Instalacje PV a prowadzenie tras kablowych
Zabezpieczenia stosowane w systemach PV
Trasy kablowe w różnego typu obiektach budowlanych mogą być budowane z różnego rodzaju koryt i drabinek kablowych.
Fot. K. Kuczyński
Obok dużych elektrowni fotowoltaicznych znaczną grupą odbiorców urządzeń wykorzystujących moduły PV są użytkownicy sprzętu codziennego użytku. Na rynku można znaleźć: przenośne lodówki zasilane modułami PV, lampy z kloszem z ogniw,
sygnalizatory światła zasilane energią słoneczną, ładowarki do telefonów wykorzystujące fotoogniwa, mechaniczne zabawki, których mechanizmy zasilane są energią słoneczną, automaty z napojami, zestawy ogrodowe, a nawet samochody [1, 2].
Zobacz także
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Jak zacząć przygodę ze złączkami listwowymi w rozdzielnicy budynkowej?
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych stały się ostatnio znacznie bardziej złożone niż kilkanaście, a nawet kilka lat temu. Korzystamy dzisiaj z większej liczby urządzeń zasilanych energią elektryczną,...
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych stały się ostatnio znacznie bardziej złożone niż kilkanaście, a nawet kilka lat temu. Korzystamy dzisiaj z większej liczby urządzeń zasilanych energią elektryczną, a nierzadko w domach mieszkalnych mamy również do czynienia z mniej lub bardziej zaawansowanymi systemami automatyki.
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Jak dobrać właściwy sposób otwierania zacisku?
W sprężynowych złączkach listwowych występują trzy warianty otwierania zacisków: z otworem montażowym, za pomocą przycisku i dźwigni. Ostatnio przedstawiliśmy złączki z dźwignią, dostępne wyłącznie w rodzinie...
W sprężynowych złączkach listwowych występują trzy warianty otwierania zacisków: z otworem montażowym, za pomocą przycisku i dźwigni. Ostatnio przedstawiliśmy złączki z dźwignią, dostępne wyłącznie w rodzinie WAGO TOPJOB® S. Tym razem szczegółowo omówimy pozostałe dwa warianty: przycisk i otwór montażowy.
WAGO ELWAG Sp. z o.o. Najbardziej intuicyjny montaż przewodów na szynie
Złączki listwowe są dziś podstawowym komponentem każdej nowoczesnej rozdzielnicy. Wśród dostępnych na rynku rozwiązań szczególną uwagę zwracają te produkty, które gwarantując pewność połączenia skracają...
Złączki listwowe są dziś podstawowym komponentem każdej nowoczesnej rozdzielnicy. Wśród dostępnych na rynku rozwiązań szczególną uwagę zwracają te produkty, które gwarantując pewność połączenia skracają czas montażu i czynią je bardziej intuicyjnym. Wszystkie te warunki spełniają złączki listwowe TOPJOB® S z dźwignią.
Dotychczas największą farmę fotowoltaiczną uruchomiono na kalifornijskiej pustyni Mojave (projekt o nazwie Desert Sunlight). Składa się ona z 8,8 mln cienkowarstwowych paneli PV o łącznej mocy 550 MW [7].
W Polsce największa tego typu instalacja o mocy 3,77 MW znajduje się w Czernikowie koło Torunia. Roczna produkcja energii elektrycznej w Czernikowie jest szacowana na poziomie 3500 MWh, co wystarczy na pokrycie zapotrzebowania około 1600 gospodarstw domowych. Instalacja składa się z blisko 16 tys. paneli – każdy o mocy 240 W. Farma zajmuje powierzchnię ponad 24 tys. m2, co odpowiada wielkości kilku boisk do piłki nożnej [8].
Dobór systemu PV
Prawidłowy dobór rodzaju i wielkości systemu PV należy rozpocząć od oszacowania zapotrzebowania mocy i możliwości produkcyjnych generatora fotowoltaicznego. Na tej podstawie dobiera się liczbę paneli oraz pozostałe elementy przydomowej elektrowni PV. Układy PV konfiguruje sie tak, by była możliwość współpracy z siecią elektroenergetyczną, do której oddaje się nadmiar produkowanej energii.
Ogniwa połączone w moduły wyposaża się w układ dopasowujący generowane napięcie do wymagań odbiorników oraz w układ magazynujący nadmiar wytworzonej energii tak, aby w czasie ograniczonego nasłonecznienia system mógł czerpać wcześniej zmagazynowaną energię. Warto zwrócić uwagę, że poszczególne ogniwa powinny być zabezpieczone przed wilgocią, zanieczyszczeniami czy wpływem czynników atmosferycznych.
