dokonano przeglądu tych rozdzielnic, przedstawiono ich charakterystykę i omówiono sposób i zalecenia dla ich poprawnego doboru. Przedstawiono przepisy związane ze stosowaniem rozdzielnic elektrycznych w budynku mieszkalnym.AbstractIn this paper, electrical switchgears used in livings buildings are shown. Review of these switchgears is performed, their profile is shown and way and recommendations of their correct selection are discussed. Regulations connected with use of electrical switchgears in livings buildings are shown. |
W zależności od przeznaczenia, zastosowania i funkcji pełnionej w sieci dystrybucyjnej niskiego napięcia budynku wyróżnia się rozdzielnice:
- główne,
- administracyjne,
- piętrowe,
- mieszkaniowe,
- pomiarowe lub sterownicze.
Natomiast z punktu widzenia zasady konstrukcji wyróżnia się rozdzielnice:
- tablicowe,
- skrzynkowe
- i szafowe [7].
Rozdzielnica główna
Rozdzielnica główna jest instalowana w budynkach wielorodzinnych lub większych obiektach jednorodzinnych. Stanowi centralny punkt instalacji elektrycznej budynku i może być mniej lub bardziej rozbudowana. Służy do zasilania wewnętrznych linii zasilających i obwodów administracyjnych [12].
Rozdzielnice główne są wykonywane w postaci prefabrykowanych szafek przyściennych lub jako tablice umieszczone we wnękach. Ich obudowy wykonuje się z blachy lub tworzyw sztucznych. Rozdzielnica musi mieć drzwiczki przystosowane do zamykania na klucz.
W rozdzielnicy głównej budynku wielorodzinnego znajdują się:
- wyłącznik główny, umożliwiający wyłączenie wszystkich wewnętrznych linii zasilających,
- wyłącznik obwodów administracyjnych,
- wyłącznik zabezpieczenia wewnętrznych linii zasilających i
- wyłącznik zabezpieczenia obwodów oświetlenia administracyjnego.
Obwody administracyjne związane z oświetleniem klatek schodowych i piwnic są zasilane z rozdzielnicy głównej [12].
Rozdzielnica główna jest instalowana w miejscu łatwo dostępnym dla obsługi w pobliżu złącza.
W przypadku budynków mieszkalnych wielorodzinnych można je lokalizować w piwnicy budynku, w rejonie klatki schodowej lub w korytarzu piwnicy. Można je również umieszczać na klatkach schodowych, przy wejściu do budynku lub w wydzielonych pomieszczeniach na parterze. Lokalizacja rozdzielnicy głównej budynku, podobnie jak złącza, wymaga uzgodnienia z właściwym operatorem systemu dystrybucyjnego.
Rozdzielnica administracyjna
Rozdzielnica administracyjna jest instalowana w budynkach wielorodzinnych i przeznaczona do zasilania obwodów administracyjnych (ogólnego przeznaczenia). Ulokowana jest najczęściej w pobliżu rozdzielnicy głównej.
Rozdzielnica główna i administracyjna mogą być wykonane jako jeden zestaw lub zainstalowane w osobnych szafkach umieszczonych blisko siebie [12].
Z rozdzielnicy administracyjnej są bezpośrednio zasilane i zabezpieczane obwody oświetleniowe pomieszczeń ogólnodostępnych, klatek schodowych, korytarzy, przedsionków, strychów, piwnic, oświetlenie zewnętrzne nad wejściami do budynku oraz dodatkowe gniazda wtyczkowe.
W dużym budynku wielorodzinnym mogą występować odbiory siłowe o znacznym poborze energii, takie jak: dźwigi osobowe, węzły cieplne, hydrofory, wentylatornie itp. [12]. Wówczas zasila się je z rozdzielnic administracyjnych miejscowych, które mogą być instalowane na każdej klatce schodowej i w pomieszczeniach gospodarczych.
Rozdzielnice piętrowe
Rozdzielnice piętrowe instalowane są na poszczególnych kondygnacjach budynków wielorodzinnych i przeznaczone są do zasilania mieszkań zlokalizowanych na tej kondygnacji. Realizuje się je najczęściej w postaci tablic i umieszcza we wnękach na korytarzach.
Rozdzielnica mieszkaniowa (tablica rozdzielcza)
Rozdzielnica mieszkaniowa (tablica rozdzielcza)jest instalowana w obiekcie jednorodzinnym lub w każdym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym. Stanowi centralny punkt instalacji elektrycznej mieszkania i może być mniej lub bardziej rozbudowana. Służy do zasilania obwodów odbiorczych w mieszkaniu.
- Zwykle zlokalizowana jest w przedpokoju mieszkania czy przedsionku domu jednorodzinnego blisko drzwi wejściowych lub w korytarzu na jednej z mniej eksponowanych ścian.
- Może być osadzona we wnęce lub na powierzchni ściany. Powinna być umieszczona w miejscu i na wysokości (zwykle od 1,10 do 1,80 m nad poziomem podłogi), umożliwiającej swobodny dostęp do aparatury w niej zainstalowanej i jej łatwą obsługę [11].
- W rozdzielnicy mieszkaniowej znajdują się: zabezpieczenia nadprądowe i różnicowoprądowe poszczególnych obwodów odbiorczych w mieszkaniu oraz aparatura wewnętrznej ochrony od przepięć atmosferycznych i łączeniowych, i ewentualnie urządzenia sterujące instalacji odbiorczej.
Są to wyłączniki instalacyjne nadprądowe, wyłączniki ochronne różnicowoprądowe i ograniczniki przepięć.
Przy doborze wyłącznika nadprądowego uwzględnia się obok obciążenia obwodu również charakter odbiorników z niego zasilanych.
