Selektywność działania zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia
Określanie granic selektywnej współpracy wyłącznika instalacyjnego B16 i bezpieczników instalacyjnych typu gG na podstawie charakterystyk I2t=f (Ip) – na wykresie zaznaczono graniczne wartości prądów zwarciowych zapewniających selektywną współpracę
Dobierając
zabezpieczenia przetężeniowe obwodów i urządzeń elektrycznych
należy zapewnić, by przy zwarciu lub przeciążeniu w
zabezpieczanym obwodzie działało ono selektywnie (czyli wybiórczo).
Zobacz także
Farnell Projekty w trudnych warunkach przemysłowych
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe...
Zastosowanie skomplikowanych urządzeń elektronicznych i czujników do ulepszania i rozszerzania procesów produkcji, obróbki skrawaniem i procesów produkcyjnych w zastosowaniach przemysłowych jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie komponenty przetrwają w trudnym środowisku. Systemy muszą wytrzymywać gorące, wilgotne i trudne warunki oraz niszczące pola elektryczne i magnetyczne. Specyficzne warunki środowiskowe, w których produkt jest używany, wpływają na jego specyfikacje. Takie specyfikacje należy...
dr inż. Karol Kuczyński Ograniczenie strat w transformatorach rozdzielczych – co możemy jeszcze zrobić?
Straty w sieci energetycznej różnią się znacznie w poszczególnych krajach na całym świecie. Liczby wahają się od mniej niż 4% do ponad 20%. W większości krajów daje to możliwość znacznych oszczędności....
Straty w sieci energetycznej różnią się znacznie w poszczególnych krajach na całym świecie. Liczby wahają się od mniej niż 4% do ponad 20%. W większości krajów daje to możliwość znacznych oszczędności. Transformatory rozdzielcze są wykorzystywane do przekształcania energii elektrycznej ze średniego napięcia – poziomu, na którym energia jest przesyłana lokalnie i dostarczana do wielu odbiorców przemysłowych – do poziomu niskiego napięcia – zazwyczaj wykorzystywanego przez konsumentów indywidualnych...
dr inż. Waldemar Chmielak Opatentowana metoda ultraszybkiego wykrywania zwarć w liniach SN z wykorzystaniem fal wielokrotnie odbitych
Dystrybucja energii elektrycznej realizowana jest w wielu przypadkach rozległymi i rozproszonymi liniami napowietrznymi wysokiego i średniego napięcia. Dość powszechne w tego typu liniach zasilających...
Dystrybucja energii elektrycznej realizowana jest w wielu przypadkach rozległymi i rozproszonymi liniami napowietrznymi wysokiego i średniego napięcia. Dość powszechne w tego typu liniach zasilających są zwarcia doziemne, które – z uwagi na stosunkowo niską wartość prądów zwarciowych, wynikającą zarówno z izolowanego punktu neutralnego sieci średnich napięć oraz często wysokich rezystancji zwarcia – mogą trwać względnie długo.
StreszczenieW artykule przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące selektywności (wybiórczości) działania urządzeń zabezpieczających nadprądowych oraz różnicowoprądowych w instalacjach niskiego napięcia. Pokazano sposoby doboru urządzeń zabezpieczających pozwalające zapewnić ich selektywne działanie.AbstractSelectivity of protection devices in low-voltage electrical installationsThe article presents the most important information on the selectivity of overcurrent protective devices and residual current devices in low-voltage installations. The methods of choice of protective devices, that help keep their selective effect, were presented. |
Oznacza to, że na występujące zakłócenie zareaguje urządzenie zabezpieczające:
- w miejscu najwłaściwszym, wyłączając tylko obwód dotknięty uszkodzeniem, nie pozbawiając zasilania innych obwodów,
- które ma odpowiednią zdolność wyłączania i czynność wyłączenia wykona poprawnie.