Gotowy panel może składać się z aż pięciu warstw, z czego cztery stanowią warstwy zabezpieczające moduł.
Elektrownia PV może zostać wyposażona w układy automatyki, które mają za zadanie śledzić położenie słońca, ustawiając moduł pod optymalnym kątem padania na niego promieni słonecznych, zapewniając w ten sposób najwyższą sprawność energetyczną systemu [3].
Według obowiązującego prawa systemy PV o mocy nominalnej nie większej niż moc przyłącza (tzw. prosumenckie) dołączamy do sieci EE za jego pośrednictwem bez konieczności budowy oddzielnych dedykowanych przyłączy zasilających. Dochodzą w tym przypadku trzy elementy dodatkowe, wynikające ze specyfiki systemów PV [2]:
- sposób pomiaru wygenerowanej w systemie PV energii,
- zastosowanie odpowiednich elementów zabezpieczających w systemie PV,
- przygotowanie instalacji do ciągłego lub inspekcyjnego monitoringu systemu PV.
Rys. 1. Schemat dołączenia systemu PV do sieci EE z zaznaczeniem układu pomiarowego i zabezpieczeń [2]
Sposób i miejsce dołączenia systemu PV do instalacji elektrycznej budynku zależy od tego, jaki to jest system. W przypadku dołączania do sieci decydujący jest typ falownika (jedno- lub trójfazowy), a w przypadku mikrosieci wyspowych (OFF-GRID) elementem sprzęgającym jest najczęściej specjalny falownik, będący źródłem napięciowym.
Falowniki wyspowe funkcjonują najczęściej jako lokalne źródła napięciowe z własnym magazynem energii (najczęściej w postaci akumulatorów). Mogą one zastąpić publiczną sieć EE przez określony czas (podobnie jak UPS-y), a także równocześnie współpracować ze źródłami prądowymi, podłączonymi do wyspowej mikrosieci poprzez sieciowe falowniki PV. W takim przypadku falownik sieciowy realizuje trzy zadania [2]:
- podtrzymuje zasilanie w wydzielonym obwodzie,
- umożliwia ładowanie akumulatorów ze źródła prądowego i/lub z sieci EE,
- zabezpiecza wydzielony obwód przed przeciążeniem przez regulację mocy źródła prądowego.
Podłączenie systemu PV do sieci EE
Na rys. 1. przedstawiono schemat układu PV wraz z układem współpracy z SEE. Układ pomiarowy zbudowano z dwóch szeregowo połączonych liczników energii elektrycznej, z których jeden jest licznikiem dwukierunkowym, a drugi jednokierunkowym. Ten pierwszy rejestruje energię pobraną i oddaną do/z sieci EE, a drugi rejestruje wyłącznie energię wygenerowaną w systemie PV. Taka konfiguracja układu pomiarowego umożliwia dowolny sposób rozliczania „zielonej energii” (net metering, „system zielonych certyfikatów”) [2].
Zabezpieczenia stosowane w systemach PV
System PV jest źródłem energii, które odróżnia od innych źródeł to, że [2]:
- jest wystawiony na bezpośrednie oddziaływanie warunków atmosferycznych,
- występuje w nim prawie liniowa zależność prądu po stronie dc od natężenia promieniowania słonecznego,
- napięcie na zaciskach modułu pojawia się nawet przy niskim natężeniu promieniowania słonecznego,
- mała, w stosunku do maksymalnej, wartość prądu zwarcia po stronie dc,
- odizolowanie źródła od ziemi po stronie dc.
Dla systemów PV, zarówno po stronie dc instalacji, jak i po stronie ac, projektuje się następujące rodzaje zabezpieczeń [4]:
- ochrona odgromowa, przeciwporażeniowa i przeciwprzepięciowa,
- ochrona przeciążeniowa i zwarciowa,
- izolowanie i rozłączanie instalacji.
