Aspekty ekonomiczne wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach prosumenckich
Economic aspects of electricity generation in prosumer installations
Sektor energetyczny zdaje sobie sprawę z ogromnych korzyści, jakie dają sieci inteligentne w zarządzaniu siecią z wieloma niestabilnymi mikroźródłami. Stąd w swoich planach inwestycyjnych kładzie niemałe nakłady inwestycyjne.
Powstała kilkadziesiąt lat temu scentralizowana koncepcja działania elektroenergetyki bazowała na wytwarzaniu energii elektrycznej przez centralne źródła i jednokierunkowym przesyle energii do odbiorców.
Zobacz także
homelook.pl Poznaj 5 sposobów jak skutecznie walczyć z wysokimi rachunkami za prąd
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów,...
Masz dość wysokich rachunków za prąd? Szukasz sposobu, jak zaoszczędzić, nawet jeśli masz w domu sporo urządzeń elektrycznych? Na wysokość taryfy za prąd nie zawsze mamy wpływ. Istnieje jednak parę sposobów, dzięki którym zyskasz pewność, że wina za wysokie rachunki nie leży po Twojej stronie. Sprawdź, jak możesz obniżyć koszt comiesięcznych rachunków za energię.
BayWa r.e. Solar Systems Maraton szkoleniowy – uzyskaj certyfikat instalatora!
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Mamy przyjemność ogłosić, że już 1 czerwca 2022 firma BayWa r.e. Solar Systems organizuje maraton szkoleniowy dla instalatorów PV, czyli cały dzień wypełniony ciekawymi oraz przydatnymi panelami spotkań.
Redakcja Jak oszczędzać prąd, korzystając ze zmywarki?
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie...
Czy wiesz, że zmywarka do naczyń pomoże ci nie tylko oszczędzać cenny czas, lecz także płacić w przyszłości niższe rachunki za wodę i prąd? Oczywiście pod warunkiem, że wybierzesz odpowiedni model, a następnie będziesz korzystać z urządzenia we właściwy sposób. Jak to zrobić?
Obecnie obserwuje się radykalne zmiany w koncepcji funkcjonowania systemu elektroenergetycznego spowodowane głównie przez wprowadzanie rozproszonych źródeł energii wymuszających dwukierunkowy przepływ energii, aktywny udział odbiorców energii oraz coraz większy stopień sterowalności i obserwowalności systemu elektroenergetycznego.
W różnych dziedzinach gospodarki światowej pojawiły się nowe tendencje angażujące konsumentów w procesy produkcyjne. W ten sposób powstały nowe pojęcia: prosumeryzm, presumpcja, prosument.
Prosumeryzm – polega wg [1] na wspólnym udziale producentów i konsumentów w tworzeniu produktów i usług, w wyniku czego powstają społeczności o wspólnych zainteresowaniach, pracujące razem nad nowymi rozwiązaniami.
Prosument energetyczny – to według [2] aktywny klient, który dynamicznie działa na rynku energii, współuczestnicząc w wytwarzaniu energii elektrycznej z innymi, często wielkoskalowymi wytwórcami poprzez:
- produkcję energii elektrycznej na własne potrzeby, oddając ewentualne nadwyżki do operatora sieci dystrybucyjnej,
- kupno paliwa i energii od tradycyjnych dostawców,
- wchodzenie z dostawcami w aktywne relacje kupna-sprzedaży poprzez produkcję energii w technologiach opartych na odnawialnych źródłach energii i odsprzedaż jej nadwyżek, sprzedaż usług systemowych, np. redukując pobór mocy w przypadku wystąpienia jej braków w systemie,
- wyposażanie się w zasobnikowe technologie wykorzystujące odnawialne źródła energii, zapewniające mu rezerwowe zasilanie w energię w przypadku awarii sieciowych.
