Jak wykonać ocenę wpływu wentylacji na zagrożenie wybuchem w akumulatorowni (serwerowni)? (część 1.)
Jak wykonać ocenę wpływu wentylacji na zagrożenie wybuchem w akumulatorowni (serwerowni)?
W cyklu artykułów zostaną omówione wyniki analizy zagrożeń przeprowadzonej w sześciu akumulatorowniach na terenie jednego z zakładów przemysłowych, w którym kwestia bezpieczeństwa jest na wysokim poziomie. W kolejnych częściach opiszemy wybrane definicje i terminy związane z oceną wpływu wentylacji na zagrożenie wybuchem oraz zasady eksploatacji baterii akumulatorów, istotne z punktu widzenia oceny zagrożenia wybuchem w akumulatorowni oraz przy ich eksploatacji poza nią.
Zobacz także
mgr inż. Piotr Wasiucionek Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.
Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających...
Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m sześc. lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.*)
mł. bryg. mgr inż. Piotr Musielak Instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu (PWP)
W niniejszym artykule autor stara się odpowiedzieć na pytanie: jakie urządzenia i instalacje, które muszą funkcjonować podczas pożaru, powinny być zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu, na...
W niniejszym artykule autor stara się odpowiedzieć na pytanie: jakie urządzenia i instalacje, które muszą funkcjonować podczas pożaru, powinny być zasilane sprzed przeciwpożarowego wyłącznika prądu, na czym polega zasada zapewnienia ciągłości dostawy energii elektrycznej lub przekazu sygnału przez czas wymagany do uruchomienia i działania urządzenia oraz w jaki sposób wymagania te powinny być realizowane w obiekcie budowlanym.
mgr inż. Michał Świerżewski Dobór urządzeń elektrycznych do przestrzeni potencjalnie zagrożonych wybuchem – zagadnienia wybrane (cz. 2.)
Bezpieczna eksploatacja urządzeń elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem zależy przede wszystkim od prawidłowego ich doboru do warunków pracy, tzn. do właściwości występujących w danej przestrzeni...
Bezpieczna eksploatacja urządzeń elektrycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem zależy przede wszystkim od prawidłowego ich doboru do warunków pracy, tzn. do właściwości występujących w danej przestrzeni czynników tworzących z powietrzem atmosfery wybuchowe, przyjętej klasyfikacji do stref zagrożenia wybuchem, określonego poziomu zabezpieczenia urządzeń (EPL), prawidłowego montażu, zasilania i zabezpieczenia przed skutkami zwarć i przeciążeń.
Podstawy prawne
Podstawę opracowania stanowią następujące rozporządzenia i normy techniczne:
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 80, poz. 563).
- Prawo energetyczne. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. (DzU nr 54, poz. 348, ze zmianami: DzU nr 158 z 1997 r., DzU nr 94 z 1998 r., DzU nr 106 z 1998 r.).
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. Kodeks Pracy (tekst jednolity: DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94, nr 106, poz. 668 i nr 113, poz. 717).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (DzU nr 80 z dnia 8 października 1999 r., poz. 912).
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (DzU nr 62, poz. 287).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci (DzU nr 89, poz. 828 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (DzU nr 263, poz. 2203).
- PN-EN 1127-1:2007 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia (oryg).
- PN-EN 60079-10:2003 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 10: Klasyfikacja obszarów niebezpiecznych (oryg).
- PN-EN 50272-2:2007 Wymagania dotyczące bezpieczeństwa baterii wtórnych i instalacja baterii. Część 2: Baterie stacjonarne.
- PN-EN 60896-11:2003 Baterie ołowiowe stacjonarne. Ogólne wymagania i metody badań. Typy otwarte.
- PN-EN 61056-1:2003 Akumulatory ołowiowe. Ogniwa i baterie akumulatorowe (typy wyposażone w zawory). Wymagania ogólne, charakterystyki funkcjonalne. Metody badań.
- PN-EN 14986:2007 Projektowanie wentylatorów stosowanych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (oryg).
Wpływ wentylacji na ocenę zagrożenia wybuchem
Wpływowi wentylacji na ocenę zagrożenia wybuchem poświęcony jest załącznik B (informacyjny) WENTYLACJA PN-EN 60079-10:2003 Urządzeniaelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 10: Klasyfikacja obszarów niebezpiecznych. Jego celem jest dostarczenie narzędzi do oszacowania stopnia wentylacji i rozszerzenie rozdziału 5. normy przez zdefiniowanie warunków wentylacji oraz podanie wskazówek do projektowania systemów wentylacji mechanicznej przez wyjaśnienia, przykłady i obliczenia.