Wymaganie zapewnienia wybiórczego działania zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych budynków wprowadzone zostało Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Wybiórczość całkowita polega na tym, że zabezpieczenia działają wybiórczo niezależnie od okoliczności, np. również przy największym spodziewanym prądzie zwarciowym i przy niekorzystnym zbiegu odchyłek wartości ich parametrów, więc w sytuacjach mało prawdopodobnych.
Wybiórczość częściowa ma miejsce, kiedy zabezpieczenia działają wybiórczo w przypadku przeważającej części zakłóceń, świadomie rezygnuje się z wybiórczości przy zakłóceniach o małym prawdopodobieństwie. Na przykład, przy projektowaniu urządzeń oblicza się największy spodziewany prąd zwarciowy (przy trójfazowym zwarciu bezoporowym), a w trakcie eksploatacji okazuje się, że przekroczenie 70% tej wartości jest bardzo mało prawdopodobne.
Dzieje się tak, bo w instalacjach i sieciach przeważają zwarcia jednofazowe, rzadziej zdarzają się dwufazowe, a jeszcze rzadziej – trójfazowe, a ponadto w miejscu zwarcia może występować niepomijalna impedancja. Mimo to rozsądne jest dobierać zabezpieczenia, również wyłączniki i bezpieczniki, do największego spodziewanego prądu zwarciowego, aby uniknąć ich zniszczenia nawet w razie mało prawdopodobnego przypadku zwarcia, ale wymagać wybiórczości tylko do poziomu 70% spodziewanego prądu zwarciowego. Wybiórczość częściową akceptuje się zwłaszcza w obwodach o mniejszych wymaganiach co do ciągłości zasilania.
Za wybiórczość się płaci, może ona wymagać nie tylko zmiany układu instalacji dla zmniejszenia liczby stopni zabezpieczeń, lecz także stosowania kosztowniejszych zabezpieczeń oraz innych elementów (przewodów i kabli, przekładników) o większej obciążalności zwarciowej, jeśli wprowadza się zwłokę działania zabezpieczeń. Może wymagać zastosowania w złączu urządzenia zabezpieczającego o tak dużym prądzie znamionowym, że w żadnym stopniu nie stanowi ono ogranicznika mocy pobieranej.
Ten ostatni problem jest zresztą polską osobliwością, bo funkcję ogranicznika mocy pobieranej przypisuje się bezpiecznikom lub wyłącznikom zastosowanym jako zabezpieczenie przedlicznikowe; za granicą do tego celu stosuje się specjalne rozłączniki z wyzwalaczem przeciążeniowym. Trzeba zatem rozważyć, czy dodatkowe koszty i utrudnienia poniesione z myślą o wybiórczości równoważą korzyści oczekiwane dzięki uniknięciu niektórych przerw w zasilaniu, wywołanych niewybiórczym zadziałaniem zabezpieczeń.
Badania wybiórczości przy przetężeniach wymagają posługiwania się charakterystykami czasowo-prądowymi (t=f (I)) urządzeń zabezpieczających w zakresie przeciążeniowym (i zwarciowym), dla czasów wyłączania t>0,l s i charakterystykami całek Joule’a (I2t= f (I)) w zakresie zwarciowym (t>0,l s). Ogólnie znane charakterystyki czasowo-prądowe są niewystarczające w zakresie dużych prądów zwarciowych, bo operują wtedy znamionowymi, a nie rzeczywistymi wartościami zarówno prądu jak i czasu, a ponadto są bezużyteczne dla oceny wybiórczości, gdy co najmniej jedno z urządzeń wyłączających zwarcia działa ograniczająco na prąd zwarciowy.