Prosumpcja – wg [1] wyraża się w:
- utracie przez firmy kontroli nad produktami, tzn. konsumenci modyfikują produkty zgodnie z własnymi pomysłami;
- udostępnianiu klientom odpowiednich narzędzi i materiałów;
- partnerstwie – klienci stają się partnerami producentów;
- dzieleniu się zyskami, czyli prosumenci chcą mieć udział w korzyściach wynikających z ich zaangażowania.
Na świecie trwa przebudowa energetyki na cywilizacyjną skalę. Na pierwszy plan wysuwają się prosumenci z ich indywidualnie budowanym bezpieczeństwem energetycznym. Główne cele wprowadzania prosumentów energetycznych w Polsce można sformułować według [3] następująco:
1. Dostosowanie się polskiej elektroenergetyki do światowych trendów, czyli:
- odwrót od wytwarzania w źródłach wielkoskalowych na rzecz energetyki rozproszonej,
- inwestowanie w źródła wytwórcze z własnego kapitału odbiorcy uzupełnionego dodatkowym wsparciem, np. preferencyjnymi kredytami, dotacjami itp.
2. Konieczne przejście do nowego etapu rozwoju energetyki w Polsce wymagane przez:
- potrzeby wykorzystania unikatowych polskich zasobów, np. rolnictwa energetycznego,
- realną szansę na rozwiązanie polskich problemów stojących przed elektroenergetyką.
Poważną korzyścią z wprowadzania mikroźródeł opartych na odnawialnych źródłach energii, o której należy wspomnieć, jest ograniczenie emisji CO2 przy wytwarzaniu energii elektrycznej. Działanie to pozwoli wywiązać się z zobowiązań Polski dotyczących ochrony klimatu.
Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną spodziewaną korzyść z rozwoju prosumeryzmu, a mianowicie na spodziewane obniżenie strat energii w sieciach elektroenergetycznych. Obniżenie strat przyczyni się do wywiązania się z zobowiązań (wynikających z zapisów ustawy o efektywności energetycznej) do obniżenia zużycia energii w liniach i transformatorach.
Prosumenci energetyczni w ustawie o odnawialnych źródłach energii [4]
Ustawa o odnawialnych źródłach energii wprowadziła zapisy regulujące sprawy instalowania i wykorzystania mikroźródeł prosumenckich oraz zasady sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii elektrycznej. Poniżej wymieniono niektóre z nich w skróconej formie.
Rozdział 2 art. 4.
1. Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, który wytwarza energię elektryczną w celu jej zużycia na własne potrzeby, może sprzedać niewykorzystaną energię elektryczną wytworzoną przez niego w mikroinstalacji i wprowadzoną do sieci dystrybucyjnej.
2. Wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroźródłach nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Rozdział 2 art. 6.
1. Operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, zwanemu dalej „Prezesem URE”, informacje o:
1) wytwórcach energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji,
2) lokalizacji, rodzaju i mocy zainstalowanej elektrycznej mikroinstalacji przyłączonych do jego sieci.
Rozdział 4.
10. Sprzedawca zobowiązany jest obowiązany do zakupu energii elektrycznej z nowo budowanych instalacji odnawialnego źródła energii, od wytwórcy energii z mikroinstalacji do mocy do 3 kW włącznie po określonej stałej cenie jednostkowej, która w przypadku następujących rodzajów instalacji odnawialnych źródeł energii wynosi odpowiednio:
1) hydroenergia – 0,75 zł za 1 kWh;
2) energia wiatru na lądzie – 0,75 zł za 1 kWh;
3) energia promieniowania słonecznego – 0,75 zł za 1 kWh.
11. Sprzedawca zobowiązany ma obowiązek zakupu energii elektrycznej z instalacji odnawialnego źródła energii przez okres kolejnych 15 lat, liczony od dnia oddania do użytkowania tej instalacji. W tym samym okresie sprzedawcy zobowiązanemu przysługuje prawo do pokrycia wynikłych z tego tytułu strat.