Zdecydowana większość systemów PV instalowanych w różnej formie na budynkach mieszkalnych to systemy dołączone do sieci (ON-GRID), które wymagają stosowania ograniczników przepięć do ochrony przed skutkami przepięć. Źródłem tych przepięć mogą być bezpośrednie lub pośrednie oddziaływania wyładowań atmosferycznych na generator PV. Specyfika instalacji PV po stronie dc wymaga stosowania specjalnych zabezpieczeń, które różnią się od tych, stosowanych w instalacji elektrycznej budynku. Ograniczniki przepięć, tzw. SPD (ang. Surge Protective Device) ze względu na budowę dzielimy na:
- iskiernikowe (ucinające),
- warystorowe (ograniczające),
- kombinowane (spełniające obie funkcje).
Szczegółowy dobór typu i miejsca instalacji ograniczników przepięć w systemie PV, dołączonym do sieci budynku uzależniony jest od dwóch podstawowych kryteriów:
- od tego czy budynek wyposażony jest w instalację odgromową (LPS – ang. Lightning Protection System),
- od odległości pomiędzy generatorem PV i falownikiem.
Jeżeli w systemie PV nie występują więcej niż dwa łańcuchy modułów PV, to nie jest konieczne stosowanie zabezpieczeń przetężeniowych, wystarczą rozłączniki przed falownikiem. Ogólnie można zapisać, że zabezpieczenie przed prądami rewersyjnymi (np. spowodowanymi zacienieniem) jest wymagane, jeżeli liczba gałęzi generatora PV spełnia wymagania określone poniższym wzorem [2]:
gdzie:
N – liczba stringów generatora PV połączonych równolegle,
IREW – maksymalny prąd rewersyjny modułu PV, podawany przez producenta,
ISC – prąd zwarcia modułu PV w warunkach standardowych (tzw. STC).
Jeżeli prąd rewersyjny nie jest podany przez producenta modułu PV, to do obliczeń należy przyjąć, że N £ 3. W przypadku gdy równolegle połączonych jest więcej łańcuchów modułów PV, to każdy nieuziemiony biegun takiego generatora PV zabezpieczamy bezpiecznikiem przeciążeniowym o charakterystyce gPV i o wartości nominalnej In:
lub
Dobierając bezpieczniki należy również brać pod uwagę napięcie znamionowe Un, które dobieramy według zależności:
gdzie:
L – liczba modułów PV połączonych szeregowo,
UOC STC – napięcie modułu PV nieobciążonego, podawane przez producenta.
Wymagania dla kabli
Projektując okablowanie instalacji należy zapewnić nieprzekraczanie spadków napięć powyżej 1% i prowadzić trasy kablowe w ten sposób, żeby nie tworzyć pętli indukcyjnych.
Stosowanie elementów zabezpieczających systemy PV jest jednak przedsięwzięciem dość kosztownym i w przypadku małych instalacji może wynieść nawet ok. 25% inwestycji. Aktualny koszt małych inwestycji w postaci systemów PV wynosi w Polsce ok. 6000 zł/kWp, co skutkuje blisko 10-letnim czasem zwrotu inwestycji w przypadku braku dofinansowania.
Istotnym elementem doboru kabli i przewodów do instalacji fotowoltaicznych jest ich odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz promieniowanie UV, jak również ekstremalne temperatury (od –40 do 90°C). Należy pamiętać, że temperatury, jaką muszą wytrzymać złącza oraz izolacja kabli i przewodów, jest dużo wyższa od temperatury otoczenia, w którym będzie pracował.
Po określeniu mocy modułów i odbiorników oraz długości kabli i przewodów należy dobrać kable i przewody do napięcia i prądu, jaki będzie nimi przesyłany. Najczęściej przyjmuje się dopuszczalne spadki napięcia na poziomie 1%. Przekrój przewodu można wyliczyć z uproszczonej zależności na spadek napięcia:
gdzie:
γ – przewodność właściwa miedzi, γ = 57 m/(Ω·mm2),
l – długość pojedynczego kabla, w [m],
S – przekrój kabla, w [mm2],
P – moc odbiornika, w [W].
Niestety nieprawidłowo zaprojektowane i wykonane konstrukcje nie umożliwiają właściwego mocowania przewodów łączących poszczególne moduły. Przewody ulegają znacznym naprężeniom podczas wietrznej pogody, gdy dochodzi do niebezpiecznego drgania przewodów i może nastąpić uszkodzenie izolacji, a nawet dojść do przerwania obwodu. Ten problem niestety występuje w wielu instalacjach PV. Często markowe konstrukcje są w ten sposób degradowane z powodu niewiedzy i braku oryginalnych części do montażu modułów.
