W artykule:• Krajowe
regulacje prawne
|
Kwestia efektywności energetycznej traktowana jest priorytetowo, postęp w tej dziedzinie ma bowiem duże znaczenie dla realizacji wszystkich celów polityki energetycznej i większości celów polityki ekologicznej i klimatycznej. Podstawowym celem w obszarze efektywności obok celów określonych w dyrektywach dotyczących efektywności [1] i [2] jest obecnie uzyskanie zmniejszenia zużycia energii o 20% w porównaniu z prognozami na 2020 r. w wyniku poprawy efektywności energetycznej [8].
Krajowe regulacje prawne
Podstawowym aktem prawnym w obszarze efektywności jest obecnie ustawa o efektywności energetycznej [4], która implementuje na grunt krajowy dyrektywę [2]. Ustawa ta określa:
- zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej;
- zasady realizacji obowiązku uzyskania oszczędności energii;
- zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa;
- zasady opracowywania krajowego planu działań dotyczącego efektywności energetycznej.
Stanowi trzecią wersję ustawy o efektywności energetycznej.
Pierwsza została uchwalona w 2011 r. i znacznie znowelizowana w 2015 r. [3].
Ustawa o efektywności energetycznej dotycząca energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego wprowadza rozwiązania systemowe, które umożliwiają:
- zwiększenie efektywności wytwarzania i dostarczania paliw i energii,
- zwiększenie efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych [4].
Postanowienia ustawy o efektywności energetycznej dotyczą:
- przedsiębiorstw energetycznych,
- odbiorców końcowych nośników energii,
- jednostek sektora publicznego.
Przedsiębiorstwa są zobowiązane do realizacji u siebie określonych przedsięwzięć lub przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii finalnej w wysokości określonej w ustawie [4], potwierdzone audytem efektywności energetycznej bądź do uzyskania i przedstawienia do umorzenia prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (w skrócie prezesowi URE) świadectw efektywności energetycznej. Wielkość tych oszczędności została określona na poziomie 1,5% w skali roku i wyrażana jest w tonach oleju ekwiwalentnego. Odnosi się do ilości energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego sprzedanych w danym roku odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci pomniejszonej o ilość energii zaoszczędzonej przez odbiorców końcowych.
W ustawie określono m.in. mechanizm wsparcia efektywności energetycznej, który opiera się na systemie zbywalnych praw majątkowych – świadectwach efektywności energetycznej, tzw. białych certyfikatach o wartościach zadeklarowanego efektu energetycznego wyrażonego w toe (1 toe = równoważnik jednej tony ropy o wartości opałowej 41,868 MJ/kg).
Przyjęto założenie, że świadectwa efektywności energetycznej można uzyskać przede wszystkim za takie przedsięwzięcia, które charakteryzują się najwyższą efektywnością ekonomiczną. Są one wyłaniane w drodze przetargu ogłaszanego przez prezesa URE.
Parametrem decydującym przy wyborze ofert w przetargu jest wartość efektu energetycznego, rozumianego jako stosunek ilości energii zaoszczędzonej średnio w ciągu roku w wyniku realizacji przedsięwzięcia lub grupy przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej do wartości świadectwa efektywności energetycznej [9].
Wygrana w przetargu związana jest z wyborem tych ofert, dla których wspomniany efekt mieści się w określonym przedziale, przy czym świadectwa wydawane są w kolejności odpowiadającej wartości zadeklarowanego efektu energetycznego.
Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem, przesyłem lub dystrybucją energii elektrycznej mogą otrzymać białe certyfikaty za zrealizowane przedsięwzięcia energooszczędne w drodze przetargów organizowanych przez prezesa URE.
Z mechanizmu wsparcia efektywności energetycznej korzystać mogą wszyscy odbiorcy mediów energetycznych – ciepła, gazu ziemnego czy energii elektrycznej.
Aby otrzymać szansę uzyskania świadectwa efektywności energetycznej, muszą oni zrealizować przedsięwzięcie w zakresie efektywności energetycznej, charakteryzujące się oszczędnością energii w ilości co najmniej na poziomie 10 toe rocznie [4].