Pojęcie wybiórczości kojarzy się ze skoordynowanym działaniem zabezpieczeń różnych obwodów, zwłaszcza zabezpieczeń na kolejnych stopniach rozdziału energii. Za najprostszy przypadek wybiórczości bądź koordynacji zabezpieczeń można jednak uznać współdziałanie urządzeń zabezpieczających w tym samym obwodzie, jeśli są one tak dobrane, że wzajemnie się uzupełniają, dzielą się rolami, stanowią względem siebie dobezpieczenie. Przykładem dobezpieczenia jest obwód silnikowy z bezpiecznikami klasy aM i przekaźnikiem termobimetalowym pierwotnym, współpracującym ze stycznikiem. Występują tu następujące problemy:
- bezpiecznik aM nie gwarantuje wyłączenia prądu mniejszego niż jego najmniejszy prąd wyłączający Imin, – powinien to uczynić stycznik pobudzony przekaźnikiem termobimetalowym, który stanowi dobezpieczenie bezpiecznika; przy przeciążeniach przekaźnik termobimetalowy powinien zadziałać, zanim dojdzie do przetopienia i zniszczenia wkładki topikowej,
- przekaźnik termobimetalowy zabezpiecza sam siebie, doprowadza do wyłączenia przetężenia, zanim ono go uszkodzi, ale dzieje się tak tylko do pewnej wartości prądu przetężeniowego, a w przypadku wystąpienia większego prądu wymaga dobezpieczenia bezpiecznikiem o całce Joule'a wyłączania, którą wytrzyma bez uszkodzenia i bez trwałej zmiany swojej charakterystyki t-I.
Skoordynowane charakterystyki obu urządzeń zabezpieczających rozwiązują te problemy. Przekaźnik ze stycznikiem dobezpieczają bezpiecznik przy przeciążeniach, bezpiecznik – dobezpiecza przekaźnik termobimetalowy oraz stycznik przy zwarciach.
Drugi przykład to użycie wyłącznika o znamionowym prądzie wyłączalnym mniejszym, nawet znacznie mniejszym niż spodziewany prąd zwarciowy w miejscu zainstalowania. Jest to dopuszczalne pod warunkiem, że w razie wystąpienia prądu przekraczającego zdolność wyłączania tego wyłącznika funkcję wyłączania zamiast niego albo równocześnie nim przejmie inne urządzenie (dobezpieczenie) – towarzyszący mu bezpiecznik (np. wbudowany ogranicznik prądu zwarciowego) lub poprzedzający wyłącznik ograniczający.
Wybiórczość układu bezpiecznik–bezpiecznik
Jest to najmniej kłopotliwy przypadek wybiórczości dzięki temu, że współpracujące ze sobą wkładki bezpiecznikowe mają charakterystyki czasowo-prądowe zależne, o zbliżonym przebiegu. Przyjmuje się, że wkładki bezpiecznikowe na kolejnych stopniach zabezpieczeń działają wybiórczo:
- w zakresie prądów przeciążeniowych, jeśli ich pasmowe charakterystyki t-I nie tylko nie przecinają się, ale pozioma odległość między nimi jest większa niż różnica prądów płynących w rozpatrywanym czasie przez obie wkładki,
- w zakresie prądów zwarciowych, jeśli ich pasmowe charakterystyki I2t-I nie przecinają się.
Jeśli wymaganie wybiórczości całkowitej ma znaczenie decydujące, to cytowane warunki mogą jej nie gwarantować. Jest co prawda margines bezpieczeństwa wynikający stąd, że wytwórca podaje najmniejsze wartości t oraz I2t przedłukowe w zaostrzonych warunkach probierczych, oraz największe wartości tych parametrów wyłączania dla innych, zaostrzonych warunków probierczych. Warunki w rzeczywistym obwodzie mogą być łagodniejsze, a poza tym są identyczne bądź zbliżone dla obu pobudzonych wkładek; nie mogą jednocześnie wystąpić skrajne wartości maksymalne i minimalne cytowanych parametrów.
Przyjmuje się, że kolejne wkładki w kierunku zasilania powinny mieć prądy znamionowe większe w stosunku 1,6.