Dla zdecydowanej większości odbiorników elektrycznych użytkowanych w mieszkaniach stosuje się wyłączniki instalacyjne nadprądowe o charakterystyce czasowo-prądowej typu B [9].
Wyłączniki różnicowoprądowe stosowane w rozdzielnicach mieszkaniowych reagują na wszelkie nieprawidłowości, np. uszkodzenie izolacji przewodu lub zasilanego urządzenia, i odłączają obwód spod napięcia w czasie na tyle krótkim, aby nie powstało zagrożenie dla użytkowników instalacji lub zagrożenie pożarowe.
Wyłączniki różnicowoprądowe występują w dwóch grupach. Aparaty o znamionowym prądzie różnicowym 300 lub 500 mA instalowane są jako główne chroniące przed pożarem, który może wywołać niesprawna instalacja lub urządzenia elektryczne [10].
Aparaty o znamionowym prądzie różnicowym 30 mA instalowane są w celu zabezpieczenia jednego lub kilku obwodów, przed porażeniem prądem [10].
- W rozdzielnicy mieszkaniowej należy przewidzieć kilka miejsc rezerwowych przeznaczonych do ewentualnego zainstalowania dodatkowej aparatury w przyszłości.
- W tradycyjnym wykonaniu instalacji elektrycznej z rozdzielnicy mieszkaniowej odchodzi tyle przewodów o odpowiedniej liczbie żył, ile jest obwodów. Każdy z przewodów jest przyłączony do zacisków wyjściowych zabezpieczenia nadprądowego swego obwodu. Układ połączeń rozdzielnicy jest prosty i przejrzysty.
Rozdzielnice pomiarowe (licznikowe)
Rozdzielnice pomiarowe (licznikowe) przeznaczone są do instalowania urządzeń rozliczeniowego pomiaru energii elektrycznej. Instaluje się je na poszczególnych kondygnacjach budynków wielorodzinnych, wówczas są to rozdzielnice piętrowe pomiarowe. Realizuje się je najczęściej w postaci tablic i umieszcza we wnękach na korytarzach.
Rozdzielnice sterownicze
Rozdzielnice sterownicze przeznaczone są do sterowania, zasilania i kontroli niektórych ważnych dla ogółu mieszkańców odbiorów (dźwigi osobowe, wentylatornie itp.), zlokalizowanych w dużym budynku wielorodzinnym. Instaluje się je w budynku w pobliżu sterowanych obiektów i realizuje w postaci tablic lub szafek sterowniczych.
Rozdzielnice tablicowe
Rozdzielnice tablicowe są powszechnie stosowane w budynkach mieszkalnych, dlatego często zamiennie określa się je mianem tablic (tablica administracyjna, tablica piętrowa, tablica mieszkaniowa itd.).
- W rozdzielnicy tablicowej wszystkie aparaty (liczniki, wyłączniki instalacyjne, wyłączniki różnicowoprądowe, bezpieczniki itp.) są montowane na tablicy izolowanej, z wyprowadzeniem zacisków aparatów na listwy zaciskowe, a wzajemne połączenia są wykonywane przewodami o żyłach co najmniej 2,5 mm2 [7].
- Tablica powinna być zakotwiona w ścianie i w miarę możliwości umieszczona w skrzynce lub we wnęce z zamykanymi drzwiczkami, w celu ograniczenia dostępu do części będących pod napięciem.
- W nowoczesnych konstrukcjach rozdzielnic tablicowych w celu zwiększenia bezpieczeństwa porażeniowego i niezawodności stosuje się obudowy szafek z materiału nieprzewodzącego, systemy osłon zacisków oraz zastępuje bezpieczniki wyłącznikami instalacyjnymi [7].
Rozdzielnica w budynku mieszkalnym może być osadzona we wnęce lub na powierzchni ściany. W związku z tym może być w wersji podtynkowej (wnękowej) lub naściennej.
Rozdzielnice wnękowe
Rozdzielnice wnękowe dzięki zainstalowaniu we wnęce w ścianie i zlicowaniu z nią, pozwalają ukryć skrzynkę elektryczną, co jest istotne ze względów wizualnych. Rozdzielnice naścienne bądź częściowo zagłębione pozostają widoczne, ale są jedynym rozwiązaniem, jeżeli o wykonaniu głębokich wnęk zapomniano na etapie projektowania albo grubość ściany nie pozwala na nie.
(...)
Literatura
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU z 1994 r., nr 89, poz. 414 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
- PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
- PN-EN 61439-1:2011 Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe. Część 1: Postanowienia ogólne.
- PN-EN 61439-2:2011 Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe. Część 2: Rozdzielnice i sterownice do rozdziału energii elektrycznej.
- N SEP-E-0002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania.
- W. Dołęga, Rozdzielnice niskich napięć, „Elektroinstalator” 6/2015, s. 6–8.
- W. Dołęga, Wybrane aspekty projektowania instalacji elektrycznych w wielorodzinnych obiektach mieszkalnych, „Elektroinstalator” 6/2013, s. 54–59.
- H. Markiewicz, Instalacje elektryczne. Wydanie 8, WNT, Warszawa, 2014.
- E. Musiał, Rozdzielnice w budynkach mieszkalnych. Inżynier Budownictwa, 2009, nr 6, s. 78–83.
- J. Strzyżewski, Elektryczność w budynkach. Vademecum. Oficyna Wydawnicza Polcen, Warszawa, 2014.
- A. Wolski, K. Pazdro, Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych w pytaniach i odpowiedziach. Wydanie 9. WNT, Warszawa, 2005.
- Karty katalogowe, materiały i specyfikacje techniczne firm: Elektromontaż Rzeszów, HABeR, HAGER, Legrand, Moeller Electric.