Następnie nawiązał współpracę z firmą Franz Seiffert and Co. A.G. w Berlinie i jako jej przedstawiciel otworzył własne biuro armatur i rurociągów w Petersburgu. Nawiązał kontakty ze szwajcarskim koncernem elektrotechnicznym Brown-Boveri Co. i założył w 1909 r. jako jego przedstawiciel, Biuro Techniczne w Kijowie. W 1911 r. przeniósł je do Warszawy i prowadził wraz z oddziałem w Sosnowcu. W czasie I wojny światowej, po zajęciu Warszawy przez Niemców w 1915 r., przeniósł biuro ponownie do Kijowa.
Przeczytaj również: Jacek Szpotański
Okres II Rzeczpospolitej
W 1918 r. wrócił do Warszawy i wznowił pracę biura. W 1920 r. rozpoczął starania o utworzenie w Polsce spółki akcyjnej, produkującej na licencji firmy Brown-Boveri silniki elektryczne i dostarczającej polskim odbiorcom inne jej wyroby. Dotychczasowe przedstawicielstwo firmy zostało przekształcone 11.08.1921 r. w Polskie Zakłady Elektryczne Brown-Boveri S.A., a dyrektorem został Zygmunt Okoniewski. Już we wrześniu 1921 r. zostały nabyte w Żychlinie tereny i zabudowania, które po gruntownej przebudowie przekształcono w nowoczesną fabrykę maszyn elektrycznych. Uruchomiona 31 grudnia 1922 r. fabryka produkowała silniki trójfazowe, transformatory, generatory trójfazowe, maszyny prądu stałego, akcesoria do maszyn elektrycznych oraz tablice rozdzielcze wysokich i średnich napięć (ówczesne „wysokie napięcia” dziś sklasyfikowalibyśmy jako średnie).
W 1926 r. Spółka nabyła Zakłady Elektromaszynowe w Cieszynie, w których po modernizacji uruchomiła seryjną produkcję silników indukcyjnych o mocy do 27 kW na napięcie do 500 V. Podjęta z dużym rozmachem rozbudowa fabryk w Żychlinie i Cieszynie spowodowała duże zadłużenie spółki w bankach zagranicznych, które po nastaniu w latach 1928–1931 ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego spowodowało ich zamknięcie. Zygmunt Okoniewski nie poddawał się jednak tak łatwo przeciwnościom losu i udało mu się zainteresować firmę „Zakłady Mechaniczne i Odlewnia Rohn-Zieliński” w Warszawie, która nabyła w 1932 r. fabrykę w Żychlinie, a w 1933 r. – w Cieszynie i przekształcić je w „Zakłady Elektromechaniczne Rohn-Zieliński S.A. – Licencja Brown-Boveri”. Podkreślić należy, że pierwszy odcinek budowanej w latach 1935–1939 linii 150 kV (najwyższe wówczas napięcie przesyłowe w Polsce) Mościce-Starachowice wyposażono w transformatory 15 MVA wyprodukowane w Żychlinie.
Działalność społeczna i stowarzyszeniowa
Okoniewski działał również w wielu organizacjach gospodarczych i społecznych, dzieląc swe niesłychanie pracowite życie i czas między pracę zawodową i społeczną. Przed I wojną światową był członkiem Stowarzyszenia Techników Polskich w Warszawie, a następnie członkiem Społecznego Zrzeszenia Inżynierów RP i członkiem Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich. W latach 1925–1929 był członkiem Rady Polskiego Związku Przemysłowców Metalowych i Centralnego Związku Przemysłowców Polskich (tzw. Lewiatana). W latach 1926–1936 pełnił funkcję prezesa Rady i Zarządu Polskiego Związku Przedsiębiorstw Elektrotechnicznych (PZPEl), którego zadaniem było popieranie krajowego przemysłu i handlu elektrotechnicznego.
Zobacz także: Józef Herman Osiński
W 1926 r. brał udział w posiedzeniach Państwowej Rady Elektrotechnicznej. W 1929 r. współorganizował dział elektrotechniczny na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Ponadto pełnił funkcje: prezesa Zarządu Polskiego Towarzystwa Akumulatorowego PETEA S.A. w Bielsku-Białej, prezesa Polsko-Szwajcarskiej Izby Handlowej, członka Zarządu Towarzystwa Przemysłowego Kabel, członka Państwowej Rady Kolejowej oraz wiele funkcji w różnych komitetach organizujących wystawy elektrotechniczne. Brał także udział w komitetach pomocy studentom, m.in. w gromadzeniu funduszów stypendialnych i był współzałożycielem fundacji Domy Akademickie im. prezydenta Gabriela Narutowicza, która wybudowała dom akademicki przy placu jego imienia w Warszawie. Był członkiem Zarządu Studium Technologicznego przy Politechnice Warszawskiej.
W 1924 r. został wiceprezesem Zarządu nowo powstałego Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego (PKE), organu prac przepisowych i współpracy międzynarodowej na polu normalizacji. Funkcję tę pełnił do 1929 r. kiedy został członkiem Prezydium PKE. Na I Walnym Zgromadzeniu SEP w Poznaniu w czerwcu 1929 r. został wybrany prezesem SEP.
Zygmunt Okoniewski opublikował kilka prac analitycznych, w tym m.in. „Analizę statystyki produkcji całego krajowego przemysłu elektrotechnicznego za lata 1925–1930”. Zdolność przewidywania, dalekowzroczność i przekonanie o konieczności elektryfikacji przemysłu oraz odwaga w podejmowaniu decyzji uczyniły go pionierem przemysłu maszyn elektrycznych w Polsce. Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 23 marca 1936 r. w Warszawie i pochowany został, zgodnie z ostatnią wolą, w Żychlinie.
Literatura
- Zbigniew Białkiewicz, Zygmunt Okoniewski 1877–1936, Spektrum nr 3-4 z 2002 r.
- Polski Słownik Biograficzny t. XXIII, Warszawa 1972
- Słownik biograficzny techników polskich, Warszawa – wrzesień 1998 r.
- www.sep.com.pl
[Zygmunt Okoniewski, inżynier elektromechanik, koncern elektrotechniczny, silniki elektryczne, maszyny elektryczne, Polski Komitet Elektrotechniczny, przemysł elektrotechniczny, handel elektrotechniczny]