Dotyczy to jednak tylko wybiórczości zwarciowej i tylko wkładek o tym samym typie charakterystyki, zwłaszcza wkładek gG o prądzie znamionowym co najmniej 16 A. W innym przypadku należy upewnić się, że całka Joule’a przedłukowa (przetrzymywania) wkładki bliżej zasilania nie jest mniejsza niż całka Joule’a wyłączania kolejnej wkładki, która ma zwarcie wyłączyć. Okazuje się na przykład, że wkładka gG poprzedzająca wkładkę aM, dla zachowania wybiórczości zwarciowej, powinna mieć prąd znamionowy większy w stosunku od 2,0 do 3,6, przy czym większe wartości dotyczą wkładek aM (wyłączających zwarcie) o mniejszym prądzie znamionowym.
Wybiórczość układu wyłącznik – wyłącznik
Dla wyłączników instalacyjnych obowiązują, podobne jak dla bezpieczników, zasady wybiórczości przeciążeniowej:
- pasmowe charakterystyki t-I nie powinny się przecinać,
- pozioma odległość między nimi powinna być większa niż różnica prądów przepływająca przez oba wyłączniki w rozpatrywanym czasie,
- odległość tę należy sprawdzić dla różnych czasów, zwłaszcza w miejscach największego zbliżenia charakterystyk.
W zakresie prądów zwarciowych, kiedy w obu wyłącznikach są pobudzane wyzwalacze zwarciowe, nie można liczyć na wybiórczość zwykłych wyłączników o bezzwłocznych wyzwalaczach. Wybiórczość jest zagwarantowana tylko do prądu równego prądowi niezadziałania wyzwalacza zwarciowego wyłącznika usytuowanego od strony zasilania, a jest możliwa przy prądach nieco większych, o wartości nieprzekraczającej górnej granicy zakresu tolerancji prądu zadziałania tegoż wyzwalacza. Aby uzyskać wybiórczość całkowitą, należałoby tak dobrać prąd niezadziałania wyzwalacza zwarciowego wyłącznika poprzedzającego, aby był on nie mniejszy niż spodziewany prąd zwarciowy na niższym stopniu zabezpieczeń. Taka wybiórczość prądowa wchodzi w rachubę wyjątkowo, jeśli wspomniany prąd zwarciowy jest kilkakrotnie mniejszy niż na poprzedzającym stopniu zabezpieczeń.
Oprócz przedstawionych wyżej są i inne rozwiązania zmierzające do zapewnienia wybiórczej pracy wyłączników. Dotyczą one zwłaszcza usytuowania kolejnych wyłączników ograniczających w miejscach, gdzie prądy zwarciowe są duże i mało się różnią w kolejnych stopniach zabezpieczeń. Jednoczesne otwarcie się wtedy dwóch lub więcej wyłączników jest nieuniknione, mało tego, może być to konieczne, jeśli wyłączniki wzajemnie się dobezpieczają, tzn. tworzą układ kaskadowy. Poza pierwszym od strony zasilania wyłącznikiem kaskady, pozostałe mogą mieć prąd znamionowy wyłączalny mniejszy niż prąd zwarciowy w miejscu ich zainstalowania. Wybiórczość można zapewnić wtedy tylko na zasadzie samoczynnego ponownego załączenia i trzeba akceptować krótkotrwały zanik napięcia.
Wybiórczość układu bezpiecznik – wyłącznik
Konfiguracja bezpiecznik przed wyłącznikiem stosowana jest w polskich instalacjach najczęściej, ponieważ zgodnie z wymaganiami dotyczącymi zasad budowy instalacji elektrycznych w budynkach obwody odbiorcze powinny być zabezpieczane przez samoczynnie działające wyłączniki nadprądowe (instalacyjne). Kryteria wybiórczości w takiej konfiguracji są jednoznaczne i łatwe do sprawdzenia:
- w zakresie prądów przeciążeniowych pasmowe charakterystyki t-I nie powinny się przecinać, a pozioma odległość między nimi powinna być większa niż różnica prądów płynących w rozpatrywanym czasie przez oba aparaty,
- w zakresie spodziewanych prądów zwarciowych pasmowe charakterystyki I2t= f (Ip) obu aparatów nie powinny się przecinać.