12. Ceny zakupu energii elektrycznej z instalacji odnawialnych źródeł energii o mocy do 3 kW, o których mowa powyżej, obowiązują do momentu, gdy łączna moc oddawanych do użytku źródeł nie przekroczy 300 MW lub do zmiany ich wysokości rozporządzeniem właściwego do spraw gospodarki.
14. Rozliczenie z tytułu różnicy między ilością energii elektrycznej pobranej z sieci a ilością energii elektrycznej wprowadzonej do tej sieci, między wytwórcą energii elektrycznej a sprzedawcą zobowiązanym odbywa się na podstawie umowy sprzedaży energii elektrycznej, zgodnej z ustawą Prawo energetyczne. Rozliczenia tego dokonuje się na podstawie rzeczywistych wskazań urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych.
Perspektywy rozwoju mikroźródeł energii elektrycznej
Do najpopularniejszych mikroźródeł stosowanych w Polsce można zaliczyć ogniwa fotowoltaiczne i mikrowiatraki.
Czy można z satysfakcjonującą dokładnością prognozować ich rozwój?
Z różnych przyczyn jest to mało realne. Pomimo to wykonywanych jest wiele prac określających przewidywaną liczbę, moc i produkcję energii mikroźródeł bazujących nie tylko na obserwacjach krajowych, ale – przede wszystkim – na międzynarodowych.
Przodującym krajem europejskim z dużym nasyceniem prosumentów wytwarzających energię elektryczną w mikroźródłach są Niemcy.
W Polsce rozwój prosumeryzmu jest wolniejszy. Mimo to w ciągu ostatnich 10 lat własny kapitał w mikroźródła zainwestowało ok. 230 tys. odbiorców energii, inicjując tym samym rozwój energetyki prosumenckiej i obywatelskiej w naszym kraju [6].
Według danych zaprezentowanych w [6] Polsce przewiduje się w perspektywie najbliższych dziesięciu lat:
- liczbę mikroźródeł: w roku 2020 – rzędu 450 tys. sztuk, w roku 2025 – rzędu 1900 tys. sztuk,
- moc zainstalowaną w roku 2020 – 1 900 MW,
- produkcję energii elektrycznej w roku 2020 – 2900 GWh.
Wykorzystując dane – zacytowane powyżej – można jednoznacznie określić średni planowany stopień wykorzystania mocy zainstalowanej mikroźródeł U ≈ 17,5%.
Nietrudno zauważyć, że wartość stopnia U jest bardzo niska. Wynika to z dużej niestabilności pracy przede wszystkim ogniw fotowoltaicznych i mikrowiatraków. Należy podkreślić, że źródła fotowoltaiczne pracują przy mniejszym stopniu wykorzystania niż mikrowiatraki.
Dynamiczny rozwój energetyki prosumenckiej opartej na mikroźródłach OZE jest możliwy dzięki opracowaniu i wdrażaniu na coraz większą skalę, technologii sieci inteligentnych i magazynów energii.
Sektor energetyczny zdaje sobie sprawę z ogromnych korzyści, jakie dają sieci inteligentne w zarządzaniu siecią z wieloma niestabilnymi mikroźródłami. Stąd przeznacza w swoich planach inwestycyjnych niemałe nakłady inwestycyjne na wprowadzanie ich do eksploatacji. Inaczej kształtują się możliwości wykorzystania magazynów energii. Instalacje magazynów zwiększają znacząco nakłady inwestycyjne wydatkowane przez prosumentów.
Bariery rozwoju prosumeryzmu w Polsce
Radykalne zmiany w funkcjonowaniu systemu elektroenergetycznego spowodowały pewne perturbacje z wprowadzaniem „nowości”, w tym z dynamicznym instalowaniem mikroźródeł rozproszonych. Mogą zatem występować określone bariery zmniejszające teoretyczne możliwości rozwoju tych źródeł.
Bariery mogą wynikać z ograniczeń w działalności przedsiębiorstw energetycznych, wrażliwości środowiskowych lub z określonych wymagań prosumenta.