Alternatywą dla pozyskiwania świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne jest uiszczanie opłaty zastępczej, której wysokość wynosi obecnie 1500 PLN/toe (w 2016 r. – 1000 PLN/toe) i których poziom nie może przekroczyć 20% (w 2016 r. – 30%) wymaganych do uzyskania świadectw pochodzenia [4].
Wpływy z opłat zastępczych i kar finansowych za nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z ustawy [4] są przekazywane do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i gromadzone na funduszu celowym. Fundusz ten jest dodatkowym źródłem finansowania programów wspierających poprawę efektywności energetycznej i rozwój odnawialnych źródeł energii oraz modernizację lub budowę infrastruktury sieciowej (elektroenergetycznej, ciepłowniczej, gazowej) [10].
W ustawie [4] przyjęto, że poprawie efektywności energetycznej służą w szczególności następujące rodzaje przedsięwzięć:
- izolacja instalacji przemysłowych;
- przebudowa lub remont budynków wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi;
- modernizacja: urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, oświetlenia, urządzeń potrzeb własnych, urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła;
- odzysk energii w procesach przemysłowych;
- ograniczenie strat: związanych z poborem energii biernej; sieciowych w infrastrukturze sieciowej (elektroenergetycznej, ciepłowniczej, gazowej); w transformatorach energetycznych; związanych z systemami zasilania urządzeń telekomunikacyjnych lub informatycznych itd.
- stosowanie, do ogrzewania lub chłodzenia obiektów, energii wytwarzanej w instalacjach odnawialnego źródła energii lub ciepła użytkowego wytwarzanego w ramach wysokosprawnej kogeneracji.
Potwierdzeniem planowanej do zaoszczędzenia ilości energii finalnej wynikającej z przedsięwzięcia lub grupy przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, jak wspomniano, jest świadectwo efektywności energetycznej.
Z nim ściśle związany jest audyt efektywności energetycznej, który dokładnie zdefiniowano i określono w ustawie o efektywności energetycznej:
- Jest to opracowanie zawierające analizę zużycia energii oraz określające stan techniczny obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, zawierające wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, a także ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.
- Jest to opracowanie niezbędne dla podmiotu, u którego będzie realizowane przedsięwzięcie lub grupa przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej lub który takie przedsięwzięcie lub grupę przedsięwzięć zakończył. Przy czym w pierwszym przypadku szczególnie ważne jest określenie planowanych do uzyskania oszczędności energii, natomiast w drugim efektów uzyskanych z zakończonego przedsięwzięcia lub grupy przedsięwzięć i określenie osiągniętej oszczędności energii.
Ustawa [4] porządkuje sprawy audytu energetycznego przedsiębiorstwa i określa zasady jego przeprowadzania.
Audyt energetyczny przedsiębiorstwa stanowi procedurę realizowaną co 4 lata, mającą na celu przeprowadzenie wszechstronnych analiz i obliczeń dotyczących proponowanych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz dostarczenie informacji o potencjalnych oszczędnościach energii. Dotyczy dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw zgodnie z ustawą [5]. Nie dotyczy mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy.
Audyt zawiera m.in. szczegółowy przegląd zużycia energii w budynkach lub zespołach budynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie, odpowiadających łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez przedsiębiorstwo,
Dodatkowo ustawa o efektywności energetycznej wprowadza zobowiązanie dla sektora publicznego racjonalnego wykorzystania energii i do odgrywania wzorcowej roli w kwestii oszczędności energii.
Jednostki administracji państwowej i samorządowej zostały zobowiązane, aby realizując swoje zadania, stosowały co najmniej jeden ze środków poprawy efektywności energetycznej, z wykazu tych środków zawartego w ustawie [4]. Środki te związane są z uzyskaniem niskiego poziomu zużycia energii, niskich kosztów eksploatacji, realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lub wdrażaniem systemu zarządzania środowiskowego.