Sprawdzenie wybiórczości jest łatwe, bo bezpiecznik ma jednoznaczne kryterium przetrzymywania prądu zwarciowego – wartość całki Joule’a przetrzymywania, w uproszczeniu utożsamianą z maksymalną całką Joule’a przedłukową. Powinna być ona nie mniejsza niż całka Joule’a wyłączania wyłącznika, której wartości są podawane w katalogach.
W wielu katalogach podawane są informacje pozwalające na określenie granic selektrywnej współpracy bezpieczników z wyłącznikami samoczynnymi. Poniżej przedstawiono przykładowo tablicę zawartą w katalogu firmy Legrand, podającą zakres selektywnej współpracy wyłączników instalacyjnych S 300 B z bezpiecznikami typu D0 z charakterystyką gL lub gG.
Selektywne wyłączniki nadprądowe
Pod koniec lat 80. w firmie HAGER opracowano selektywny instalacyjny wyłącznik nadprądowy typu SLS, aby uzyskać selektywność wyłączania popularnego wyłącznika nadpradowgo względem znajdującego się przed nim zabezpieczenia przetężeniowego. Wyłącznik ten działa selektywnie względem znajdujących się za nim wyłączników nadprądowych w zakresie prądów zwarciowych do 25 kA.
Układ połączeń selektywnego wyłącznika SLS przedstawiono na rysunku 12. Do zacisku wejściowego przyłącza się przewód fazowy, a przewód neutralny do zacisku N (przewód neutralny nie jest prowadzony. Bardzo ważny jest kierunek przepływu energii elektrycznej, a więc podłączenia przewodów wejściowych i wyjściowych, oznaczonych dodatkową strzałką na każdym aparacie.
Główny tor prądowy wyłącznika składa się z bezzwłocznego wyzwalacza zwarciowego M, wyzwalacza termicznego B1 i zestyku głównego K1. Konstrukcja jest więc taka sama jak w przypadku tradycyjnego wyłącznika nadprądowego. Ponadto aparat ma równoległy tor prądowy z wyzwalaczem termicznym B2 i dużą rezystancją R ograniczającą prąd w obwodzie do 5 In oraz tor załączający z wyzwalaczem elektromagnetycznym S połączonym z zestykiem głównym K1.
Załączając wyłącznik zamyka się zestyk K3. Tor załączający kontroluje wartość napięcia między wyjściem wyłącznika a zaciskiem N. Jeżeli napięcie to wynosi ok. 230 V, a zatem w instalacji za wyłącznikiem SLS nie ma zwarcia, to wyzwalacz elektromagnetyczny w torze załączającym zamyka zestyk K1 w głównym torze prądowym. Jeżeli napięcie między wyjściem wyłącznika SLS a zaciskiem N jest równe 0, to za wyłącznikiem SLS występuje zwarcie i nie jest możliwe zamknięcie zestyku K1. Aparat nie daje się załączyć na zwarcie. Jest to jedna z jego niekwestionowanych zalet. Załączając prawidłowo podłączony wyłącznik SLS, po sprawdzeniu napięcia w torze załączającym i zamknięciu zestyku K1 w torze głównym, prawie cały prąd popłynie w torze głównym, ponieważ w torze pomocniczym znajduje się duża rezystancja.
Gdy w czasie pracy instalacji elektrycznej powstaje zwarcie między wyjściem wyłącznika a innym aparatem zabezpieczającym zainstalowanym dalej, to wyłącznik SLS zachowa się jak typowy wyłącznik nadprądowy. Wówczas wyzwalacz zwarciowy M otworzy zestyk K1 w głównym torze prądowym. Jeszcze przez pewien czas (rzędu milisekund) prąd popłynie w równoległym torze prądowym do chwili zadziałania wyzwalacza termicznego B2, który wprowadza dźwignię aparatu w pozycję 0 i odłącza uszkodzoną instalację.
Również w przypadku typowego przeciążenia instalacji między wyjściem aparatu a znajdującymi się dalej zabezpieczeniami, wyłącznik SLS działa jak normalny wyłącznik nadprądowy. Wyzwalacz termiczny B1 w torze głównym otworzy zestyk K, a następnie wyzwalacz termiczny B2 w torze równoległym wprowadzi dźwignię aparatu w pozycję 0. Nastąpi odłączenie instalacji elektrycznej.