Opracowane metody pozwalają określić rodzaj strefy zagrożenia wybuchem przez:
- oszacowanie minimalnej wydajności wentylacji wymaganej do zapobieżenia istotnemu rozprzestrzenianiu się atmosfery wybuchowej i zastosowanie jej do obliczenia hipotetycznej objętości Vz, która wraz z oszacowanym czasem rozpraszania t pozwala na określenie stopnia wentylacji. Obliczenia te nie są przeznaczone do określania wymiarów przestrzeni zagrożonych,
- określenie rodzaju strefy na podstawie stopnia i dyspozycyjności wentylacji oraz stopnia emisji.
Pomimo że szacunki te przede wszystkim dotyczą wentylacji wewnątrz obiektów, wyjaśnione rozwiązania mogą pomagać w przypadku lokalizacji w terenie otwartym, np. przez zastosowanie ustaleń zestawionych w tablicy B.1.
Wentylacja naturalna
Jest to rodzaj wentylacji realizowanej przez przemieszczanie powietrza spowodowane przez wiatr i/lub różnice temperatury. W terenie otwartym wentylacja naturalna będzie często wystarczająca do zapewnienia rozproszenia każdej atmosfery wybuchowej, która może powstać w przestrzeni. Wentylacja naturalna może być także skuteczna w pewnych sytuacjach wewnątrz obiektów (np. jeżeli budynek ma otwory w ścianach i/lub w dachu).
Wentylacja mechaniczna
Przemieszczanie powietrza wymagane przez wentylację zapewnia się za pomocą urządzeń mechanicznych, np. wentylatorów lub odciągów. Chociaż wentylację mechaniczną stosuje się głównie wewnątrz pomieszczeń lub zamkniętych przestrzeni, można ją także zastosować w terenie otwartym, aby skompensować straty w wentylacji naturalnej ograniczonej lub utrudnionej przez przeszkody.
Wentylacja mechaniczna przestrzeni może być ogólna albo miejscowa i w obydwu z nich można uzyskać różną intensywność przemieszczania powietrza i jego wymiany.
Przy użyciu wentylacji mechanicznej można osiągnąć:
- zmniejszenie zasięgu stref,
- skrócenie czasu zalegania atmosfery wybuchowej,
- zapobieżenie tworzeniu się atmosfery wybuchowej.
Wentylacja mechaniczna umożliwia zapewnienie skutecznego i niezawodnego systemu wentylacji w pomieszczeniach zamkniętych. System wentylacji mechanicznej, który zaprojektowano jako zabezpieczenie przeciwwybuchowe, powinien spełniać następujące wymagania:
- jego skuteczność należy kontrolować i monitorować,
- należy rozważać klasyfikację bezpośrednio za wyrzutnią z instalacji wentylacji wywiewnej,
- powietrze do wentylacji przestrzeni zagrożonej należy pobierać z przestrzeni niezagrożonej,
- przed określeniem rozmiarów i projektu systemu wentylacyjnego należy zdefiniować lokalizację, stopień emisji i wydajność emisji.
Ponadto, na jakość systemu wentylacji mechanicznej wpływają następujące czynniki;
- gazy palne i pary palne zwykle mają gęstości inne niż powietrze, przez co mają skłonność do zbierania się w pobliżu podłogi lub sufitu obszaru zamkniętego, gdzie jest prawdopodobne zmniejszenie ruchu powietrza,
- zmiany gęstości gazu wraz ze zmianą temperatury,
- utrudnienia i przeszkody mogą powodować zmniejszenie, lub nawet brak ruchu powietrza, tj. brak wentylacji w pewnych częściach przestrzeni.
Stopnie wentylacji
Skuteczność wentylacji w procesie rozpraszania i zalegania atmosfery wybuchowej, będzie zależała od stopnia i dyspozycyjności wentylacji oraz od konfiguracji systemu. Na przykład, wentylacja może nie być wystarczająca do zapobieżenia tworzeniu się atmosfery wybuchowej, lecz może być wystarczająca do uniknięcia zalegania atmosfery wybuchowej. Rozróżnia się następujące trzy stopnie wentylacji:
Wysoki (VH)
Jest w stanie zredukować stężenie przy źródle emisji niemal natychmiast, dając w wyniku stężenie poniżej dolnej granicy wybuchowości. W rezultacie otrzymuje się strefę o małym (nawet pomijalnym) zasięgu.