Do pierwszej grupy można zaliczyć przede wszystkim problemy z niestabilnością mikroźródeł opartych na odnawialnych źródłach energii. Energetyczne przedsiębiorstwa sieciowe coraz lepiej funkcjonują przy wymuszeniach tzw. „chimernych” wytwórców, ale dopiero zmodernizowanie istniejącej (często zamortyzowanej) sieci i przejście z poziomu tradycyjnej sieci na wyższy poziom sieci inteligentnej pozwoli na optymalne wykorzystanie źródeł prosumenckich.
Problem, który może wystąpić po zainstalowaniu większej liczby mikroźródeł, to możliwość przeciążenia linii elektroenergetycznych. Współczynnik jednoczesności u odbiorców rozproszonych jest niewysoki. Jednoczesna praca mikroźródeł (np. w dolinie nocnej) może wywołać przepływy mocy do sieci przekraczającej dopuszczalne obciążalności.
Prosument musi liczyć się z wrażliwością gospodarstw domowych sąsiadujących z miejscem zainstalowania mikroźródeł. W tym zakresie najmniej uciążliwe wydają się panele fotowoltaiczne.
Rys. 1. Preferencje Polaków do inwestowania w mikroinstalacje OZE w zależności od okresu zwrotu nakładów. Źródło: badanie TNS; rys. E. Niewiedział
Najpoważniejszą barierą w przekształcaniu się odbiorcy energii elektrycznej w prosumenta jest nakład inwestycyjny na instalację mikroźródła w powiązaniu z możliwościami wykorzystania mocy zainstalowanej.
Na rys. 1. przedstawiono bardzo charakterystyczne zestawienie preferencji Polaków do inwestowania w mikroźródła wykorzystujące odnawialne źródła energii w zależności od okresu zwrotu nakładów inwestycyjnych (39% ankietowanych w odpowiedzi na zadane pytanie nie wyraziło zdania) [6].
Z przedstawionego diagramu wyraźnie widać, że prywatni odbiorcy (np. gospodarstwa domowe) nie są skłonni do inwestowania własnego kapitału w przedsięwzięcia, które będą opłacalne dopiero po długim bądź bardzo długim czasie.
Amerykańskie badania ankietowe pokazały podobną prawidłowość – czyli niepodejmowanie decyzji inwestycyjnych przez drobnych odbiorców w przypadku, gdy okres zwrotu nakładów nie przekracza 2 lub najwyżej 3 lat [5].
Dla zwiększenia liczby odbiorców chętnych do zainteresowania się działalnością prosumencką wprowadza się różnego rodzaju zachęty, np. dotacje, kredyty niskooprocentowane, które skracają okres zwrotu nakładów. Odbiorca musi być pewny, że podjęcie decyzji o zainwestowaniu własnego kapitału będzie dla niego opłacalne. W związku z tym w dalszej części artykułu przedstawiono wyniki badań efektywności ekonomicznej (inaczej opłacalności) mikroźródła.
Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii” [6] przewiduje:
- finansowane będą instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystujące:
- źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o cieplnej mocy zainstalowanej do 300 kWt,
- systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe oraz układy mikrokogeneracyjne o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe, - beneficjentami programu będą osoby fizyczne, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz jednostki samorządu terytorialnego i ich związki,
- zasady finansowania:
- pożyczka/kredyt preferencyjny wraz z dotacją łącznie do 100% kosztów kwalifikowanych instalacji,
- dotacja w wysokości do 40% na: systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, mikrogeneracja – urządzenia o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe (po 2016 r. do 30%), - wymagana jest wysoka jakość instalowanych urządzeń, potwierdzona dokumentami określonymi w wymaganiach technicznych oraz gwarancja producentów głównych elementów urządzeń na okres nie krótszy niż 5 lat od daty uruchomienia instalacji.
Metoda badania efektywności energetycznej mikroźródła prosumenckiego
Inwestycje energetyczne, w tym również mikroźródła, zaliczane są do przedsięwzięć z jednej strony kapitałochłonnych, a z drugiej eksploatowane i przynoszące dochód przez długi okres.