Wyzwalacz termiczny powinien zadziałać przy (1,05 do 1,25) In, a wyzwalacz elektromagnetyczny przy (5,0 do 6,25) In. Aparaty SLS wykonuje się jako jednobiegunowe na prąd znamionowy 10–63 A oraz jako trójbiegunowe na prąd znamionowy 16–100 A. Wyłączniki selektywne SLS SA wyposażone są w optyczny wskaźnik zadziałania, co zgodnie z obowiązującymi przepisami umożliwia ich stosowanie jako zabezpieczenia przedlicznikowe. Najważniejsze zalety tych wyłączników to:
- pełna selektywność działania względem typowych wyłączników nadprądowych bezzwłocznych zainstalowanych za wyłącznikiem SLS,
- wzajemna selektywność wyłączników SLS zainstalowanych szeregowo,
- duża niezawodność zasilania instalacji (w razie awarii wyłączana jest tylko część instalacji),
- brak możliwości załączenia na zwarcie,
- wygoda obsługi,
- wyeliminowanie przedlicznikowych zabezpieczeń topikowych.
Na rysunku 13. przedstawiono charakterystykę czasowo-prądową wyłącznika selektywnego typu LSHU produkowanego przez firmę Jean Mueller.
Selektywne zabezpieczenia nadprądowe instalacji mieszkaniowych
Od wprowadzenia w życie w 1995 roku Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w polskich instalacjach elektrycznych zaczęto stosować powszechnie wyłączniki instalacyjne. Rozporządzenie wprowadziło obowiązek ich stosowania do zabezpieczania obwodów odbiorczych, jako ostatniego zabezpieczenia przed odbiornikiem. Jednak wbrew intencjom prawodawcy zaczęto instalować te wyłączniki nie tylko w rozdzielnicach mieszkaniowych, lecz również jako zabezpieczenia przelicznikowe, a nawet zabezpieczenia WLZ-tów.
Takie stosowanie wyłączników instalacyjnych spowodowało bardzo częsty brak selektywnego działania zabezpieczeń szczególnie uciążliwy dla użytkowników, gdy zabezpieczenia przedlicznikowe znajdują się z dala od mieszkania (np. w piwnicy budynku) lub budynku (np. w szafce pomiarowej umieszczonej przy wyniesionym na granicę posesji złączu). W związku z tym w nowelizacji rozporządzenia w 2002 r. dodano zapis w § 183.1.5 o obowiązku zapewnienia selektywnego działania zabezpieczeń. Jednak problem ten do dzisiaj nie został rozwiązany i nadal stosuje się szeregowe łączenie w układzie zasilania bezzwłocznych wyłączników instalacyjnych.
Sprawa selektywności zabezpieczeń przelicznikowych była przedmiotem skargi wniesionej do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów [14]. Urząd wystąpił o zajęcie stanowiska w przedmiocie skargi przez Urząd Regulacji Energetyki. W odpowiedzi udzielonej przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumenta podano, że problem na razie jest nie do rozwiązania, gdyż „brak rozsądnej alternatywy dla zabezpieczeń nadmiarowo-prądowych pełniących funkcję ograniczników mocy”. W tym miejscu odpowiadający z upoważnienia prezesa dyrektor Departamentu Taryf URE sam sobie przeczy, gdyż w innym miejscu listu pisze, że (cyt.) „Ciekawym rozwiązaniem rozpatrywanego problemu, które przyjęto jako obowiązujące w EnergiaPro S.A. jest zastosowanie w zestawie złączowo-pomiarowym zabezpieczenia zalicznikowego, ale w postaci tylko zabezpieczenia przeciążeniowego z charakterystyką zależną bez członu zwarciowego.