Średni (VM)
Jest w stanie wpływać na stężenie, czego rezultatem jest sytuacja stabilna, w której stężenie poza granicami strefy, w czasie trwania emisji, jest poniżej dolnej granicy wybuchowości i gdzie atmosfera wybuchowa nie zalega w nadmiarze po zakończeniu emisji. Zasięg i rodzaj strefy są ograniczone parametrami konstrukcyjnymi.
Niski (VL)
Nie jest w stanie wpływać na stężenie, w czasie trwania emisji i/lub nie może zabezpieczyć przed zbytnim zaleganiem atmosfery palnej po zakończeniu emisji.
Ocena stopnia wentylacji i jej wpływu na przestrzeń zagrożoną
Wielkość chmury gazu palnego lub pary palnej i czas, w którym zalega ona po zatrzymaniu emisji, zależą od wentylacji. Metoda oszacowania stopnia wentylacji pożądanego w celu ograniczenia zasięgu i zalegania atmosfery wybuchowej jest opisana dalej. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że metoda ta jest poddana licznym ograniczeniom i dlatego daje tylko wyniki przybliżone. Jednak użycie współczynnika bezpieczeństwa powinno zapewnić, że otrzymane wyniki gwarantują wymagany margines bezpieczeństwa. Zastosowanie metody zilustrowano na kilku hipotetycznych przykładach.
Ocena stopnia wentylacji wymaga znajomości maksymalnej wydajności emisji gazu lub pary ze źródła emisji, uzyskanej albo przez zweryfikowane doświadczenie, rozsądne obliczenia lub solidne założenia.
Oszacowanie objętości Vz – hipotetyczna objętość atmosfery potencjalnie wybuchowej wokół źródła emisji
Teoretycznie minimalny strumień objętości powietrza wymagany do rozrzedzenia określonej ilości wyemitowanego materiału palnego do pożądanego stężenia poniżej dolnej granicy wybuchowości może być obliczony za pomocą wzoru:
gdzie:
(dV/dt)min – minimalny strumień objętości przepływającego świeżego powietrza (objętość/czas, w [m3/s]),
(dG/dt)max – maksymalny strumień masy substancji emitowanej ze źródła (masa/czas, w [kg/s]),
LEL – dolna granica wybuchowości (masa/objętość, w [kg/m3]),
k – współczynnik bezpieczeństwa stosowany do LEL; typowo: k=0,25 (emisja ciągła i pierwszy stopień emisji); k=0,5 (drugi stopień emisji),
T – temperatura otoczenia, w [K].
Znając liczbę wymian powietrza w jednostce czasu C, odnoszącą się do ogólnej wentylacji przestrzeni, można oszacować hipotetyczną objętość Vz atmosfery potencjalnie wybuchowej wokół źródła emisji za pomocą następującego wyrażenia:
gdzie:
C – liczba wymian świeżego powietrza w jednostce czasu, w [s-1],
Wyrażenie (2) obowiązuje w przypadku natychmiastowego i jednorodnego mieszania przy źródle emisji, zakładając idealne warunki przepływu świeżego powietrza. W praktyce, takie idealne warunki nie występują np. ze względu na możliwość utrudnień w przepływie powietrza, wpływających na pogorszenie wentylacji w części przestrzeni. Dlatego, skuteczna wymiana powietrza przy źródle emisji będzie niższa od danej przez C w wyrażeniu (4), prowadząc do wzrostu objętości Vz. Przez wprowadzenie dodatkowego współczynnika korekcyjnego (jakości) f do wyrażenia (2) otrzymujemy wzór na objętość:
w którym f oznacza współczynnik jakości, określający sprawność wentylacji w zależności od jej skuteczności rozrzedzania atmosfery wybuchowej, przy czym f jest zawarte w granicach od f=1 (sytuacja idealna) do typowo f=5 (utrudniony przepływ powietrza).
Objętość Vz reprezentuje objętość, poza którą średnie stężenie gazu palnego lub pary palnej będzie wynosić 0,25 lub 0,5 LEL, w zależności od wartości współczynnika bezpieczeństwa k przyjętego we wzorze (1). Oznacza to, że w skrajnym przypadku oszacowania objętości hipotetycznej, stężenie gazu lub pary będzie znacząco poniżej LEL, tj. hipotetyczna objętość, gdy stężenie jest powyżej LEL, będzie niższa niż Vz.
Przestrzeń zamknięta
W przypadku przestrzeni zamkniętej, C jest określone przez:
gdzie:
dVtot/dt – całkowity strumień objętości przepływającego świeżego powietrza,
V0 – całkowita objętość poddana wentylacji.