Badając ich opłacalność, należy oprzeć się na kryteriach uwzględniających zmianę wartości pieniądza w czasie. Podstawowym kryterium wykorzystującym powyższą zasadę jest kryterium wartości bieżącej netto NPV opisane następującą zależnością:
gdzie:
Wt – wpływy w roku t,
Kt – koszty eksploatacyjnych (bieżące) w roku t,
It – nakłady inwestycyjne w roku t,
p – stopa dyskonta (stopa procentowa),
T – okres analizy.
Warunek opłacalności: NPV ≥ 0.
Spełnienie warunku oznacza, że strumień wpływów jest wyższy od sumy strumienia nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacyjnych, czyli analizowane zamierzenie inwestycyjne jest opłacalne dla inwestora przy założonej stopie p w określonym czasie T.
Modyfikując kryterium NPV można uzyskać kryteria pochodne, w tym kryterium zdyskontowanego okresu zwrotu DPP, które pozwala na wyznaczenie okresu gwarantującego opłacalność inwestycji na poziomie przyjętej stopy p.
Warunek opłacalności: DPP ≤ Te,
gdzie:
Te – czas, w którym inwestor oczekuje zwrotu kapitału i nadwyżki zgodnej z wartością stopy p.
Dla umożliwienia porównania wyników obliczeń z okresami zwrotów pokazanych na rys. 1. w badaniach uwzględniono także kryterium zdyskontowanego okresu zwrotu DPP. Założenia przyjęte do obliczeń:
- strumień wpływów równy sumie:
strumienia wpływów uzyskanych ze sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii W1_t
strumienia kosztów unikniętych, czyli oszczędności spowodowane brakiem konieczności zakupu energii i uiszczenia opłat przesyłowych na potrzeby własne prosumenta (odbiorcy) W2_t
gdzie:
At – produkcja energii w roku t,
Aodb-t – zużycie energii na potrzeby własne odbiorcy (prosumenta) w roku t,
CA-t – cena sprzedaży energii przez prosumenta w roku t,
Codb-A-t – cena zakupu energii w roku t,
OPzm-t – składnik zmienny stawki sieciowej w roku t,
OPjak-t – opłata jakościowa w roku t.
- Strumień nakładów inwestycyjnych:
finansowanie wyłącznie z własnego kapitału prosumenta lub współfinansowanie z własnego kapitału prosumenta Iw i kredytu spłacanego w rocznych ratach będących sumą rat kredytowych (RK) i odsetek (ODS).
- Strumień kosztów eksploatacyjnych:
strumień kosztów eksploatacyjnych wydatkowanych na utrzymanie mikroźródła w trakcie eksploatacji.
Wyniki badań efektywności energetycznej mikroźródła prosumenckiego
Badania przeprowadzono dla dwóch rodzajów mikroźródeł zainstalowanych w gospodarstwie domowym:
- ogniwa fotowoltaicznego,
- mikrowiatraka,
przy następujących założeniach:
- moc zainstalowana Pn = 3 kW,
- zużycie energii wyprodukowanej przez mikroźródło na potrzeby własne prosumenta 3000 kWh/rok,
- cena sprzedaży energii oddanej przez prosumenta do sieci zgodna z podaną w ustawie o OZE (tzw. taryfa gwarantowana): CA = 0,75 zł/kWh,
- ceny energii i stawki opłat przesyłowych dla gospodarstw domowych i rolnych zgodne z taryfą przedsiębiorstwa energetycznego ENEA Operator,
- przewidywany średnioroczny przyrost cen energii aCA = 0,01 = 1%,
- okres eksploatacji mikroźródła T = 15 lat,
- wartość stopy dyskonta p = 0,05,
- jednostkowe nakłady inwestycyjne na mikroźródło przyjęto w dwóch wersjach:
- wersja 1 – nakłady zgodne z [6]:
mikrowiatrak – 9000 zł/kW,ogniwo fotowoltaiczne – 8000 zł/kW,
- - wersja II – propozycje producentów mikroźródeł:
mikrowiatrak – 10 000 zł/kW,ogniwo fotowoltaiczne – 7000 zł/kW,
- stopień (U) i roczny czas (Tn) wykorzystania mocy zainstalowanej: - mikrowiatrak U = 20% (Tn = 1752 h/a) i U = 22,5 % (Tn = 1970 h/a),
- ogniwo fotowoltaiczne U = 11,4% (Tn = 1000 h/a) i 13,7% (Tn = 1200 h/a), - udział kredytu UKR w nakładach inwestycyjnych i stopa procentowania pk: - UKR = 0,5 – 0,75 – 0,9,
- pk = 0,025 – 0,01.
