System robót budowlanych a kierownik budowy
System robót budowlanych a kierownik budowy, fot. pixabay.com
Zgodnie z przepisami kierownik budowy czy kierownik robót są osobami pełniącymi samodzielne funkcje w budownictwie, legitymują się określonymi uprawieniami, a wykonywane przez nich funkcje są określone przepisami prawa. Podstawowe obowiązki i prawa kierownika budowy określone w art. 22 i 23 ustawy – Prawo budowlane nie sprowadzają się jedynie do czynności o charakterze administracyjnym.
Roboty budowlane, odpowiedzialność kierownika
Kierownik budowy jest obowiązany, w oparciu o informację, sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.
Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie sporządza się, jeżeli:
1) w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych,
2) przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.
W planie należy uwzględnić specyfikę następujących rodzajów robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi.
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy wykonywaniu robót budowlanych określają odrębne przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podstawowe obowiązki kierownika budowy
Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy:
1) protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego;
2) prowadzenie dokumentacji budowy.
Do jego obowiązków należy także zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Odpowiada również za koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
- przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych, lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,
- przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów.
Na kierowniku budowy spoczywa wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych, oraz podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym.
Do jego uprawnień należy zapewnienie przy wykonywaniu robót budowlanych stosowania wyrobów oraz wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia, oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu.
Jest odpowiedzialny za:
- zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;
- realizacje zaleceń wpisanych do dziennika budowy;
- zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami, lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;
- przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;
- zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia.
Uwaga! Jeśli inwestor proponuje rozwiązania wykraczające poza projekt, kierownik budowy winien się temu sprzeciwić i w ostateczności wstrzymać budowę. Kierownik budowy powinien sprawować nadzór nad sposobem, wykonywania prac budowlanych i czuwać nad tym, by odbywały się one zgodnie z obowiązującymi przepisami jak i zasadami sztuki budowlanej, a o wszelkich nieprawidłowościach winien informować inwestora.
Fakt dopuszczenia przez kierownika budowy do wbudowania przez wykonawców nieprawidłowych materiałów oznacza brak wykonywania obowiązków nałożonych na niego przez ustawę Prawo budowlane.
Dyrektor kontraktu i jego zastępcy a kierownik robót budowlanych
Często bywa, że na terenie budowy wyznaczane są przez wykonawcę (za zgodą inwestora) dodatkowe osoby, które mają niejako kierować procesem budowlanym. Nie jest to właściwe i zgodne z prawem.P
Przykład praktyczny
Na budowie funkcjonuje nad kierownikiem budowy dyrektor kontraktu oraz dwóch jego zastępców wyznaczonych przez prezesa firmy realizującej budowę. Osoby te są wysoko postawione w strukturach firmy i z wielkim zaangażowaniem wydają dyspozycje na budowie, nie licząc się ze zdaniem i opinią kierownika budowy. Dyrektor kontraktu, który nie ponosi żadnej odpowiedzialności (w przeciwieństwie do kierownika budowy), narzuca swoje decyzje kierownikowi budowy. Przykładem było zignorowanie decyzji inspektora nadzoru o wstrzymaniu budowy. Kierownik budowy nie zastosował się do tego, bo dyrektor kontraktu „przypomniał” mu, że najważniejszy jest końcowy termin realizacji inwestycji. Ustawa Prawo budowlane wymienia uczestników procesu budowlanego oraz precyzuje samodzielne funkcje w budownictwie. Nie ma tam słowa o dyrektorze kontraktu ani zastępcy czy zastępcach dyrektora kontraktu. Czy takie działanie jest zgodne z prawem? I kto w razie konfliktu obu stron ma moc decyzyjną i odpowiada prawnie?
Za całość procesu budowlanego odpowiada kierownik budowy. To on został wymieniony w ustawie prawo budowlane, jako osoba odpowiedzialna za całość wykonywanych robót budowlanych. Dyrektor kontaktu i jego zastępcy są osobami postronnymi, które nie ponoszą odpowiedzialność prawnej za wszelkiego rodzaju niedociągnięcia w procesie budowlanym. Mogą odpowiadać na podstawie umowy przed inwestorem, natomiast w procesie budowlanym nie ponoszą żadnej odpowiedzialności. Każdy podmiot budowlany powinien kierować się przepisami prawa i powoływać osoby odpowiedzialne, zgodnie z jego wymogami. Kierownik budowy jest osobą odpowiedzialną za całą inwestycję w obszarze robót.
Zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 sierpnia 2018 r. V CSK 427/17 Nawet skuteczne powierzenie czynności osobie trzeciej, które na podstawie art. 429 KC zwalnia od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez przedsiębiorstwo trudniące się zawodowo wykonywaniem danych czynności, nie wyklucza odpowiedzialności powierzającego za szkodę wyrządzoną jego własnym zaniedbaniem; najczęściej odpowiedzialność ta oparta będzie na art. 415 KC.
Ewentualne zaniedbania kierownika budowy nie wykluczają odpowiedzialności inwestora za własne zaniedbania.
Kierownik budowy ma prawo:
1) występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;
2) ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych.Z
Zalecenia dla kierowników budowy
Jeśli inwestor proponuje rozwiązania wykraczające poza projekt, kierownik budowy winien się temu sprzeciwić i w ostateczności wstrzymać budowę.
Kierownik budowy powinien sprawować nadzór nad sposobem wykonywania prac budowlanych i czuwać nad tym, by odbywały się one zgodnie z obowiązującymi przepisami, jak i zasadami sztuki budowlanej, a o wszelkich nieprawidłowościach winien informować inwestora.
Fakt dopuszczenia przez kierownika budowy do wbudowania przez wykonawców nieprawidłowych materiałów oznacza brak wykonywania obowiązków nałożonych na niego przez ustawę Prawo budowlane. Przyczynienie się do powstania szkody uważa się każde zachowanie poszkodowanego pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przyczynienie się do szkody występuje, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy dojść trzeba do wniosku, że bez udziału poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie w rzeczywistości osiągnęła.P
Podstawa prawna
Ustawa prawo budowlane (Dz.U. z 2019 r., poz. 1186 ze zm.).