Teren otwarty
W terenie otwartym wiatr, nawet o bardzo małej prędkości, powoduje dużą liczbę wymian powietrza. Na przykład, rozważmy hipotetyczny sześcian o wymiarach kilku metrów w przestrzeni otwartej. W tym przypadku prędkość wiatru wynosząca w przybliżeniu 0,5 m/s zapewnia liczbę wymian powietrza większą niż 100/h (0,03/s). Szacując ostrożnie, przy założeniu C=0,03/s w terenie otwartym, możemy obliczyć według wzoru (5) hipotetyczną objętość Vz atmosfery potencjalnie wybuchowej:
gdzie:
dV/dt – strumień objętości w jednostkach objętości na sekundę,
0,03 – liczba wymian powietrza na sekundę.
Jednak ze względu na różny mechanizm rozpraszania, wyznaczona w ten sposób objętość będzie zbyt duża. Zwykle w terenie otwartym rozpraszanie przebiega szybciej.
Oszacowanie czasu zalegania t
Czas (t), po którym średnie stężenie spada po zatrzymaniu emisji od wartości początkowej X0 do k-krotnej wartości LEL, może być oszacowany przez:
gdzie:
X0 – początkowe stężenie materiału palnego mierzone w tych samych jednostkach co LEL, tj. w [%] obj. lub w [kg/m3]. W pewnym miejscu przestrzeni zagrożonej wybuchem stężenie materiału palnego może wynosić 100 % obj. (w praktyce tylko w bardzo bliskim sąsiedztwie źródła emisji). Jakkolwiek, kiedy oblicza się t, odpowiednia wartość przyjmowana jako X0 zależy od konkretnego przypadku, biorąc pod uwagę między innymi objętość będącą przedmiotem oddziaływania oraz częstotliwośći czas trwania emisji. W praktyce w większości przypadków wydaje się sensowne przyjmowanie za X0 stężenia powyżej LEL,
C – liczba wymian powietrza w jednostce czasu,
t – czas w tych samych jednostkach czasu co C, tj. jeżeli C jest liczbą wymian powietrza na sekundę, to czas t będzie też w sekundach,
f – współczynnik jakości uwzględniający niedoskonałe mieszanie (patrz wzór (3)). Zmienia się on od 5, np. w przypadku wentylacji, gdzie powietrze wchodzi przez szczeliny i z pojedynczym otworem wylotowym, do około 1, np. w przypadku wentylacji, gdzie powietrze wchodzi przez perforowany sufit i z wieloma wylotami,
k – współczynnik bezpieczeństwa odniesiony do LEL (wzór (2)).
Wartość liczbowa czasu t otrzymana z równania (6) sama nie pozwala na rozstrzygnięcie o rodzaju strefy. Dostarcza ona dodatkowej informacji, którą należy porównywać z czasem poszczególnego procesu lub sytuacji.
Oszacowanie stopnia wentylacji
Emisja:
- ciągła prowadzi zwykle do strefy 0;
- pierwszego stopnia do strefy 1.,
- drugiego stopnia do strefy 2.
Nie zawsze będzie to słuszne, jeżeli uwzględni się skutki wentylacji.
W pewnych przypadkach stopień wentylacji i poziom jej dyspozycyjności mogą być tak wysokie, że w praktyce nie będzie tam przestrzeni zagrożonej. Przeciwnie, stopień wentylacji może być tak niski, że w efekcie strefa będzie miała niższą cyfrę znaczącą (tj. strefa 1. przestrzeni zagrożonej przy drugim stopniu emisji). Występuje to np. wtedy, kiedy poziom wentylacji jest taki, że atmosfera wybuchowa zalega i jest rozpraszana tylko powoli po zatrzymaniu emisji gazu lub pary. Tak więc atmosfera wybuchowa zalega dłużej niż należałoby oczekiwać na podstawie stopnia emisji.
Wartość objętości Vz może stanowić podstawę zaszeregowania wentylacji do stopnia: wysokiego, średniego albo niskiego.
Czas zalegania t może stanowić podstawę wyboru stopnia wentylacji w określonej przestrzeni dla zachowania parametrów strefy 0, 1. lub 2.
Wentylacja może być uważana za wentylację o stopniu wysokim (VH), kiedy objętość Vz jest bardzo mała lub nawet pomijalna. Przy działającej wentylacji, źródło emisji może być uważane za niewytwarzające atmosferę wybuchową, tj. otaczająca przestrzeń jest niezagrożona. Jednak blisko źródła emisji będzie atmosfera wybuchowa, aczkolwiek o pomijalnie małym zasięgu. W praktyce, wentylacja o stopniu wysokim może być stosowana tylko jako miejscowa wentylacja mechaniczna wokół źródła, w zamkniętych małych przestrzeniach lub tam, gdzie emisja ma bardzo niską wydajność.