Tab. 1. Tabela prezentuje przykładowe przekroje przewodów dla kilku odbiorników zasilanych napięciem stałym [7]
Osobnym rozdziałem jest odporność poszczególnych elementów małej elektrowni fotowoltaicznej na promieniowanie UV, ciepło i wodę. Podstawowe elementy, takie jak: panele, konstrukcje, skrzynki inwerterów są w większości przypadków odporne na promieniowanie UV. Ich odporność na wnikanie wody jest na poziomie IP68. Niestety nie można tego powiedzieć o większości elementów z grupy materiałów pomocniczych i elektroinstalacyjnych.
Jeżeli projektant wyraźnie nie określi wymaganej odporność elementów na promieniowanie UV, może na elektrowni fotowoltaicznej stosunkowo szybko dojść do uszkodzenia niektórych elementów i co gorsze, może dojść do porażenia prądem elektrycznym obsługi.
Rury osłonowe z tworzywa sztucznego do mocowania przewodów będą bardzo dobrze służyły, jeżeli będą ukryte pod panelami, z dala od bezpośredniego działania promieni słonecznych. Jeżeli będą używane do mocowania przewodów do boków konstrukcji lub w szczelinach pomiędzy panelami, ich żywotność może ograniczyć się tylko od 3 do 5 lat.
Podobne ograniczenia dotyczą na przykład kanałów kablowych.
Projektant często nie liczy się z tym, że trasy kablowe i rury osłonowe potrzeba doprowadzić bezpośrednio do inwerterów, często ponad metr nad poziomem gruntu. Ponadto są one często przymocowane na zewnątrz konstrukcji i tym samym są dodatkowo narażone na uszkodzenie mechaniczne podczas koszenia trawy. Lenistwo pracowników i brak doświadczenia projektanta mogą narazić w przyszłości użytkowników elektrowni fotowoltaicznej na ryzyko porażenia prądem elektrycznym [7].
Do umiejscowienia kablowych szafek rozdzielczych i do ich sporządzenia należy wybrać odpowiednie materiały, które są odporne na warunki środowiskowe. Nawet krótkotrwałe doświadczenia, w granicach 3 do 5 lat eksploatacji EPV, wskazują na duże znaczenie doboru umiejscowienia rozdzielnic.
Częstym błędem jest montaż rozdzielnicy lub puszki przyłączeniowej o stopniu ochrony obudowy IP4X w środowisku na konstrukcji pod modułem z nadzieją, że moduł ochroni urządzenie przed deszczem.
Z powodu relatywnie dużej odległości skrzynki od modułu i ze względu na luki między modułami dochodzi podczas intensywnych opadów do zaciekania deszczu do wnętrza puszek lub rozdzielnic. Szybkim rozwiązaniem tego problemu może być sporządzenie samodzielnego daszku osłaniającego rozdzielnicę.
Jeśli chodzi o dobór materiału, z jakiego wykonane są rozdzielnice, to jako trwalsze i bardziej niezawodne są obudowy metalowe, które są bardziej odporne na promieniowanie słoneczne i uszkodzenia mechaniczne. Dodatkową ochronę możemy jednak najlepiej realizować starannym doborem zacienionego miejsca do instalacji obudowy. Tak samo inwertery należy umiejscowić najlepiej w zacienionym miejscu lub dodatkowo zainstalować daszek ochronny.
Prowadzenie instalacji
Do wykonywania ścian konstrukcyjnych i działowych w budynkach zwykle stosuje się materiały niepalne, jednak ściany mogą być wykonane także z surowców palnych. W związku z tym instalacje elektryczne w budynkach prowadzone są w podłożach i na podłożach niepalnych lub palnych.
Aby wykluczyć możliwość pożaru, którego źródłem mogą być instalacje elektryczne w styczności z materiałami palnymi oraz w podłożu i na podłożu palnym, należy prowadzić instalacje elektryczne wewnątrz ścian i przegród budowlanych, w przestrzeni pomiędzy płytami okładzinowymi, a także w przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym (sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu podtynkowym) [3, 5].
Wewnątrz ścian, sufitów i podłóg wykonywanych z płyt palnych, gdzie w środku występuje wypełnienie izolacyjne (często również palne), występują znacznie gorsze warunki odprowadzania ciepła niż na zewnątrz ścian.