Ponadto wyznaczono dodatkowo okres DPP przy uwzględnieniu dotacji 40% nakładów inwestycyjnych.
Na rys. 2, rys. 3, rys. 4 i rys. 5 zilustrowano wyniki obliczeń, pomijając wartości okresu DPP dla przypadków bez udziału kredytu (KR = 0).
Poniżej zestawiono proste okresy zwrotu dla analizowanych mikroźródeł:
- ogniwo fotowoltaiczne o nakładach 7000 zł/kW
- przy U = 11,4% T = 8,8 lat,
- przy U = 13,7% T = 6,7 lat, - ogniwo fotowoltaiczne o nakładach 9000 zł/kW
- przy U = 11,4% T = 10,2 lat,
- przy U = 13,7% T = 7,7 lat, - mikrowiatrak o nakładach 9000 zł/kW
- przy U = 20,0% T = 5,2 lat,
- przy U = 22,5% T = 4,5 lat, - mikrowiatrak o nakładach 9000 zł/kW
- przy U = 20,0% T = 5,9 lat,
- przy U = 22,5% T = 5,1 lat.
W wariancie I przyjęto nakłady inwestycyjne na mikroźródła zgodnie z przewidywanymi nakładami podanymi w pracy [6].
Propozycje producentów skłoniły autorkę artykułu do przyjęcia wariantu II ze zmienionymi nakładami, przy czym przyjęto założenie, że ogniwa fotowoltaiczne mogą być tańsze o 1000 zł/kW, natomiast mikrowiatraki o 1000 zł/kW droższe.
Analizując przedstawione na wykresach wyniki obliczeń przy założonych danych (przede wszystkim poziomie nakładów inwestycyjnych i stopniu wykorzystania mocy znamionowych), można stwierdzić, że:
- ogniwa fotowoltaiczne okazują się mniej opłacalne od mikrowiatraków; nawet kredyt w wysokości 90% i oprocentowany na poziomie 1% nie gwarantuje zadawalającej opłacalności przy niższym stopniu wykorzystania mocy znamionowej (U = 11,4% odpowiada T = 1000 godzin/rok);
- mikrowiatraki są droższe inwestycyjnie, ale charakteryzują się znacznie wyższym stopniem wykorzystania; warunki wietrzności na różnych terenach Polski są zróżnicowane, ale z reguły wahają się w okolicach 20%, stąd inwestor może oczekiwać wpływów, które pozwolą na uzyskanie nadwyżki finanasowej w realnym czasie;
- proste okresy zwrotu odbiegają znacząco od preferencyjnych wartości zamieszczonych na rys. 1., ale pomimo to pozwalają mieć nadzieję, że obniżenie nakładów (bo niestety niezwiększenie stopnia wykorzystania U) spowoduje wzrost zainteresowania odbiorców instalowaniem mikroźródeł.
Dla zilustrowania opłacalności mikroźródeł z wykorzystaniem 40% dotacji przedstawiono na rys. 6. i rys. 7. okresy zdyskontowanego okresu zwrotu DPP przy założeniu niższych nakładów inwestycyjnych. Dyskusje nad możliwością jednoczesnego korzystania z dotacji i taryfy gwarantowanej spowodowały, że okres DPP wyznaczono dla dwóch przypadków ceny sprzedaży nadwyżek energii:
- przypadek 1 – CA jest równa cenie gwarantowanej,
- przypadek 2 – CA = 0,8 CGA ceny giełdowej energii elektrycznej.