Ponieważ, po pierwsze, większość przestrzeni zamkniętych zawiera wiele źródeł emisji nie jest dobrą praktyką, żeby wewnątrz przestrzeni sklasyfikowanej w całości jako niezagrożona występowało wiele małych przestrzeni zagrożonych. Po drugie, przyjmując w trakcie klasyfikacji przestrzeni typową wydajność okazuje się, że wentylacja naturalna jest często niewystarczająca, nawet w terenie otwartym. Ponadto, wentylowanie mechaniczne dużych zamkniętych przestrzeni przy wymaganej wydajności jest praktycznie nierealne. Objętość Vz nie daje żadnych wskazówek dotyczących czasu, w którym atmosfera wybuchowa będzie zalegała po zatrzymaniu emisji. Nie odnosi się to do przypadku wentylacji o stopniu wysokim (VH), ale jest czynnikiem oceny w przypadku wentylacji o stopniu średnim (VM) lub niskim (VL).
Wentylacja o stopniu średnim (VM) wpływa na rozpraszanie emitowanego gazu palnego lub pary palnej. Czas potrzebny do rozproszenia atmosfery wybuchowej po zatrzymaniu emisji powinien być taki, że będą spełnione kryteria strefy 1. lub strefy 2., w zależności od tego, czy emisja jest pierwszego, czy drugiego stopnia. Akceptowalny czas rozpraszania zależy od spodziewanej częstotliwości emisji i czasu trwania każdej emisji. Objętość Vz często będzie mniejsza niż objętość danej przestrzeni zamkniętej. W tym przypadku można zaakceptować zaklasyfikowanie tylko części zamkniętej przestrzeni jako zagrożoną. W pewnych przypadkach, w zależności od rozmiarów przestrzeni zamkniętej, objętość Vz może być zbliżona do tej objętości zamkniętej. Wówczas całość przestrzeni zamkniętej powinna być sklasyfikowana jako zagrożona.
Jeżeli koncepcja klasyfikowania wydzielonych stref nie ma zastosowania, wówczas należy uważać, że wentylacja jest o stopniu niskim (VL). Przy wentylacji mającej niski stopień objętość Vz często będzie zbliżona lub większa od objętości przestrzeni zamkniętej. Wentylacja o stopniu niskim (VL) w zasadzie nie powinna wystąpić w terenie otwartym, za wyjątkiem, gdy występują ograniczenia przepływu powietrza, np. w zagłębieniach.
Dyspozycyjność wentylacji
Dyspozycyjność wentylacji ma wpływ na obecność lub występowanie atmosfery wybuchowej. Dlatego podczas określania rodzaju strefy dyspozycyjność (tak samo jak stopień) wentylacji należy brać pod uwagę. Wyróżnia się trzy poziomy dyspozycyjności wentylacji:
- dobra: wentylacja prawie zawsze,
- dostateczna: wentylacja w czasie normalnej pracy. Przerwy są dopuszczalne pod warunkiem ich rzadkiego występowania i w krótkich okresach,
- słaba: wentylacja, która nie spełnia wymagań dotyczących wentylacji dość dobrej lub dobrej, lecz nie dopuszcza się występowania przerw o długich okresach.
Wentylacji, która nie spełnia wymagań nawet dyspozycyjności słabej, nie należy brać pod uwagę jako przyczyniającej się do wentylacji przestrzeni.
Wentylacja naturalna
Normalnie szacowanie wentylacji w terenie otwartym powinno bazować na przyjętej minimalnej prędkości wiatru 0,5 m/s występującej prawie zawsze. W tym przypadku dyspozycyjność wentylacji może być uznawana jako „dobra”.
Wentylacja mechaniczna
Podczas szacowania dyspozycyjności wentylacji mechanicznej, należy rozważyć niezawodność i dyspozycyjność wyposażenia, np. stan gotowości dmuchaw. Zazwyczaj żąda się dobrej dyspozycyjności, a w razie uszkodzenia, automatycznego uruchamiania rezerwowej dmuchawy (dmuchaw). Jeżeli wprowadzono gotowość do zapobieżenia emisji materiałów palnych, wówczas, gdy wentylacja jest uszkodzona (np. przez automatyczne zatrzymanie procesu), klasyfikacja określona przy uwzględnieniu działającej wentylacji podstawowej nie musi być modyfikowana, tj. dyspozycyjność może być uznana za dobrą.