Wnętrze ściany wypełnione jest przeważnie w całości lub w części materiałem izolacyjnym. Po zabudowaniu ściany nie jest możliwe dokonywanie oględzin fragmentów instalacji prowadzonej w ścianie. Z tego powodu przy wyborze tego sposobu prowadzenia instalacji należy zachować szczególną ostrożność, aby tak wykonana instalacja elektryczna przy wystąpieniu jakichkolwiek uszkodzeń nie stała się przyczyną pożaru.
Montaż instalacji nie powinien naruszać w zasadniczy sposób struktury ściany, a instalacja powinna być wymienialna.
Proponuje się zatem następujące sposoby układania przewodów instalacyjnych [4, 6]:
- w rurach instalacyjnych z tworzyw sztucznych niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających płomienia,
- w rurach instalacyjnych metalowych (zastosowanie w pomieszczeniach, w których zagrożenie pożarowe może mieć szczególnie groźne skutki, np. pomieszczenia o trudnych warunkach ewakuacji),
- w korytkach i na drabinkach instalacyjnych metalowych (przewodowych lub/i kablowych) w przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym (stosowanych w pomieszczeniach użyteczności publicznej i technicznych),
- w kanałach instalacyjnych metalowych i z tworzyw sztucznych instalacje wykonane przewodami szynowymi stosuje się do zasilania odbiorników elektrycznych, jeśli przewidywane są częste zmiany ich układu. Przewody szynowe wykonuje się w postaci łączonych ze sobą gotowych elementów. Od przewodów takich można prowadzić odgałęzienia za pomocą skrzynek przyłączeniowych i bezpiecznikowych zainstalowanych bezpośrednio na przewodach. Przewody szynowe są wykorzystywane również w obiektach przemysłowych do zasilania i jednoczesnego mocowania opraw oświetleniowych,
- układanie przewodów w tynku – stosuje się przede wszystkim w budownictwie mieszkaniowym i ogólnym (szkoły, szpitale, teatry, pomieszczenia biurowe itp.). Instalacje wtynkowe stosuje się również w obiektach nieprodukcyjnych. Wymiana takiej instalacji wiąże się najczęściej z wymianą tynku,
- przewodami wielożyłowymi ułożonymi na ścianie, mocowanymi do podłoża za pomocą uchwytów (zastosowanie niezalecane, można stosować w uzasadnionych technicznie przypadkach i pod warunkiem wykonania instalacji przewodami wielożyłowymi typu YDY, YDYp lub YLY o napięciu znamionowym izolacji 750 V). Wówczas stosuje się sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu natynkowym, który jest obudowany z każdej strony.
Do układania przewodów w rurach instalacyjnych należy stosować rury np. z PVC lub metalowe. Rury powinny być zamocowane do podłoża za pomocą uchwytów, z tym że do rur metalowych należy stosować uchwyty metalowe. Najczęściej stosuje się gniazda wtyczkowe i łączniki w wykonaniu podtynkowym, przystosowane do mocowania za pomocą wkrętów w puszkach instalacyjnych podtynkowych. Odgałęzienia przewodów należy wykonywać w puszkach instalacyjnych odgałęźnych podtynkowych. Należy stosować puszki z PVC lub z innych tworzyw niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających płomienia [3, 5].
Trasy kablowe
Trasy kablowe w różnego typu obiektach budowlanych mogą być budowane z różnego rodzaju koryt i drabinek kablowych. Możemy wyróżnić:
- korytka pełne lub perforowane wykonywane z blach stalowych,
- korytka siatkowe wykonywane z prętów stalowych
- oraz drabinki kablowe wykonywane z połączenia płaskowników i prętów stalowych.
Na rynku dostępne są korytka bardzo wąskie, przeznaczone nawet dla pojedynczych kabli lub przewodów, a nawet o szerokości do 600 mm. Długość korytek jest zunifikowana i standardowe elementy mają najczęściej długość 2000, 3000 oraz 6000 lub 8000 mm.
Występują korytka pełne i perforowane wykonane z blach różnej grubości od 0,7 do 2 mm. Poszczególne typy różnią się dodatkowo wysokością ścianek bocznych.
Elementy wsporcze tworzą konstrukcję nośną do poprowadzenia przewodów i kabli elektroenergetycznych, oświetleniowych, telekomunikacyjnych i sterowniczych.
Przy projektowaniu trasy kablowej musimy brać pod uwagę istniejące przeszkody, planowane obciążenia wynikające z masy instalowanych kabli i przewodów. Dodatkowo należy przewidzieć ich objętości oraz pozostawić rezerwę umożliwiającą poprowadzenie dodatkowych kabli i przewodów w przyszłości.