Z przedstawionych obliczeń na rys. 6. i rys. 7. widać wyraźnie, że dotacje zmniejszają znacząco liczbę lat zdyskontowanego okresu zwrotu DPP (co jest oczywiste).
Można również zauważyć, że korzystanie z jednej formy wsparcia znacznie wydłuża okres DPP.
Ta prawidłowość występuje ostro w przypadku mikrowiatraków, w których dużą wagę w kryteriach opłacalności (w porównaniu z ogniwami fotowoltaicznymi) stanowi strumień wpływów ze sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii (znacznie wyższe wartości stopnia U dla mikrowiatraków niż wartości U dla ogniw fotowoltaicznych).
Rys. 6. Okres DPP dla ogniwa fotowoltaicznego o nakładach 7000 zł/kW przy uwzględnieniu dotacji; rys. E. Niewiedział
Rys. 7. Okres DPP dla dla mikrowiatraka o nakładach 9000 zł/kW przy uwzględnieniu dotacji, rys. E. Niewiedział
W podsumowaniu można sformułować następujące wnioski:
- Światowe tendencje zmian w funkcjonowaniu elektroenergetyki spowodują również zmiany w polskiej elektroenergetyce, w tym coraz szybszy rozwój rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej opartej na odnawialnych źródłach energii.
- Ustawa o odnawialnych źródłach energii stworzyła podstawy prawne do funkcjonowania sektora prosumenckiego w elektroenergetyce.
- Poważną barierą w dynamicznym rozwoju prosumentów jest koszt inwestycyjny mikroźródeł w powiązaniu z możliwym do uzyskania stopniem wykorzystania ich mocy znamionowych.
- Trudno jednoznacznie stwierdzić, lecz wydaje się, że bez poważnego wsparcia inwestycyjnego nie będzie wielu odbiorców chętnych do zainstalowania mikroźródła.
- Proponowane kredyty długoterminowe i niskooprocentowane w niedużym stopniu poprawiają opłacalność mikroźródeł.
- Dotacje w wysokości 40% nakładów inwestycyjnych mogą spowodować większe zainteresowanie w przekształcanie się w prosumentów.
- Obiecująca jest spodziewana i zapowiadana tendencja zniżkowa kosztów inwestycyjnych mikroźródeł. Każde obniżenie wydatków na zakup mikroźródła będzie powodowało znaczący wzrost jego opłacalności.
Tekst artykułu był prezentowany w postaci referatu na XVIII Sympozjum OP SEP z cyklu „Współczesne urządzenia oraz usługi elektroenergetyczne, telekomunikacyjne i informatyczne”, Poznań, 18–19 listopada 2015 r.
Literatura
- E. Szul, Prosumpcja jako aktywność współczesnych konsumentów – uwarunkowania i przejawy, Instytut Socjologii UMCS w Lublinie, www.ur.edu.pl/file/43403/29.pdf.
- D. Gadzialski, Potencjał rozwoju rynku prosumenta w obliczu polskich uwarunkowań systemowych, Acta energetica, 2010.
- J. Popczyk, Dajmy się ponieść trendom, Centrum Strategii Energetycznych, www.cse.ibngr.pl.
- Ustawa o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 478).
- E. Niewiedział, Analiza wpływu wybranych czynników na zapotrzebowanie energii elektrycznej w długim horyzoncie czasowym, w: Materiały VIII Międzynarodowej Konferencji pt. „Aktualne problemy w elektroenergetyce”, Gdańsk–Jurata 1997, t. IV, s. 227–234.
- Krajowy Plan Rozwoju Mikroinstalacji Odnawialnych Źródeł Energii do 2020 r. (synteza), Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z członkami i partnerami Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej, Warszawa 2013.