Rolę zabezpieczenia nadprądowego (wydaje się, że powinno być napisane zwarciowego) w tym zestawie pełni zabezpieczenie przelicznikowe”. Dalej napisano, że: „Problemem we wdrażaniu tego rozwiązania jest brak aparatu, który spełniałby wymagania wynikające z obowiązującego standardu technicznego cytowanego w piśmie EnergiaPro SA. Dlatego też do czasu masowej produkcji odpowiedniego aparatu EnergiaPro SA dopuszcza stosowanie jako zabezpieczeń zalicznikowych wyłączników nadprądowych z charakterystyką D, jednocześnie deklarując prowadzenie współpracy z czołowymi producentami aparatury, aby wprowadzić do masowej produkcji zabezpieczenie przeciążeniowe w obudowie modułowej”. Zabezpieczenia tego typu są już w Polsce produkowane. Przykładem takiego wyłącznika są wyłączniki typu Etimat T produkowane przez ETI-Polam [13].
Selektywność działania urządzeń zabezpieczających różnicowoprądowych
Wyłączniki różnicowoprądowe mogą współpracować selektywnie pod warunkiem spełnienia następujących warunków:
- wyłącznik zainstalowany od strony zasilania, poprzedzający zainstalowany za nim wyłącznik bezzwłoczny, musi być wyłącznikiem o działaniu zwłocznym i na obudowie oznaczony symbolem widocznym po zainstalowaniu w warunkach normalnej pracy,
- znamionowy różnicowy prąd zadziałania IΔn wyłącznika poprzedzającego musi być co najmniej 2,5-krotnie większy od znamionowego różnicowego prądu zadziałania IΔn zainstalowanego od strony odbiorników wyłącznika bezzwłocznego.
Aby uchronić się przed zbędnym działaniem wyłączników różnicowoprądowych, znamionowy różnicowy prąd zadziałania IΔn każdego wyłącznika różnicowoprądowego musi być co najmniej 2,5-krotnie większy od największego roboczego prądu upływowego występującego w chronionym przez wyłącznik obwodzie (obwodach).
W tabeli 3. przedstawiono czasy wyłączania wyłączników różnicowoprądowych typu AC, a na rysunku 17. przykładowy przebieg charakterystyk dwóch wyłączników różnicowoprądowych: wyłącznika bezzwłocznego o znamionowym różnicowym prądzie zadziałania IΔn równym 30 mA i wyłącznika selektywnego (zwłocznego) o znamionowym różnicowym prądzie wyłączającym IΔn równym 100 mA.
Literatura
- Ustawa „Prawo budowlane”, ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Dz. U. nr 106, poz. 1126 z 2000 r., tekst jednolity po zmianach Dz. U. nr 156 z 2006 r., poz. 1118).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. nr 75 z dnia 15.06.2002 r., poz. 690 (ze zmianą z dnia 12 marca 2009 – Dz.U nr 56, poz. 461).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10.12.2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. nr 239 z 2002 r., poz. 1587.
- PN-HD 60364-4-41:2009. Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym.
- PN-IEC 60364-4-41:2000. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa.
- PN-IEC 60364-4-43:1999. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym.
- PN-IEC 60364-5-51:2000. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Postanowienia ogólne.
- PN-IEC 60364-5-52:2002. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie.
- PN-IEC 60364-5-523:2001. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała przewodów.
- PN-EN 61008-1:2007. Wyłączniki różnicowoprądowe bez wbudowanego zabezpieczenia nadprądowego do użytku domowego i podobnego (RCCB) – Część 1:Postanowienia ogólne.
- Markiewicz H., Instalacje elektryczne, WNT, Warszawa 2000
- Przepisy Budowy Urządzeń Elektroenergetycznych. Zeszyt 6. Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV. WPM „WEMA” 1988.
- Kłopocki R. Wyłącznik ETIMAT T jako zabezpieczenie przelicznikowe. INPE nr 128, maj 2010.
- Skarga do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. INPE nr 134-135, listopad-grudzień 2010.
- PN-EN 60269-1:2010. Bezpieczniki topikowe niskonapięciowe -- Część 1: Wymagania ogólne