Trasa kablowa utworzona z korytek powinna tworzyć jednolitą i sztywną całość. Z tego powodu poszczególne odcinki łączy się za pomocą łączników i zatrzasków lub śrub. W zależności od potrzeb mogą to być łączniki wzdłużne, kątowe lub inne.
Montaż odcinków prostych korytek kablowych nie jest zbyt problematyczny. Sprawy komplikują się w przypadku potrzeby ominięcia przeszkód usytuowanych w tej samej płaszczyźnie lub też konieczności zmiany wysokości zainstalowania korytek. Takie przypadki występują we wnętrzach budynków mieszkalnych i obiektów przemysłowych, w których trasy instalacji elektrycznych przebiegają równoległe lub krzyżują się z innymi instalacjami, takimi jak kanały wentylacyjne, gazociągi, rurociągi wodno-kanalizacyjne, kable elektroenergetyczne oraz telekomunikacyjne, a także piorunochronne. Dodatkowe przeszkody stanowią elementy konstrukcyjne budynku.
Podsumowanie
Fotowoltaika może w Polsce odgrywać rolę rozproszonego źródła energii, zużywanej głównie na miejscu, ograniczając w ten sposób straty przesyłowe. Sytuacja ta może jednak ulec zmianie, jeżeli poprawią się znacząco parametry dostępnych na rynku magazynów energii elektrycznej.
Każdy nowoczesny budynek ma pewien określony stały minimalny pobór energii, który możemy zrekompensować bardzo małym systemem PV w postaci modułu z mikrofalownikiem. Takie minisystemy są aktualnie dostępne na rynku o mocach w zakresie 240÷300 W, a ze względu na niezależne ich funkcjonowanie, można je w przyszłości praktycznie dowolnie rozbudowywać. Urządzenia takie mają wbudowane niezbędne zabezpieczenia i różnego rodzaju podsystemy monitorujące ich funkcjonowanie.
Jeżeli nie decydujemy się na sprzedaż nadmiarowej energii, możemy jej nadwyżki akumulować w postaci CWU, jeżeli podłączymy specjalny kontroler mocy zwrotnej, który będzie załączał grzałki elektryczne do podgrzewania wody, gdy system PV generuje więcej energii niż wynoszą aktualne potrzeby w instalacji wewnętrznej budynku.
Aby wykonywać niezawodne instalacje fotowoltaiczne, dostępne rozwiązania umożliwiają prowadzenie tras kabli i przewodów praktycznie w każdych warunkach. Należy jednak pamiętać o kilku istotnych zasadach [4, 6]:
- liczba skrzyżowań i zbliżeń kabli z innymi kablami i urządzeniami powinna być jak najmniejsza,
- liczba przejść przez stropy, ściany oraz inne przeszkody powinna być jak najmniejsza,
- należy chronić kable przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz szkodliwymi wpływami czynników zewnętrznych,
- układanych na wysokości nieprzekraczającej 200 cm w miejscach dostępnych dla osób nienależących do obsługi urządzeń elektrycznych,
- układanych w ziemi, pod torami, drogami itp.,
- dostęp do kabli w trakcie ich eksploatacji nie powinien być utrudniony,
- należy unikać prowadzenia kabli przez pomieszczenia i strefy zagrożone wybuchem,
- linie zasilania rezerwowego powinny być prowadzone inną trasą niż linie zasilania podstawowego.
Literatura
- M. Sarniak, Budowa i eksploatacja systemów fotowoltaicznych, seria: Zeszyty dla elektryków nr 13, Grupa MEDIUM, Warszawa 2015.
- M. Sarniak, Fotowoltaika w układach zasilania budynków, „elektro.info” 10/2015.
- E. Krac, K. Górecki, Współczesne problemy energetyki solarnej, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 75/2012, s. 68–86.
- S. Niestępski, M. Parol, J. Pasternakiewicz, T. Wiśniewski, Instalacje elektryczne: budowa, projektowanie i eksploatacja, OWPW, Warszawa 2011.
- J. Wiatr, M. Orzechowski, Poradnik projektanta elektryka, DWM, Warszawa 2012, wydanie V.
- K. Kuczyński, Trasy kablowe w obiektach budowlanych – wymagania, „elektro.info” 10/2015.
- www.fotowoltaikainfo.pl
- www.energa-wytwarzanie.pl